Aan de Amsterdamse grachten

Aan de Amsterdamse grachten is een Nederlands lied dat in 1949 is geschreven door de componist Pieter Goemans. Het is in de loop der jaren door tientallen artiesten gezongen en opgenomen.

Oorsprong

Pieter Goemans kreeg in 1949 de inspiratie voor de tekst toen hij in Amsterdam op de brug liep waar de Prinsengracht en de Leidsegracht elkaar kruisen. Niet veel later schreef pianist Dick Schallies (destijds lid van het Metropole Orkest) er een mooi arrangement voor. De melodie van het refrein lijkt geïnspireerd op de vierde variatie van het tweede deel andante ma moderato uit het eerste strijksextet van Johannes Brahms. Concertpianist Niek Stein beweert dat hij de muziek heeft geschreven en dat de compositie van hem is gestolen.

De eerste die het lied in het openbaar zong was Johnny Kraaijkamp in het Café de Paris in Amsterdam. In 1956 was zanger/acteur Hans Boskamp de eerste die het nummer op plaat uitbracht, in een duet met zijn vrouw Nan. De titel werd toen nog vermeld als Aan de Amsterdamsche grachten.

Daarna verschenen tientallen uitvoeringen, waarvan die van Wim Sonneveld (1962) wellicht de bekendste is. Het nummer is ook uitgevoerd door vrouwen (Tante Leen) en buitenlanders (Louis Neefs, James Last). Recente uitvoeringen zijn van Huub van der Lubbe en André Rieu.

Pseudoniem

Componist Goemans publiceerde de compositie onder een pseudoniem, Peter Shott. Naar verluidt omdat hij de zoon was van een ambassadeur, terwijl de amusementswereld destijds een wat ordinaire reputatie had. Die zou de goede naam van de familie Goemans wel eens aan kunnen tasten, vreesde men. Vader Goemans stond zijn zoon dan wel toe om liedjes te schrijven, maar dan alleen onder pseudoniem. Goemans koos voor de naam Peter Shott, naar de meisjesnaam van zijn moeder.

Ontbrekend couplet

Op de bekendste versie van het lied, van Wim Sonneveld, is niet de volledige tekst te horen zoals Goemans die oorspronkelijk had bedacht. Het volgende couplet ontbrak:

‘k Heb veel gereisd en al vroeg de wereld gezien
En nimmer kreeg ik genoeg van ‘t reizen nadien
Maar ergens bleef er een sterk verlangen in mij
Naar Hollands Kust en de stad aan Amstel en IJ
Waar oude bomen dromen hoog boven ‘t verkeer
En over ‘t water gaat er een bootje net als weleer

Slechts enkele artiesten, onder wie Louis Neefs en Louis Dusée, hebben dit 'verloren' couplet wél gezongen.

Erkenning

Wanneer Goemans in 2000 overlijdt wordt zijn as uitgestrooid over de Prinsengracht. Auteursrechtenorganisatie Buma/Stemra - waarvan Goemans enige tijd bestuurslid was - biedt de gemeente Amsterdam een plaquette aan die op de brug is aangebracht. De tekst: ‘In de jaren vijftig [sic] gaf deze plek Pieter Goemans (Peter Shott) 1925-2000 de inspiratie voor het lied Aan de Amsterdamse Grachten’.

Het jaarlijkse Prinsengrachtconcert wordt traditioneel afgesloten met het zingen en spelen van Aan de Amsterdamse grachten.