Dengue

Neem het voorbehoud bij medische informatie in acht.
Raadpleeg bij gezondheidsklachten een arts.

Knokkelkoorts
Dengue
Het Dengue-virus
Coderingen
ICD-10	A90-A91
ICD-9	061
DiseasesDB	3564
MedlinePlus	001374
eMedicine	med/528
standaarden
MeSH	C02.782.417.214
Portaal    Geneeskunde

Dengue (ook bekend als knokkelkoorts) is een virale infectieziekte die voornamelijk wordt overgebracht door beten van de muggensoort Aedes aegypti. Er zijn vier verschillende verwante virussen bekend (van de groep flavivirus) die een vergelijkbaar ziektebeeld kunnen geven; na het doormaken van een infectie met een van de vier is men voor die variant levenslang immuun. Er ontstaat echter geen kruisimmuniteit tegen de overige drie virussen. Er zijn integendeel zelfs aanwijzingen dat een infectie met een van de andere virussen dan juist ernstiger kan verlopen. Dit komt omdat het afweersysteem in eerste instantie de bestrijding activeert met de afweerstoffen die eerder zijn aangemaakt voor een andere variant. Dengue is een ziekte in opkomst; de mens is het voornaamste virusreservoir, en de kans op overdracht van het virus neemt toe als veel mensen dicht op elkaar wonen en muggen makkelijk toegang hebben.

Besmetting

De ziekte wordt overgedragen door Aedes aegypti (denguemug), zelden door Aedes albopictus, of nog twee andere soorten die het virus kunnen overbrengen op mensen. Deze mug, die behalve dengue ook nog andere ziekten kan overbrengen, is te herkennen aan zijn zwart-wit gestreepte pootjes (vandaar ook de benaming tijgermug).

Symptomen

Plotse koorts (tot 41 graden), met zware hoofdpijn, pijn in gewrichten en spieren, en soms een uitslag, die uit helderrode petechiën bestaat en meestal op de onderbenen en de borst begint. Er kan ook een maagdarmontsteking bestaan met misselijkheid, overgeven en/of diarree (met bloed).

In sommige gevallen zijn de symptomen veel milder, en kan de ziekte, als er geen uitslag optreedt, worden miskend als griep of een andere virusinfectie. Op deze manier wordt de ziekte soms overgedragen door mensen die terugkeren uit tropische landen. Patiënten zijn alleen besmettelijk zolang ze nog koorts hebben.

De klassieke dengue duurt na een korte incubatieperiode (minder dan 10 dagen) ongeveer 6-7 dagen, met een kleine koortspiek tegen het eind ('bifasisch temperatuurverloop'). De hoeveelheid bloedplaatjes blijft dalen tot de temperatuur weer normaal is, en tegen het einde van de koorts komen ook de huidafwijkingen opzetten.

In gevallen van hemorrhagische dengue (met bloedingen) treedt ook hoge koorts op, met bloedingsneiging door trombocytopenie en indikking van het bloed. Een klein percentage van deze gevallen raakt in shock; dit 'dengue shocksyndroom' (DSS) heeft een hoge mortaliteit.

Diagnose

Overdraging door de Aedes aegypti

De gewone dengue wordt meestal klinisch gediagnosticeerd. Voor hemorrhagische dengue is er een WHO-definitie: aan alle vier voorwaarden moet worden voldaan. Hemorragische dengue:

• koorts
• bloedingsneiging (stuwbandtest leidt tot petechiën, spontane blauwe plekken, bloedende slijmvliezen of tandvlees, injectieplaatsen, bloed in diarree of braaksel)
• trombocytopenie < 100.000/mm3
• tekenen van hyperpermeabiliteit van de vaatwand: hematocriet >20% hoger dan verwacht, effusies, laag plasma-eiwit, hypovolemie.

Er zijn aanwijzingen dat de hemorrhagische vorm dengue eerder optreedt door een tweede infectie bij iemand die eerder een dengue-aanval door een ander dengue-virus heeft doorgemaakt.

Behandeling

Alleen symptomatisch en ondersteunend. De patiënt moet voldoende drinken, en eventueel extra vocht krijgen via een infuus als dit niet lukt. Er bestaat geen vaccin en ook geen medicatie tegen dengue.

Preventie

Belangrijke voorzorgsmaatregelen zijn; inspuiten/insmeren met anti-muggenmiddel (met DEET) en het dragen van bedekkende kleding op plaatsen waar veel muggen zijn. Het nut van slapen onder een klamboe staat ter discussie, omdat de muggen overdag actief zijn.

De mug legt graag zijn eitjes in schoon stilstaand water. Zo wordt in preventiecampagnes erop gewezen om geen water te laten staan (bv. in bloempotten, afwas,...)

Risicogebieden

Gebieden waar dengue voorkomt (2000)

De risicogebieden voor dengue komen min of meer overeen met die voor malaria. In Europa en Noord-Amerika komt de ziekte van nature niet voor maar het is wel mogelijk door de klimaatveranderingen. Knokkelkoorts zou zich volgens de onderzoekers wel eens permanent in Nederland kunnen vestigen. De mug is Nederland binnengekomen via de plant 'lucky bamboo', uit Zuidoost-China. Behalve in Mexico en Texas. In Midden-Amerika en de Caraïbische eilanden, Afrika en Zuid-Amerika rond de evenaar, India, Zuidoost-Azië, de Filipijnen en Noordoost-Australië is de ziekte endemisch.

Uitbraak in Brazilië (2008)

Op 3 april 2008 meldt het ministerie van gezondheid van Brazilië, dat in de voorgaande 4 maanden meer dan 55.000 mensen in de regio van Rio de Janeiro geïnfecteerd zijn geraakt door het Denguevirus. Al 67 mensen zouden zijn omgekomen, waarvan meer dan de helft kinderen jonger dan 13 jaar.

Externe links

• WHO site over dengue.
• RCSB Protein Data Bank Denque Virus.
• Dengue Virus Net Informatie over onder meer symptomen, behandeling en preventie.

Bronnen, noten en/of referenties