Tibetaanse Rijk
het Tibetaanse rijk is het rijk dat bestuurd werd door de vorsten van de Yarlung-dynastie en dat in omvang toenam onder koning Songtsen Gampo; voor hem regeerden voornamelijk legendarische koningen over wie - behalve in de overgeleverde legendes - weinig tot geen bewijzen zijn terug te vinden. Koning is in het Tibetaans Tsenpo.
Eerste legendarische koning
Volgens de boeddhistisch-Tibetaanse traditie was de eerste Tibetaanse koning afkomstig uit Bihar in India. Het verhaal gaat dat hij geboren werd met lange blauwe wenkbrauwen en zijn vader zich zozeer voor hem schaamde dat hij hem verborgen hield. Als jongen ontsnapte hij echter en vluchtte naar Tibet. Daar kwam hij een groep herders tegen die hem vroegen waar hij vandaan kwam. Hij verstond hen niet en wees naar de lucht, waarop de Tibetanen, aanhangers van de bön, dachten dat hij zeer heilig moest zijn. Zij riepen hem tot hun leider uit en gaven hem de naam Nyatri Tsenpo.
In de teksten die aan het begin van de 20e eeuw werden teruggevonden in Turfan wordt Nya Tri Tsanpo als onder andere de zevende gekroonde genoemd, die kwam als beschermer van heer en aarde. Nya was de eerste van zeven koningen van de hemelse dynastie. Hij werd opgevolgd door Nam (lucht), Sa (aarde), So (grond), Dags (licht) en Srib (schaduw). Er zijn geen graftomben teruggevonden van deze koningen, wat verklaard wordt met dat ze immers hemels waren. Niettemin wordt er wel van uitgegaan dat het kasteel Yarlung door een van hen gebouwd is.[1]
Nya Tri Tsanpo betekent machtige nekgekroonde en verwijst naar de draagstoel waarin hij werd voortbewogen op de nekken van zijn dienaren. Hij werd door de vijfde dalai lama, Ngawang Lobsang Gyatso beschreven als een van zijn vorige levens en de tweede reïncarnatie van Chenrezig, de bodhisattva die in India bekend is onder de naam Avalokitesvara. De eerste incarnatie na Chenrezig die de vijfde dalai lama beschreef was koning Jigten Bang, na Nya beschreef hij Deypod en Könchog. Hier tussen in zou volgens verschillende bronnen nog Totori Nyantsen als reïncarnatie zijn geweest.[1] De lijst van de vijfde dalai lama wordt ook wel als een gedeeltelijke canon van de geschiedenis van Tibet gezien.
Eerste historische koning?
Voor het bestaan van deze eerste tot en met de zevende Tibetaanse koning zijn echter geen historische of archeologische bewijzen. Volgens de boeddhistisch-Tibetaanse traditie is dit niet eens mogelijk, omdat zij via het zogenaamde hemel-touw; weer naar de hemel terugkeerden. De achtste koning, Drigum Tsenpo, knipte dit touw echter per ongeluk door, waardoor hij niet naar de hemel terug kon keren. Zijn tombe, de zogenaamde Eerste Tombe der Koningen zou zich bevinden in Kongpo in Ü-Tsang. Daarmee kan hij gezien worden als de eerste historische koning van Tibet.
Tibetaanse dictator
Bovendien werd Drigum Tsenpo, volgens Tibetaanse bronnen, door zijn eigen minister, Longam, vermoord, die zich vervolgens tot koning uitriep. De zonen van de vermoorde koning vluchtten daarop het land uit. De oudste, Chatri Tsenpo, wist later de troon alsnog te bestijgen, terwijl de jongste, Burtechino, volgens de Mongoolse geschiedschrijver Ssanang Setzen (schrijver van zijn hoofdwerk Mongol Khadun Toghudji) een nieuwe dynastie verstigde in Mongolië. Chatri Tsenpo, of Podekungyal zoals hij ook genoemd wordt, was volgens sommige bronnen een tijdgenoot van de Chinese keizer Wu-ti van de Han-dynastie, die leefde van 140-85 v.Chr.
Geheim boek
Volgens de vroeg-Tibetaanse geschiedschrijver Nel-pa Pandita was de 28e koning, Tho-tho-ri Nyantsen, 60 jaar oud was toen het het boek Nyenpo Sangwa (Het Geheim) ontving van een Indiër. Volgens traditie vond dit plaats in het jaar 233 n. Chr. Deze gebeurtenis is zo belangrijk voor de Tibetanen dat men de jaartelling soms op dit moment laat beginnen. Bijvoorbeeld op Tibetaanse bankbiljetten.
Zie ook
- Yarlung-dynastie (Koninkrijk Tubo)
- Lijst van Tibetaanse heersers
- Shakabpa, Tsepon Wangchuk Deden. Tibet. A political history. New Haven, London, 1967: pp. 23-37.
- ↑ a b (nl) Spierenburg, Henk (2000) Over 25 incarnaties van de Dalai Lama - Een speurtocht naar 24 voorgaande levens en zijn huidige leven, Ankh Hermes, Deventer, ISBN 90-202-8199-2, pag. 9-25