Arts-and-craftsbeweging
.jpg)
De arts-and-craftsbeweging is een sociale beweging en een stroming in de kunst en industriële vormgeving uit de laatste helft van de 19e eeuw in Engeland.
De beweging en haar ideeën
Morris en Ruskin
De voornaamste vertegenwoordiger van deze beweging was William Morris (1834-1896) en de beweging werd vooral geïnspireerd door de schrijver en kunstenaar John Ruskin (1819-1900). De beweging ontstond als een opstand tegen het tijdperk van de industriële revolutie en een afschuw van de goedkope en lelijke massaproducten uit het victoriaanse tijdperk. Omdat dit industriële tijdperk in Engeland het eerste begonnen is, in het midden van de 18e eeuw, is het niet verwonderlijk dat een protest ertegen ook als eerste in dit land ontstond. Door de industrialisatie en mechanisatie was volgens William Morris en medestrijders de wereld van eenvoud, schoonheid en ambachtelijkheid, die ze romantisch in de middeleeuwen projecteerden, vernietigd en zij wilden deze wereld weer herstellen. Ware kunst, zo stelden zij in navolging van John Ruskin, moet tegelijk nuttig en mooi zijn en moet voortkomen uit dezelfde eenheid van kunst en arbeid in dienst van de samenleving die ook het ontwerp en de bouw van de Gotische kathedraal kenmerkte. Vanaf de renaissance is het proces begonnen waarin kunst en samenleving van elkaar zijn gescheiden, met als resultaat ongelukkige mensen in een lelijke wereld. Vanwege deze zorg voor de samenleving heeft de beweging vanaf het begin niet alleen geijverd voor mooie producten die omdat ze mooi zijn ook nuttig zijn, maar ook voor sociale rechtvaardigheid, verbetering van arbeidershuizen en pensioenen voor de ouderen.
Toegepaste kunst is ook kunst
In een artikel over de eenheid der kunsten in het januari 1887 nummer van het tijdschrift The Hobby Horse bekritiseerde de auteur, Selwyn Image, het bestaan van kunstacademies, zoals de Royal Academy of Arts. Hij noemde het denigrerend de 'Royal Academy of Oil Painting' en pleitte er vurig voor dat alle vormen van visuele expressie 'kunst' genoemd zouden moeten worden: "De onbekende uitvinder van de patronen die een muur of een waterpot decoreren, zou evenveel recht moeten hebben een artiest genoemd te worden als de schilder Rafael."[1] Dit fragment laat zien dat in deze beweging design als een serieuze kunststroming gezien werd. Het woord 'design' moet hier overigens voorzichtig gebruikt worden, want dat past beter bij de erfgenamen van deze stroming, architecten als Mies van der Rohe en Adolf Loos, die weer de Renaissance-scheiding tussen vormgeving of ontwerpen ('designo') en produceren invoerden. De arts-and-craftsbeweging wilde de eenheid van ontwerpen en produceren, waarvan ze dachten dat die in de Middeleeuwen bestond, weer invoeren.
Diverse organisaties
Deze ideeën inspireerden niet alleen tot een intense aandacht voor vormgeving, zoals blijkt uit William Morris' eigen ontwerpen voor kasten en vooral patronen voor behang, textiel en (vloer)kleden, maar ook tot diverse organisaties, zoals The Century Guild van de architect A.H. Mackmurdo (1851-1942), de oprichting van het tijdschrift The Hobby Horse in 1884, een tijdschrift volledig gewijd aan de visuele kunsten en de oprichting van de Art Workers Guild in 1884, die in 1888 van naam veranderde in Arts and Crafts Exhibition Society. Op een tentoonstelling van deze Society in 1888 werd William Morris geïnspireerd door de boek- en letterontwerper Emery Walker. Als gevolg hiervan richtte Morris in 1890 The Kelmscott Press op en ontwierp zijn eigen letters, vooral beïnvloed door de Renaissance-typograaf Nicolas Jenson. Vanaf dat moment hield de arts-and-craftsbeweging zich ook bezig met letterontwerp en boekdrukkunst.
The Guild of Handicraft en The School of Handicraft
In 1888 richtte de architect, grafisch ontwerper, juwelier en zilversmid Charles Robert Ashbee (1863-1942) de Guild of Handicraft op. Deze organisatie heeft ten eerste een school opgericht: The School of Handicraft, die het onderwijs in design en theorie (vooral van de filosofie van John Ruskin) combineerde met ambachtelijke ervaring in de werkplaats. Op 30 januari 1895 sluit de school haar deuren. Na ongeveer 700 leerlingen deze dualistische opvoeding gegeven te hebben, was de opleiding failliet. De Guild echter bloeide als een coöperatie van ambachtslieden, geïnspireerd door socialisme en de arts-and-craftsbeweging. In 1890 richtte ze in Essex House in London een drukkerij op: Essex House, dat personeel en lettertypes overnam van The Kelmscott Press. Het Psalter van 1902 was het design-meesterwerk van deze drukkerij. In 1902 verhuisde het Guild of Handicraft naar de landelijke omgeving van Chipping Campden en veranderde dit dorp in een commune voor arbeiders/kunstenaars en hun families.
Paradox
De arts-and-craftsbeweging heeft veel voor elkaar gekregen en heel veel invloed gehad in de westerse cultuur. Het uiteindelijke doel, om kunst en handwerk met elkaar te verbinden, werd door volgende generaties vertaald in het verbinden van kunst en industrie. Deze ontwikkeling is waarschijnlijk wel te verklaren als liggend in het verlengde van de idealen van Morris en Ruskin. Maar moeilijker is het volgende te verklaren: ondanks het feit dat de beweging de werkende klasse wilde verheffen door goed ontworpen gebruiksvoorwerpen (meubels, behang, tapijten, boeken, bestek, etc.), bleven deze producten door hun prijs verre buiten het bereik van de arbeidersklasse. Het is in dit opzicht een elitaire beweging gebleven.
Belangrijkste vertegenwoordigers
- William Morris, Philip Webb, Charles Robert Ashbee, T. J. Cobden Sanderson, Walter Crane, Nelson Dawson, Phoebe Anna Traquair, Herbert Tudor Buckland, Charles Rennie Mackintosh, Christopher Dresser, Edwin Lutyens, Ernest Gimson, William Lethaby, Edward Schroeder Prior, Gustav Stickley, Charles Voysey, Christopher Whall en de prerafaëlieten.
Belangrijke kenmerken
- Eenvoudig ontwerp
- Simpele, lineaire vormen
- Geïnspireerd op natuurlijke vormen (planten en dieren) en op middeleeuwse en mythologische motieven
- Een herhalend patroon en ook vaak symmetrie
Familie van
- Jugendstil of art nouveau
- Mission-stijl
- Modernisme
Invloed van de beweging
De ideeën van de arts-and-craftsbeweging verspreidden zich snel door Europa (Frankrijk, Duitsland, Oostenrijk, België en Nederland) en de VS en tegen het einde van de 19e eeuw transformeerde deze beweging zich in de veel bekendere jugendstil- of art-nouveau-stroming.
In België stond de Kortrijkse Kunstgilde, een verzameling van kunstenaars, architecten en schrijvers, sterk onder invloed van de Engelse Arts-and-crafsbeweging.
Externe links
- ↑ Meggs' History of Graphic Design, 4e editie, 2006, Pagina 171
