Yūko Tsushima

Yūko Tsushima (Japans: 津島, Tsushima Yūko), pseudoniem van Satoko Tsushima (Japans: 津島里子) (Mitaka, 30 maart 1947 - Tokio, 18 februari 2016), was een Japanse schrijver en essayist.^[1]

Vroege leven[bewerken | brontekst bewerken]

Yuko Tsushima werd geboren Tokio. Ze was een dochter van de romanschrijver Osamu Dazai. Haar vader stierf toen Tsushima een jaar oud was; hij pleegde zelfmoord met zijn minnares.^[2]^[1] Deze ervaring heeft haar gevormd en vormt de basis van veel van haar werk.^[3]^[4] Ze zei hierover in 1978 in het Japanse literaire tijdschrift Bungaku-kai dat ze het schandaal van haar vaders dood door erover te schrijven wilde veranderen in iets dat fictie was.^[5]^[6] Een tweede dramatische gebeurtenis was de dood van haar drie jaar oudere gehandicapte broer. Hierover schreef ze in haar niet vertaalde essaybundel 'Nachtelijk feest'^[5] (Yoru no tipati^[7]) uit 1979. Ook in haar fictie komt dit thema naar voren.^[8]

Carrière[bewerken | brontekst bewerken]

Tijdens haar studie aan de Shirayuri universiteit publiceerde ze haar eerste fictie. Ze schreef er protestliederen en richtte een literair tijdschrift op.^[5]^[9] Op 24-jarige leeftijd publiceerde ze haar eerste verhalenbundel Shaniku-sai (ある誕生). Ze schreef meer dan 35 romans^[6] en won meerdere literaire prijzen, waaronder de Kawabata-prijs, de Noma-literatuurprijs en de Tanazaki-prijs voor haar verhalen en romans.^[10]^[1]^[11] The New York Times noemde Tsushima 'een van de belangrijkste schrijvers van haar generatie'.^[12] Haar werk is vertaald in meer dan 12 talen, onder meer in het Engels, Duits, Frans, Italiaans en Nederlands.^[6]^[13]

Ze stierf aan longkanker in 2016.^[6]

Thema's en stijl[bewerken | brontekst bewerken]

Yuko Tsushima hoort bij de eerste groep van Japanse na-oorlogse schrijvers in de jaren zestig die schreven vanuit een vrouwelijke perspectief, binnen een literaire omgeving die werd gedomineerd door mannelijke schrijvers.^[7] Tsushima was de wegvoorbereider van de huidige groep Japanse feministische schrijvers.^[9] Haar werk wordt wel gezien als autofictie^[6] en onderzoekt de levens van gemarginaliseerde mensen, meestal vrouwen, die strijden om controle over hun eigen leven, ondanks maatschappelijke druk en familiedruk.^[2]^[10]^[3] Verschillende van haar verhalen zijn gebaseerd op haar eigen ervaring als alleenstaande moeder, zoals de romans Domein van het licht en Een vrouw rent over een berg.^[2]^[3]^[6] Tsushima's werk wordt vaak gekenschetst als feministisch, hoewel ze dit zelf niet vond omdat dat label volgens haar 'het werk van vrouwelijke schrijvers bindt binnen een specifieke literaire traditie'.^[2]^[14] In haar werk gebruikt ze vaak de symbolische kracht van water, dat staat voor de dood van haar vader, die zichzelf doodde door verdrinking.^[3]^[5]^[4] In tegenstelling tot veel van haar tijdgenoten, die veelal schreven over de rol van vrouwen in een kerngezin, schreef Tsushima over vrouwen die in de steek waren gelaten door familieleden.^[3]^[9] Haar zinnen zijn kort en eenvoudig.^[10]^[15] In Domein van licht gebruikt ze de taal die typisch is voor Japanse kinderen.^[15]

Vertaalde romans[bewerken | brontekst bewerken]

Drie van de romans van Yuko Tsushima zijn vertaald in het Nederlands. Choji (1978) is vertaald als Kind van de wind in 1985 door Kathleen Rutten,^[16] en Hikari no ryobûn (1979) als Domein van licht in 1990.^[2] Een vernieuwde vertaling van Domein van het licht door Noriko de Vroomen-Kondo en Han Timmer verscheen in 2020.^[17]^[3] In 2023 verscheen een vertaling van Yama wo hashiru onna, Een vrouw rent over een berg, van Jacques Westerhoven.^[18]

Jaar (origineel)	Titel (origineel)	Titel vertaling (Nederlands)	Jaar (vertaling)	Uitgever (vertaling)	ISBN (vertaling)	Vertaler
1978	Choji	Kind van de wind	1985	De Geus	9789064458736	Kathleen Rutten
1979	Hikari no ryobûn	Domein van licht	1990/2020	De Bezige bij	9789403111216	Noriko de Vroomen-Kondo / Han Timmer
1980	Yama wo hashiru onna	Een vrouw rent over een berg	2023	De Bezige Bij	9789403118024	Jacques Westerhoven

Bronnen, noten en/of referenties

↑ ^a ^b ^c Yuko Tsushima. De Bezige Bij. Geraadpleegd op 30 augustus 2022.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Jurgen Boel, Yuko Tsushima - Domein van het licht. Enola.be (4 maart 2021). Gearchiveerd op 30 augustus 2022. Geraadpleegd op 30 augustus 2022.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Jo Vanderwegen, Yūko Tsushima: Domein van licht (2 februari 2021). Geraadpleegd op 2 september 2022.
↑ ^a ^b (en) Kosaka, Kris, "'Of Dogs and Walls': A concentrated hit of Yuko Tsushima", The Japan Times, 8 september 2022. Geraadpleegd op 10 september 2022. "By using a pervasive metaphor of the Shinto water god, Suijin, Tsushima also excavates her own history as the daughter of Osamu Dazai, the celebrated Japanese writer who committed suicide by drowning in 1948."
↑ ^a ^b ^c ^d Yuko Tsushima (2020). Domein van het licht. De Bezige Bij, 187 - Nawoord van de vertaler. ISBN 9789403111216.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f van der Ploeg, Jarl, "De autofictie van Yuko Tsushima is decennia oud, maar past perfect bij deze tijd", Volkskrant, 10 augustus 2023. Geraadpleegd op 13 augustus 2023.
↑ ^a ^b (en) Tsushima Yuko (literature). What-When-How.com. The-Crankshaft Publishing. Geraadpleegd op 2 september 2022. "(...) women's writing was somewhat dormant until the emergence of the younger generation in the 1960s led by writers such as Taeko Kono, Minako Oba, and Yuko Tsushima. Their writings unhesitatingly express female experience of sexuality, desire, and motherhood"
↑ Christian Jongeneel, Of Dogs and walls - Juweeltjes van een van Japans grootste schrijfsters van de vorige eeuw. Bazarow (26 juni 2020). Geraadpleegd op 10 september 2022.
↑ ^a ^b ^c (en) Anne McKnight en Michael Bourdaghs (15 juni 2018). Memento libri: New Writings and Translations from the World of Tsushima Yūko (1947~2016). The Asia Pacific Journal 16 (12/7) "(...) and join an exciting array of new translations into English of works by other female writers including Mizumura Minae, Shibasaki Tomoko, Tawada Yōko and Murata Sayaka—works that Tsushima's writing helped create an audience for in the 1970s."
↑ ^a ^b ^c Martin Overheul, Yuko Tsushima Domein van het licht. Tzum (18 januari 2021). Geraadpleegd op 30 augustus 2022.
↑ (ja) Lijst van Tanazakiprijs winnaars. Geraadpleegd op 3 september 2022.
↑ (en) Kometani, Foumiko, "Silence is essential", The New York Times, 24 juli 1988. Geraadpleegd op 10 september 2022.
↑ (en) Yuko Tsushima bij New Directions Publishing. New directions Publishing. Geraadpleegd op 8 september 2022.
↑ (en) Yūko Tsushima. Words without borders. Geraadpleegd op 3 september 2022.
↑ ^a ^b Noriko de Vroomen-Kondo, Bij het vertalen van Domein van het licht. Athenaeum boekhandel (23 februari 2021). Geraadpleegd op 2 september 2022.
↑ Jeroen Brouwers (1 oktober 2021). De laatste deur: zelfmoord in de Nederlandstalige letteren. Atlas Contact. ISBN 9789045044712. Geraadpleegd op 10 september 2022.
↑ Domein van het licht. De Bezige Bij. Geraadpleegd op 30 augustus 2022.
↑ Een vrouw rent over een berg. De Bezige Bij. Geraadpleegd op 13 augustus 2023.

[bezigebij-1] Yuko Tsushima. De Bezige Bij. Geraadpleegd op 30 augustus 2022.

[enola-domein-2] Jurgen Boel, Yuko Tsushima - Domein van het licht. Enola.be (4 maart 2021). Gearchiveerd op 30 augustus 2022. Geraadpleegd op 30 augustus 2022.

[mappalibri-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Jo Vanderwegen, Yūko Tsushima: Domein van licht (2 februari 2021). Geraadpleegd op 2 september 2022.

[dogs-4] (en) Kosaka, Kris, "'Of Dogs and Walls': A concentrated hit of Yuko Tsushima", The Japan Times, 8 september 2022. Geraadpleegd op 10 september 2022. "By using a pervasive metaphor of the Shinto water god, Suijin, Tsushima also excavates her own history as the daughter of Osamu Dazai, the celebrated Japanese writer who committed suicide by drowning in 1948."

[Domeinboek-5] Yuko Tsushima (2020). Domein van het licht. De Bezige Bij, 187 - Nawoord van de vertaler. ISBN 9789403111216.

[:0-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f van der Ploeg, Jarl, "De autofictie van Yuko Tsushima is decennia oud, maar past perfect bij deze tijd", Volkskrant, 10 augustus 2023. Geraadpleegd op 13 augustus 2023.

[when-how-7] (en) Tsushima Yuko (literature). What-When-How.com. The-Crankshaft Publishing. Geraadpleegd op 2 september 2022. "(...) women's writing was somewhat dormant until the emergence of the younger generation in the 1960s led by writers such as Taeko Kono, Minako Oba, and Yuko Tsushima. Their writings unhesitatingly express female experience of sexuality, desire, and motherhood"

[bazarow-8] Christian Jongeneel, Of Dogs and walls - Juweeltjes van een van Japans grootste schrijfsters van de vorige eeuw. Bazarow (26 juni 2020). Geraadpleegd op 10 september 2022.

[mementolibri-9] (en) Anne McKnight en Michael Bourdaghs (15 juni 2018). Memento libri: New Writings and Translations from the World of Tsushima Yūko (1947~2016). The Asia Pacific Journal 16 (12/7) "(...) and join an exciting array of new translations into English of works by other female writers including Mizumura Minae, Shibasaki Tomoko, Tawada Yōko and Murata Sayaka—works that Tsushima's writing helped create an audience for in the 1970s."

[tzumdomein-10] Martin Overheul, Yuko Tsushima Domein van het licht. Tzum (18 januari 2021). Geraadpleegd op 30 augustus 2022.

[chukolijst-11] (ja) Lijst van Tanazakiprijs winnaars. Geraadpleegd op 3 september 2022.

[nyt88-12] (en) Kometani, Foumiko, "Silence is essential", The New York Times, 24 juli 1988. Geraadpleegd op 10 september 2022.

[ndbooks-13] (en) Yuko Tsushima bij New Directions Publishing. New directions Publishing. Geraadpleegd op 8 september 2022.

[words-14] (en) Yūko Tsushima. Words without borders. Geraadpleegd op 3 september 2022.

[atheneum-vroomen-15] Noriko de Vroomen-Kondo, Bij het vertalen van Domein van het licht. Athenaeum boekhandel (23 februari 2021). Geraadpleegd op 2 september 2022.

[brouwersboek-16] Jeroen Brouwers (1 oktober 2021). De laatste deur: zelfmoord in de Nederlandstalige letteren. Atlas Contact. ISBN 9789045044712. Geraadpleegd op 10 september 2022.

[bijdomein-17] Domein van het licht. De Bezige Bij. Geraadpleegd op 30 augustus 2022.

[18] Een vrouw rent over een berg. De Bezige Bij. Geraadpleegd op 13 augustus 2023.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]