De Ysbreeker
| De Ysbreeker | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
De Ysbreeker vanaf de Amstel, januari 2016
| ||||
| Locatie | ||||
| Locatie | Amsterdam | |||
| Coördinaten | 52° 21′ NB, 4° 54′ OL | |||
| Status en tijdlijn | ||||
| Huidig gebruik | Café-restaurant | |||
| Bouw gereed | 1885 | |||
| Architectuur | ||||
| Bouwstijl | Neo-renaissance | |||
| Bouwinfo | ||||
| Architect | A.L van Gendt | |||
| Projectontwikkelaar | A.W.Krasnapolsky | |||
| Erkenning | ||||
| Monumentstatus | Rijksmonument | |||
| Monumentnummer | 526992 | |||
| ||||
De Ysbreeker is een café-restaurant aan de Weesperzijde 23 in Amsterdam-Oost. De naam is ontleend aan de ijsbreker die er van 1702 tot rond 1860 voor de deur lag om het water van de Amstel in vorstperioden ijsvrij te houden. Dit was nodig om de vaart vanaf de Amstel naar de Vecht bevaarbaar te houden voor aanvoer van vers water. Het gebouw is tevens een rijksmonument.
Vooraanstaand
De Ysbreeker was toen een herberg en tapperij. Nadat de ijsbreker in de Amstel was verdwenen, behield de locatie haar functie als café. Grand Café De Ysbreeker op nr. 23 werd, evenals de monumentale Spiegelpanden om de hoek in de Ruyschstraat, in 1884-1885 gebouwd naar ontwerp en onder leiding van bouwmeester A.L van Gendt die ook het Concertgebouw ontwierp, in opdracht van Bouwmaatschappij De IJsbreker.
Aan het begin van de 20ste eeuw veroverde De Ysbreeker een vooraanstaande plaats in het Amsterdamse artistieke en politieke leven. Het was het centrum van de 'Sturm und Drang'-beweging en een ontmoetingsplek voor gezichtsbepalende figuren van de SDAP. Uit die tijd stamt ook de spelling van De Ysbreeker.
Biljart
Niet lang daarna ontpopte De Ysbreeker zich tot biljartcentrum en spelletjescafé. De Ysbreeker kreeg landelijke bekendheid als een van de belangrijkste biljartcentra van Nederland en introduceerde het zogenaamde Wilhelmina-biljart, een bijzonder zwaar en precies uitgevoerd biljart met een extra 'vijfde' poot. Het Wilhelminabiljart in de huidige Ysbreeker is stille getuige van deze tijd en speciaal aangekocht.
Oorlog
De Tweede Wereldoorlog liet zijn sporen na, zeker ook omdat een groot deel van de gasten Joods was. De Ysbreeker moest sluiten. Direct na de oorlog werd De Ysbreeker een ontmoetingsplek voor iedereen die ondergedoken was of in de kampen zat.
Bekend van radio en TV
In de zeventiger jaren van de twintigste eeuw werden de ruimten bezet voor de opvang van jonge mensen met Surinaamse roots. Een periode van leegstand en getouwtrek over de bestemming volgde. Vanaf 1979 huurde het echtpaar Jan Wolff en Maureen Kramer, balletdanseres, het pand. Met de hulp van vrienden verrees een cultuur-centrum voor eigentijdse muziek, een koffiehuis en een balletstudio. Er werden radio- en televisieprogramma's uitgezonden, waaronder het toentertijd bekende literatuurprogramma, de talkshow Hier is... Adriaan van Dis van regisseur Ellen Jens.
Externe links