Banská Bystrica (stad)

**Banská Bystrica**
Gemeente in Slowakije
	;
Situering
Regio	Banská Bystrica
District	Banská Bystrica
Coördinaten	48° 43′ NB, 19° 8′ OL
Algemeen
Oppervlakte	103,37 km²
Inwoners ; (31-10-2010)	79.819 ; (775 inw./km²)
Hoogte	362 m
Burgemeester	Ivan Saktor
Overig
Postcode	974 01
Netnummer	0 48
Kenteken	BB, BC
NUTS-code	6508438
Website	banskabystrica.sk
Foto's
Portaal	Slowakije

Banská Bystrica (Duits: Neusohl, Hongaars: Besztercebánya) is een stad in Slowakije met 80 003 inwoners (2011). De stad ligt ongeveer in het geografische centrum van het land aan de rivier Hron, en aan de voet van de Lage Tatra, de Grote Fatra en het Slowaaks Ertsgebergte (Slovenské rudohorie). Banská Bystrica is de hoofdstad van de gelijknamige regio en district, en de Matej Bel-universiteit is er gevestigd.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

Banská Bystrica is ontstaan in de negende eeuw. De stad ontving in 1255 van koning Béla IV van Hongarije stadsrechten. Vanuit historisch oogpunt is Banská Bystrica een bekende middeleeuwse mijnbouwstad. De stad heeft de vele waardevolle kunsthistorische monumenten aan die periode te danken. De bevolking van de stad bestond in het verleden uit Duitsers, Slowaken en Hongaren. De laatste groep werd met name aan het eind van de 19e en het begin van de 20e eeuw steeds groter als gevolg van de magyarisatie (verhongaarsing). In 1910 was 49% van de bevolking Hongaars en 41% van de bevolking Slowaaks. De Duitsers vormden toen met 8% van de bevolking een kleine minderheid. Na de vorming van Tsjechoslowakije kreeg de stad haar vrijwel volledig Slowaakse karakter. De Hongaren vormen met 300 personen nu nog een zeer kleine minderheid van de bevolking.

Herkomst van de naam[bewerken | brontekst bewerken]

De oudst bekende verwijzing naar Banská Bystrica was het Latijnse Noua villa Bystrice prope Lypcham uit 1255, wat nieuwe nederzetting Bystrica nabij Ľupča betekent. In 1263 duikt Besterchebana (Bystrica mijnbouw) voor het eerst op, wat sterk lijkt op de huidige Hongaarse naam van de stad, Besztercebánya. Zowel de huidige Slowaakse (Banská Bystrica) als de Hongaarse variant (Besztercebánya) zijn samengesteld uit het Slowaakse en Hongaarse woord voor mijnbouw, respectievelijk Banská en bánya, en de naam van de beek Bystrica. De toevoeging Banská werd pas in 1773 toegevoegd.

De Duitse naam voor de stad, Neusohl betekent eigenlijk "Nieuw Zvolen", verwijzend naar de nabijgelegen stad Zvolen, die in het Duits eerder Sohl en tegenwoordig Altsohl ("Oud Zvolen") wordt genoemd. De eerste inwoners van Banská Bystrica kwamen uit Zvolen.