Ondes-Martenot

De ondes-Martenot (Frans: Martenot-golven), kortweg: ondes, is een van de vroegste elektronische muziekinstrumenten. De monofone ondes-Martenot maakt gebruik van een elektronenbuis om een geluidsgolf te genereren.

Uitvinding

Uitvinder Maurice Martenot (1898-1980) was een Franse cellist met belangstelling voor radio-techniek. Het idee voor zijn uitvinding ontstond gedurende de Eerste Wereldoorlog toen Martenot radio-operateur in het Franse leger was. Daar verkreeg hij de bijnaam le chien mexicain (de Mexicaanse Hond), vanwege zijn fascinatie voor het gelijknamige, Chihuahua-achtige, bijgeluid dat destijds veelvuldig het radioverkeer verstoorde. Hij slaagde erin om, gebruik makend van de Mexicaanse Hond, op het radiotoestel te musiceren. Dit idee zou later de basis vormen voor de ondes-Martenot.

Op 3 mei 1928 presenteerde Martenot, geassisteerd door zijn zuster Ginette, zijn uitvinding in de Parijse Opera. Vijf maanden eerder had Léon Theremin op dezelfde locatie zijn theremin aan het publiek gepresenteerd. Hoewel beide instrumenten op hetzelfde principe zijn gebaseerd, werden ze onafhankelijk van elkaar ontwikkeld. In tegenstelling tot de theremin wordt de ondes-Martenot bespeeld door middel van een traditioneel pianoklavier. Hierdoor was de ondes commercieel gezien een groter succes dan de theremin.

Gebruik

Het aan de zingende zaag herinnerende geluid van de ondes-Martenot werd gebruikt door diverse componisten uit de hoek van de avant-garde: Olivier Messiaen, Pierre Boulez, Edgard Varèse, Darius Milhaud, Arthur Honegger en Maurice Jarre maakten allen gebruik van een ondes.Het is prominent aanwezig in Uaxuctum van Giacinto Scelsi.

In de jaren vijftig ontbrak het geluid van het instrument zelden op de soundtrack van een spannende sciencefictionfilm.

Een vroeg voorbeeld van het gebruik van de ondes in de populaire muziek is Jacques Brels Ne me quitte pas uit 1959. Hij gebruikte het instrument later opnieuw in Le plat pays en La Fanette.

Ook de rockband Radiohead maakt veelvuldig gebruik van de ondes-Martenot.

Externe links

• Thomas Bloch - ondes-Martenot concertist homepage
• Video: Ondes Martenot, glassharmonica, cristal Baschet / Thomas Bloch