Wega

Wega
	de locatie van Wega in het sterrenbeeld Lier
Sterrenbeeld	Lier (Lyra)
Bayer-aanduiding	α Lyr
Overige aanduidingen	3 Lyr, HD 172167, HR 7001, BD+38 3238, SAO 67174, GJ 721, RAFGL 2208, IRC +40322, IRAS 18352+3844
Waarnemingsgegevens
Rechte klimming	18u36m56,3s
Declinatie; (Epoche 2000)	+38° 47' 1"
Schijnbare magnitude	0,03
Details
Lichtkracht	37 L☉
Spectraalklasse	A0Va
Afstand* (lj)	25,045 lj (P=130,23 mas)
Straal	3 R☉
Massa	2.1 M☉
Veranderlijk	ja, pulserend delta Scuti type, amplitude 0,09 magnitude, periode 0,19 dag
Meervoudig	vijfvoudig, scheiding 62,8", magnitudeverschil 10,4
Eigenbeweging (μ)	Rk: 200,94 mas/jr ; Dec: 286,23 mas/jr
	* afstanden aangegeven als "parallax xxx = yyy lj" zijn herleid uit de in de bron aangegeven parallax
Portaal	Astronomie

Wega (alpha Lyrae, ook wel Vega) is de helderste ster in het sterrenbeeld Lier (Lyra) en een van de helderste sterren van de noordelijke hemel. Het is een van de drie sterren van de zomerdriehoek.

De ster staat ook bekend als Fidis en "de harpster". Door de Arabieren werd Wega Al Nasr al Waki, de Vallende Adelaar van de woestijn genoemd, in bronnen van 4000 jaar oud komt de ster al voor als Ma'at.

De Amerikaanse astronoom Henry Draper fotografeerde op 8 augustus 1872 het spectrum van Wega, waarop vier absorptielijnen van waterstof te herkennen waren.

In 1983 werd met de satelliet IRAS ontdekt dat de ster omgeven wordt door een schijf van stof waaruit in de toekomst misschien planeten kunnen ontstaan.

Door de precessie van de aardas stond ongeveer 14000 jaar geleden de noordelijke hemelpool in de buurt van Wega, dit was toen dus de Poolster en niet de ster Polaris.

In het verleden is Wega gebruikt als nulpunt van de magnitude-schaal.

Chromatische dispersieverschijnselen[bewerken | brontekst bewerken]

Wega is de ideale ster om het optische verschijnsel chromatische dispersie waar te nemen, en wel omdat deze heldere ster net op het onderste randje van de Belgische en Nederlandse circumpolaire sterrenhemel te vinden is. Vanaf de Belgische of Nederlandse kustlijn zal deze ster pal aan of net boven het noordelijke deel van de zee-horizon te zien zijn, telkens ze haar laagste stand in de hemel inneemt. Bijgevolg kunnen er over een vrij lange periode chromatische dispersieverschijnselen waargenomen worden (zich kenmerkend als het enigszins verticaal uitgetrokken spectrumkleurige telescopische beeld van Wega, gerelateerd aan het optische verschijnsel groene flits). Andere nachtelijke hemellichamen waar chromatische dispersie aan kan waargenomen worden: de heldere planeet Venus, de sikkel van de maan en de ster Sirius.

Mythologie[bewerken | brontekst bewerken]

In een Japans astronomisch sprookje zijn twee geliefden, weefster Orihime (letterlijk: 'wevende vrouw'; de ster Wega) en herder Hikoboshi (letterlijk: 'koeienherder'; de ster Altair) van elkaar gescheiden door de vader. Als straf voor het verwaarlozen van het weven en hoeden na de trouwerij, werden zij door de vader aan weerszijden van de rivier (de Melkweg) gezet. Eenmaal per jaar (7de nacht van de 7de maand) ontmoeten zij elkaar doordat eksters een brug over de rivier vormen. Dit gebeurt alleen bij een heldere nacht. Als het regent, moeten de twee geliefden weer een jaar wachten. In China staat wordt dit verhaal herdacht in het Qixifeest, maar dan heten ze Zhinü en Niulang, dezelfde betekenis als in het Japans.