Apofocus en perifocus

Apofocus en perifocus (voor andere benamingen zie de tabel) zijn twee punten in de elliptische baan van een hemellichaam om een ander (meestal groter) hemellichaam. Dat andere hemellichaam staat dan in een van de brandpunten van de ellips. De rechte lijn door perifocus en apofocus heet de lijn der apsides. Dit is tevens de lange as van de ellips.

Is de afstand tussen de hemellichamen zo groot mogelijk dan staat het kleinere hemellichaam in het apofocus of apoapsis.

Is de afstand tussen de hemellichamen zo klein mogelijk dan staat het kleinere hemellichaam in het perifocus of periapsis.

De algemene benamingen -focus of -apsis zijn niet zeer gebruikelijk. Traditioneel gebruikt men namelijk een woord dat afhankelijk is van de Griekse of Latijnse benaming voor het centrale hemellichaam, zoals in onderstaande tabel:

Het aphelium en perihelium van een planeet om de zon

Het perigeum (X) en het apogeum (Y) van een object (B) in een baan om de aarde

Hemellichamen	grootste afstand	kleinste afstand
algemene benaming	apofocus, apoapsis	perifocus, periapsis
lichaam om de Zon	aphelium	perihelium
maan of satelliet om de Aarde	apogeum	perigeum
satelliet om de Maan	aposelenium, apocynthium	periselenium, pericynthium
maan om Jupiter	apojovum	perijovum
lichaam om ster, dubbelster	apoastron	periastron

Het perigeum van de Maan is het punt waar de Maan het dichtst bij de Aarde is. Het periselenium van de Aarde is het punt waar de Aarde het dichtst bij de Maan is. Als de Maan in het perigeum staat, dan staat de Aarde in het periselenium. Volgens de perkenwet van Johannes Kepler is de baansnelheid daar het grootst.

Het perihelium of perifocus van de aarde valt meestal tussen 2 en 5 januari. Hierdoor zijn de winters op het noordelijk halfrond relatief iets warmer en de zomers iets koeler dan op het zuidelijk halfrond, wanneer men overige factoren buiten beschouwing laat. Bovendien duurt de astronomische winter op het noordelijk halfrond (ongeveer van 23 december tot 21 maart) korter dan de astronomische zomer (van 21 juni tot 21 september).

De baan van komeet 3D/Biela. Hierboven staat de baan aangegeven (als de dikke blauwe curve) die de komeet 3D/Biela rond de Zon (in het punt Z) volgt. Het aphelium is punt C, het perihelium is punt F, de lange as of apsidenlijn is CF die ook door Z gaat.

Hyperbolische banen

Sommige objecten, met name kometen, beschrijven hyperbolische banen en hebben dus geen apofocus of aphelium. In dit geval hebben ze ook geen periodieke baan en hebben een eenmalige passage.

Meer definities

De apsidenlijn of lange as van de baan is de lijn die het periapsis en het apoapsis verbindt. De lange as gaat altijd door de brandpunten van de baan.

Het argument van het periapsis en de lengte van het periapsis zijn veelgebruikte baanelementen.