Agressie tegen werknemers in Nederland
Agressie tegen werknemers in Nederland[a] is verbale, fysieke of seksuele intimidatie of geweld tegen werknemers tijdens het uitvoeren van hun werkzaamheden.[3] Daarbij wordt de agressie gepleegd door externen;[4] burgers, ondernemers of anderen van buiten de organisatie of het bedrijf waarvoor de werknemer werkt.[b]
Sinds 2006 wordt er in Nederland gesproken van agressie en geweld tegen werknemers met een publieke taak wanneer het werknemers betreft die direct of indirect voor overheidsinstellingen werken.[4][6] Dit betreft onder meer (direct) de hulpdiensten (ambulance, brandweer en politie), personeel in het openbaar vervoer (OV), de zorg, het onderwijs, bestuur en administratie, rechtspraak, veiligheid en dergelijke,[4] of (indirect) werknemers van bedrijven die aanleg en onderhoud van publieke infrastructuur uitvoeren[3] of personeel van openbare bibliotheken.[7]
Van klantagressie is sprake indien het (potentiële) klanten of cliënten betreft die zich (verbaal) agressief gedragen jegens personeel van een bedrijf dat producten of diensten te koop aanbiedt.[8][9][c]
Vormen van agressie
[bewerken | brontekst bewerken]Agressie tegen werknemers met een publieke taak
[bewerken | brontekst bewerken]- Agressie tegen hulpverleners (ambulance, brandweer, politie).[3]
- Agressie tegen personeel in het openbaar vervoer (OV), waaronder trein, tram, bus, taxi, boot, vliegtuig ("air rage") enzovoort.[3]
- Agressie tegen zorgpersoneel[3]
- Agressie tegen bibliotheek-personeel[7]
- Agressie tegen werknemers van lokale overheidsinstellingen, zoals waterschappen of provincies,[3] of landelijke instanties zoals inspectiediensten.[3]
- Agressie tegen werknemers van bedrijven die aanleg en onderhoud uitvoeren van publieke infrastructuur (wegen, water- en gasleidingen, stroomkabels).[3]
Klantagressie
[bewerken | brontekst bewerken]Veel voorkomende voorbeelden van klantagressie zijn verbale agressie van die medewerkers van callcenters tijdens telefoongesprekken krijgen van klanten, intimidatie die conducteurs en chauffeurs van reizigers meemaken in het openbaar vervoer of (seksuele) intimidatie die winkelpersoneel ondergaat van klanten.
- Agressie tegen winkelpersoneel (retailpersoneel)[3][9][11]
- Agressie tegen horecapersoneel[2]
- (Verbale) agressie tegen callcenterpersoneel[8]
Statistieken
[bewerken | brontekst bewerken]Er zijn geen alles omvattende landelijke statistieken voor alle vormen van agressie tegen alle werknemers in Nederland. Sinds 2006 zijn er wel veel onderzoeken gedaan over agressie en geweld tegen werknemers met een publieke taak, omdat voor die beroepsgroepen sindsdien met het programma Veilige Publiek Taak (VPT) een actief landelijk beleid werd gevoerd om agressie tegen te gaan. De Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) is daarbij een belangrijke statistische bron die, op verzoek van de Tweede Kamer (2013), door het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) is gebruikt om gegevens te verzamelen.[12]
- Monitors VPT: DSP-Groep 2007, IVA Monitor VPT 2009, DSP-Groep 2011, Regioplan Metamonitor VPT 2013, TNO Monitor VPT 2014, TNO Monitor VPT 2015, TNO Monitor VPT 2016.[13]
- Monitor Openbaar Bestuur 2010, Monitor Openbaar Bestuur 2012, Monitor Openbaar Bestuur 2014, Monitor Integriteit en Veiligheid Openbaar Bestuur 2016.[13]
- Research voor Beleid 2009, EWCS 2012.[13]
Sinds 2020 wordt er jaarlijks een Monitor Integriteit en Veiligheid gepubliceerd, waarvan de oudste statistieken teruggaan naar 2014.
Beleid
[bewerken | brontekst bewerken]In 2006–2007 besprak de Tweede Kamer het actieprogramma "Aanpak van agressie en geweld tegen werknemers met een publieke taak", vroeg de regering om verder onderzoek te doen en het actieprogramma verder uit te werken.[14] De regering stelde daarop het programma Veilige Publieke Taak (VPT) in,[14] dat zich richtte op 'de aanpak van agressie en geweld tegen werknemers met een publieke taak en politieke ambtsdragers.'[15] Dit programma liep door tot 2016 en werd in 2017 geëvalueerd.[15]
De politie en het Openbaar Ministerie (OM) stemden overeen dat er een harde, uniforme en eenduidige landelijke aanpak nodig was, gericht op de daders.[16] Daarom maakten zij opsporings- en vervolgingsafspraken gemaakt die werden neergelegd in de Eenduidige Landelijke Afspraken (ELA), die op 1 april 2010 in werking zijn getreden.[16]
Op 20 april 2024 van 22:30 tot 22:33 hielden bijna alle medewerkers van openbare vervoersdiensten in Nederland een gezamenlijke actie door het verkeer drie minuten stil te leggen uit protest tegen geweld dat zij en hun collega's regelmatig meemaakten.[17] Alle treinen van de Nederlandse Spoorwegen (NS) en ook bijna alle treinen, trams, metro's en bussen van andere vervoerders zoals Breng, Arriva, Keolis, Qbuzz, Transdev en EBS deden mee, zodat bijna het gehele openbaar vervoer in Nederland letterlijk drie minuten stilstond.[17] De actie werd gehouden door de NS en de vakbond VVMC naar aanleiding van de mishandeling van een conducteur die op de trein onderweg tussen Den Haag en Delft door een 15-jarige jongen van de trap werd gegooid, geslagen en geschopt, waarbij hij haar arm brak.[17]
Zie ook
[bewerken | brontekst bewerken]- Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet)
- Exposen
- Doxing
- Pesten op het werk
- Seksueel strafrecht (Nederland)
- Straatintimidatie
Literatuur
- Abraham, M., S. Flight, W. Roorda (2011). Agressie en geweld tegen werknemers met een publieke taak. Onderzoek voor Veilige Publieke Taak 2007 - 2009 - 2011. DSP-Groep, Amsterdam, pp. 82. Gearchiveerd op 30 juli 2024. Geraadpleegd op 30 juli 2024.
- Code rood! Jaarlijks 3 miljoen incidenten van agressie en geweld tegen professionals. Hoe komt dat en hoe nu verder?. Arbo-Online (30 juni 2022). Geraadpleegd op 30 juli 2024.
- Grandey, A. A., Dickter, D. N., Sin, H.P. (2004). The customer is not always right: Customer aggression and emotion regulation of service employees. Journal of Organizational Behavior 25 (3): 397–418. DOI: 10.1002/job.252. Gearchiveerd van origineel op 15 april 2023. Geraadpleegd op 29 augustus 2007.
- OM, Geweld tegen personen met een publieke taak. Openbaar Ministerie (16 oktober 2019). Geraadpleegd op 30 juli 2024.
- VTP (2017). Evaluatie Programma Veilige Publieke Taak. Officiële Bekendmakingen, pp. 32. Geraadpleegd op 30 juli 2024.
Noten
- ↑ In plaats van "werknemers" wordt ook wel gesproken van "agressie (en geweld) tegen medewerkers", "professionals", "personen" of gewoon "mensen (met een publieke taak)".[1][2]
- ↑ In het rapport Evaluatie Programma Veilige Publieke Taak (2017) worden externen omschreven als "potentiële 'daders', oftewel cliënten/patiënten/klanten/leerlingen/burgers etc."[5]
- ↑ Een beleidsnotitie van de Nederlandse provincie Noord-Holland uit 2009 leverde de volgende definitie: '[D]e provincie Noord-Holland (PNH) [beschermt] haar medewerkers tegen agressief gedrag van klanten en de gevolgen van opgetreden klantagressie. Het begrip ‘klant’ staat voor die personen die vanuit de aard van de werkzaamheden en dienstverlening van PNH in contact komen met of een beroep doen op medewerkers van PNH. Het gaat hier dus uitsluitend over beleid omtrent agressie en geweld van klanten jegens medewerkers van de provincie.'[10] Het betreft hier dus niet-commerciële werkzaamheden en dienstverlening door werknemers van een provinciale overheid.
Referenties
- ↑ OM 2019.
- ↑ a b Arbo-Online 2022.
- ↑ a b c d e f g h i "'Klootzak' in plaats van 'bedankt': steeds meer agressie tegen werknemers", Nieuwsuur, 10 juni 2024. Geraadpleegd op 30 juli 2024.
- ↑ a b c Abraham 2011, p. 4.
- ↑ VPT 2017, p. 10.
- ↑ Agressie en geweld tegen hulpverleners. Rijksoverheid.nl (3 april 2024). Geraadpleegd op 30 juli 2024.
- ↑ a b Coenen, W., "Overlast dwingt bibliotheken tot actie: steeds vaker beveiligers nodig", Omroep Brabant, 25 april 2024. Geraadpleegd op 30 juli 2024.
- ↑ a b Grandey, Dickter & Sin 2004, pp. 1–3.
- ↑ a b Toename agressie en bedreigingen verhoogt uitvalrisico retailpersoneel. SCN (Shopping Centre News) – Vaksite over winkelcentra, winkelgebieden en retail (15 maart 2023). Geraadpleegd op 30 juli 2024.
- ↑ Klachtenregeling ongewenst gedrag Provincie Noord-Holland 2010. lokaleregelgeving.overheid.nl (4 februari 2010). Geraadpleegd op 30 juli 2024.
- ↑ "Supermarktpersoneel is agressie beu: 'Ik trok het niet meer'", NOS.nl, 17 juni 2024. Geraadpleegd op 30 juli 2024.
- ↑ VPT 2017, p. 11.
- ↑ a b c VPT 2017, pp. 11–24.
- ↑ a b VPT 2017, p. 5.
- ↑ a b VPT 2017, p. 4.
- ↑ a b VPT 2017, p. 8.
- ↑ a b c "Bijna al het openbaar vervoer drie minuten stilgelegd uit protest tegen geweld", NOS.nl, 20 april 2024. Geraadpleegd op 30 juli 2024.