Knikker (spel)

Glazen knikkers

Knikkerput met knikkers

Historische knikkers

Een knikker is een kleine massieve kogelvorm van glas, marmer, steen, hout, klei of kunststof. Soms zijn ze ook van metaal. Ze worden meestal gebruikt door kinderen om ermee te knikkeren. In Vlaanderen wordt ook wel gesproken van marbels. De bolvorm heeft een diameter van ongeveer 1 tot 5 cm.

Geschiedenis

Het knikkerspel was al bekend in de oudheid, ook de Romeinse en Egyptische kinderen speelden ermee. Er zijn zeer veel soorten knikkerspelletjes, met elk een specifiek doel en regels.

Soorten

Knikkers hebben uiteenlopende namen, afhankelijk van de kleur, materiaal en grootte. De meer dan 21 bekende namen kunnen ook per regio, of zelfs per school, verschillen. Grote knikkers worden in Nederland en België onder andere: bommel, toekser, bikkel, proem, bolker, moep, bolleker, boemeket, tierekatasj, kloets, of stuiter genoemd.

Knikkeren

Knikkeren is het wedstrijdspel met knikkers. Er bestaan meerdere spelvormen. Een populair spel is waarbij meerdere deelnemers om de beurt, te beginnen van een afstand, een knikker (al rollend over de grond) in een kuiltje of knikkerputje moet proberen te werpen. Geprobeerd moet worden om knikkers van tegenstanders te raken zodat deze verder van het kuiltje komen te liggen. Diegene met als eerste alle knikkers in het kuiltje heeft uiteindelijk gewonnen.

Vaak, maar ook dit verschilt per regio of school, worden aan de verschillende soorten knikkers punten toegekend. Over het algemeen zijn grotere knikkers meer punten waard dan kleinere, en zeldzamere met speciale kleurpatronen meer dan de "gewone" glazen knikkers. Dit heeft weer gevolgen voor het inzetten van knikkers, want de inzetten van beide zijden moeten gelijk blijven. Meestal wordt er om de knikkers gespeeld: de winnaar wint dan alle knikkers. Kinderen bewaren soms hun knikkers in een speciale zak: de knikkerzak.

Productie

Knikkers van klei worden sinds 1870 fabrieksmatig gemaakt. Vanaf 1890 konden ook de glazen knikkers fabrieksmatig worden gemaakt door speciale knikkermachines. Knikkers bestaan uit allerlei materialen, maar de glazen knikker blijft de populairste en is het meest duurzaam (slijt en breekt niet snel).

Het is niet zo eenvoudig om glazen knikkers te maken. Pas gesmolten glas moet in gelijke cilindertjes worden verdeeld . Deze cilinders gaan dan in een speciaal apparaat met een soort molenstenen, die het warme glas tot balletjes rollen. Het is lastig om dit heel precies te doen.

Trivia

• Knikkers spelen een centrale rol in de korte Nederlandse kinderfilm Voor een paar knikkers meer.
• Met de uitdrukking iemand eruit knikkeren" wordt bedoeld dat diegene tegen zijn/haar wil (tijdelijk) uit een situatie (huwelijk, arbeidsbetrekking, café en dergelijke) wordt verwijderd, vaak wegens (vermeend) wangedrag.
• Jaarlijks wordt in Noordeloos het Nationaal Knikkerkampioenschappen Kuiltje Knikkeren gehouden.

Knikkerspellen

• 
• 
• 
• 

Zie ook

• Knikkerbaan

Externe link

Mediabestanden

• Knikkerwereld

Bronnen, noten en/of referenties