Naar inhoud springen

Dieptecasus

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Naamvallen
Abessief
Ablatief (zesde naamval)
Absolute naamval
Absolutief
Accusatief (vierde naamval)
Adessief
Adverbialis
Algemene Latijnse vervoegingen en verbuigingen
Allatief
Apudessief
Associatief
Aversief
Benefactief
Causalis-finalis
Causatief
Comitatief
Datief (derde naamval)
Delatief
Dieptecasus
Distributief
Elatief
Ergatief
Essief
Exessief
Factitief
Genitief (tweede naamval)
Illatief
Inessief
Instructief
Instrumentalis (achtste naamval)
Intratief
Locatief (zevende naamval)
Multiplicatief
Nominatief (eerste naamval)
Objectief
Obliquus (Hindi)
Obliquus
Partitief
Pegatief
Pertingent
Prepositionalis
Prolatief
Sociatief
Sublatief
Superessief
Temporalis
Terminatief
Translatief
Vocatief (vijfde naamval)

Dieptecasus (een casus is in dit verband hetzelfde als een naamval) is een door Charles J. Fillmore bedachte term. Een dieptecasus is geen gewone naamval zoals de nominatief, instrumentalis of accusatief, maar een scherper afgebakende grammaticale functie die soms (in synthetische talen) door een van deze naamvallen wordt uitgedrukt. Een voorbeeld is de dieptecasus agens in bedrijvende zinnen met de algemenere functie van onderwerp. In de twee zinnen

  • De kok bakt de taart.
  • De ober brengt de taart

is de taart steeds het lijdend voorwerp, maar het heeft verschillende dieptecasussen: in de eerste zin is het de factitief ofwel het resultaat van de beschreven handeling, in de tweede zin is het een "gewoon" lijdend voorwerp ofwel objectief. Enkele andere voorbeelden van dieptecasussen zijn de agentief, de datief en de locatief.

Dieptecasussen worden met name veel gebruikt in de casusgrammatica en in de thèta-theorie (bijvoorbeeld voor het bepalen van thèta-rollen).

Ch. Fillmore, The Case for Case. In: E. Bach & R.T. Harms (eds.). Universals in Linguistic Theory. N.Y. 1968. Dt.: Plädoyer für Kasus. In: W. Abraham (Hg.), Kasustheorie. Ffm. 1971, 1-118.

Ch. Fillmore, Some Problems for Case Grammar. In: R.J. O'Brien (ed.), Monograph Series in Language and Linguistics 24, Georgetown University. Washington D.C. 1971, 35.