Gebruiker:Timelezz/Lourdes-effect
Het Lourdes-effect is een concept dat betrekking heeft, hetzij op de (vermeende) effecten bij de zes miljoen pelgrims die de bedevaartsoord Lourdes jaarlijks bezoeken, hetzij op de vaag verwoorde beweringen rond allerlei paranormaal gewaande of randwetenschappelijke verschijnselen. Er circuleren decennialang zowel positieve als kritische invullingen van dit concept.
Skeptische benadering[bewerken | brontekst bewerken]
De skeptische of kritische invulling van het concept Lourdes-effect is voor het eerst uitgewerkt naar voren gebracht door de Belgische wetenschapsfilosoof en skepticus Etienne Vermeersch. Vermeersch gebruikt de term op een ironische wijze om - schijnbaar paradoxaal - te wijzen op een onbestaand effect, namelijk het paranormale of miraculeuze als een verondersteld bovennatuurlijk effect waarvoor in feite evengoed een naturalistische verklaring bestaat (zie ook Ockhams scheermes). Duidelijke begrippen, verifieerbare waarnemingen en sluitende bewijzen zijn er niet in verhalen die lijden aan wat Vermeersch het Lourdes-effect noemt.[1] Met de term wijst hij op het verificatie- en falsificatieprobleem van zogenaamde mirakelen van Lourdes, alsook de neiging van de gelovige om zich te immuniseren door het uiten vage of dubbelzinnige en dus oncontroleerbare beweringen ten overstaan van objectieve onderzoekers: de bestaande getuigenissen rond vermeende mirakelen gaan veelal gepaard met vage waarnemingen of oncontroleerbare persoonlijke anekdotes waar geen wetenschappelijke bewijskracht vanuit gaat.
Vermeersch profileert zich vanaf eind jaren '60 als skepticus, zowel in de media als aan de universiteiten, waar hij doceert of debateert over het onderwerp.[2][3][4]
De neerslag daarvan verwoordt hij als volgt:
- Tenslotte is het nuttig op te merken dat men vraagtekens kan plaatsen bij vreemde verhalen die gekenmerkt zijn door wat ik het Lourdes-effect pleeg te noemen...Nooit is iemand zonder arm naar Lourdes gegaan en met een arm teruggekeerd. Het Lourdes-effect bestaat hierin dat sommige 'krachten' een soort huiver schijnen te hebben om zich op een volstrekt ondubbelzinnige wijze te manifesteren. Wanneer de miraculeuze kracht van Lourdes echt bestaat dan is er geen enkele reden om te denken dat het voor de Maria of voor God moeilijker zou zijn een afgerukte arm te herstellen dan een (hysterische?) verlamming of blindheid te genezen. Ook de waarnemingen en foto's van bvb. het 'Monster van Loch Ness', de 'Afschuwelijke Sneeuwman' (Yeti) en talloze UFO' s lijken door een vergelijkbaar effect aan betrouwbaarheid en scherpte in te boeten.[5][6]
Skeptici linken het concept ook aan het selectief kritisch denken van sommige gelovigen, beter bekend als cherry picking : de 'treffers' worden onthouden de 'missers' genegeerd. Zo merken zij op dat het aantal (ondubbelzinnige) ongevallen met dodelijke afloop van en naar Lourdes hoger ligt dan de 67 (bezwaarlijk verifieerbare) mirakelen, die anno 2006 enkel door het Vaticaan erkend zijn.[7]
De kritiek op de (vermeende) mirakelen van Lourdes is vermoedelijk even oud als de bedevaarten zelf, alleen is de kritische invalshoek nooit eerder op een zo gesystematiseerde wijze naar voren gebracht als door Vermeersch[8][9][10] Een zeer vroeg voorbeeld van wat Etienne Vermeersch later zal definiëren en uitwerken is terug te vinden in Le Jardin d'Epicure van de Franse schrijver en Nobelprijswinnaar Anatole France (1894), zij het nog niet onder de term Lourdes-effect: All those canes, braces and crutches, and not a single glass eye, wooden leg, or toupee!
Een kritische uitwerking van het Lourdes-argument vinden we in het werk Soul Searching (Amerikaanse editie: Leaps of Faith) van de vermaarde psycholoog Nicholas Humphrey uit 1995. Humphrey noemt het daar het Argument from Unwarranted Design en past het vooral toe op de vage claims vanuit de parapsychologie en Intelligent Design.[11]
De wereldbekende skepticus en goochelaar James Randi gebruikt de term Lourdes-effect in het spoor van en in dezelfde betekenis als Etienne Vermeersch[12], zo ook columnist Hugo Camps.[13]
Lourdes heeft altijd al zijn skeptici gehad: de schrijver Emile Zola stelde al de populaire vraag waarom er geen houten benen rondom de krukken te bespeuren waren bij hen die zogezegd genezen waren. En verder in de bron: Since most patients now have some sort of medical treatment before coming to the shrine, disentangling its impact from the Lourdes effect is also increasingly difficult.[14]
Psychotherapeutische benadering[bewerken | brontekst bewerken]
Het concept "Lourdes-effect" wordt ook gebruikt in een psychotherapeutische context[15], of als een strategie van gebedsgenezers die erin bestaat het verhoopte effect uit te stellen, om meer motivatie en dus cognitieve dissonantie op te wekken bij de patiënt. Bijvoorbeeld Sean O'Connell, 1983[16]:
- The client is promised treatment only after performing a (covertly therapeutic) task or experiment for the sake of "gathering information" or "testing hypotheses." One might think of this tactic as something like the "Lourdes effect" at work, as I prefer to call it. The tactic erects obstacles to an immediate resolution of the presenting problem, but again it imposes a double-bind on the client leading to equally desirable outcomes. Such delay, coupled with experimental tasks and rituals, stimulates what might be called the Lourdes effect: believers who invest a great deal of time, money, and energy to get to Lourdes are much more likely to find relief there than those who live near the shrine and for whom getting to Lourdes involves little ordeal or effort.
Zowel skeptici als gelovigen erkennen dat er tot op zekere hoogte een placebo-effect kan meespelen in de vermeende medicinale effecten van bidden of pelgrimage. Ook bij gewone medicatie speelt het placebo-effect een rol.[17]
Christelijke benadering[bewerken | brontekst bewerken]
Per jaar bezoeken zes miljoen bedevaartgangers de grot van Lourdes, die - uiteraard - uitgaan van een Lourdes-effect in de positieve of hoopvolle betekenis van het woord. In 1954 werd De Internationale Medische Commissie van Lourdes CMIL in het leven geroepen door het bisdom van Tarbes en Lourdes om te bepalen of er sprake is van een wonder. Die rol werd in 2008 overgenomen door de Katholieke Kerk. Sinds 1958 hebben zevenduizend mensen beweerd dat ze zijn genezen na het drinken van of baden in het water van Lourdes.
De katholieke priester Michael Hollings wijst in zijn boek The Lourdes Effect (1995) op deze positieve invloed die van Lourdes op de gelovigen uitgaat, een vorm van faith healing, namelijk de veronderstelling dat mensen door in iets te geloven genezen kunnen worden.[18][19]
Film[bewerken | brontekst bewerken]
Lourdes.[20] Citaat: There are also some startling and enigmatic narrative turns. The first comes when a leading character is abruptly pulled out of the action. The other, more delicately presented but no less a bombshell, comes when someone else seems to benefit dramatically from the Lourdes effect.[21]
Trivia[bewerken | brontekst bewerken]
- Het Lourdes-effect bij Madonna is de invloed die haar dochter Lourdes op haar heeft gehad.
Bronnen
Noten
|
[[Categorie:Alternatieve geneeswijze]] [[Categorie:Scepticisme]] [[Categorie:Katholicisme]]