Gewone artemisschelp
| Gewone artemisschelp | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Soort | |||||||||||||
| Dosinia exoleta (Linnaeus, 1758) Originele combinatie Venus exoleta Linnaeus, 1758 | |||||||||||||
| Synoniemen | |||||||||||||
|
Lijst
| |||||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||||||
Gewone artemisschelp op  Wikispecies
| |||||||||||||
| (en) World Register of Marine Species | |||||||||||||
| |||||||||||||
De gewone artemisschelp (Dosinia exoleta) is een in zee levend tweekleppig weekdier.
Beschrijving
[bewerken | brontekst bewerken]Schelpkenmerken
[bewerken | brontekst bewerken]De schelp heeft een vrijwel ronde omtrek en een licht gebogen umbo (top) die iets uit het midden ligt. Vlak onder de top, in de inbochting, ligt een half ovaalvormig vlakje, het 'maantje' of lunula. De schelp heeft een heterodont slot met drie stevige geprononceerde cardinale tanden en laterale tanden. De bruinzwarte uit conchyoline bestaande slotband ligt grotendeels buiten de schelp. De sculptuur van de schelp bestaat uit fijne concentrische, dus parallel aan de onderrand verlopende, ribbeltjes. De onderrand van de schelp is glad en niet gecrenuleerd.
In de Noordzee leeft ook de Dichtgestreepte artemisschelp (Dosinia lupinus lincta). Beide soorten lijken veel op elkaar en zijn soms zeer moeilijk uit elkaar te houden. Het voornaamste verschil is te vinden in de sculptuur: deze is bij de Dichtgestreepte artemisschelp veel dichter en fijner dan bij de gewone artemisschelp. De buitenzijde van de schelp van de Dichtgestreepte artemisschelp heeft daardoor ook een veel glanzender oppervlak, bovendien is bij de laatste ook het kleurpatroon afwezig. Het verschil is bij fossiele exemplaren nog moeilijker te zien dan bij recente.
Grootte van de schelp
[bewerken | brontekst bewerken]- Lengte: tot ±50 mm
- hoogte: tot ±50 mm.
Kleur van de schelp
[bewerken | brontekst bewerken]Wit of geelwit. Op de buitenzijde van verse exemplaren soms vanuit de umbo naar de onderrand uitstralende geleidelijk breder wordende banden die uit bruine vlekjes en V-vormige streepjes bestaan. Tussen deze banden verlopen lichtere banden zonder kleurpatroon. De binnenkant is glanzend wit waarbij de mantellijn en de mantelbocht lila gekleurd kunnen zijn. De opperhuid is geelbruin van kleur.
Kenmerken van het dier
[bewerken | brontekst bewerken]Bij het dier zijn de sifo's in één buis vergroeid.
De dieren worden ten minste 10 jaar oud. Het afgebeelde exemplaar (rechtsboven) is minstens 13 jaar geworden.
Habitat en leefwijze
[bewerken | brontekst bewerken]De soort graaft zich diep de bodem in en leeft vanaf de laagwaterlijn tot op een diepte van ongeveer 100 m.
Voeding
[bewerken | brontekst bewerken]De gewone artemisschelp is een filteraar en leeft van plankton en ander in het water zwevend voedsel.
Areaal
[bewerken | brontekst bewerken]Het verspreidingsgebied omvat de Atlantische Oceaan, de Middellandse Zee en de Noordzee. Omdat deze soort in de Noordzee in dieper water dan ongeveer 40 meter leeft, spoelen recente schelpen op de Nederlandse en Belgische kusten weinig aan.
Fossiel voorkomen
[bewerken | brontekst bewerken]Fossiele schelpen uit het Plioceen zijn niet zeldzaam op de Zeeuwse stranden.
Zie ook
[bewerken | brontekst bewerken]- Lijst van Mollusca (wetenschappelijke soortnamen)
- Schelpterminologie (mollusken)
- Anatomische terminologie (mollusken)
Externe links
[bewerken | brontekst bewerken]- SoortenBank.nl beschrijving en afbeeldingen
- Animal Diversity Web:
- Waarneming.nl: Dosinia exoleta[dode link]
- MarBEF Data System: Dosinia exoleta
- MARLIN: Dosinia exoleta beschrijving en afbeelding
-
Fossiel exemplaar
- Bruyne, R.H. de, 1991. Schelpen van de Nederlandse kust. Jeugdbondsuitgeverij Stichting Uitgeverij KNNV, 165 pag.
- Bruyne, R.H. de, 2004. Veldgids Schelpen. KNNV Uitgeverij, ISBN 90-5011-140-8, 234 pag.
- Bruyne, R.H. de, Bank, R.A., Adema, J.P.H.M. & Perk, F.A., 1994. Nederlandse naamlijst van de weekdieren (Mollusca) van Nederland en België. Feestuitgave ter gelegenheid van het zestigjarig jubileum van de Nederlandse Malacologische Vereniging. Backhuys, Leiden. 149 pp. ISBN 90-733-48-33-1
- Bruyne, R.H. de & Boer, Th.W. de, 2008. Schelpen van de Waddeneilanden. Gids van de schelpen en weekdieren van Texel, Vlieland, terschelling, Ameland en Schiermonnikoog. Fontaine Uitgevers. 359 pp., ISBN 978-90-5956-2554.
- Janssen, A.W., Peeters, G.A. & Slik, L. van der, 1984. De fossiele schelpen van de Nederlandse stranden en zeegaten, tweede serie, 8 (slot). Basteria, 48: 89-220.