Gefantaseerd havengezicht met de Sint Mariakerk te Utrecht
| Gefantaseerd havengezicht met de Sint Mariakerk te Utrecht | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| Kunstenaar | Toegeschreven aan Anthonie Beerstraaten | |||
| Signatuur | AB / 1661 | |||
| Jaar | 1661 | |||
| Ontstaan in | Amsterdam (?) | |||
| Genre | Zeegezicht | |||
| Techniek | Olieverf op doek | |||
| Afmetingen | 87 × 111,8 cm | |||
| Verblijfplaats | Centraal Museum | |||
| Locatie | Utrecht | |||
| Inventarisnummer | 2577 | |||
| ||||
Gefantaseerd havengezicht met de Sint Mariakerk te Utrecht is een schilderij toegeschreven aan de Noord-Nederlandse schilder Anthonie Beerstraaten in het Centraal Museum in Utrecht.
Voorstelling[bewerken | brontekst bewerken]
Het stelt een havengezicht voor met rechts de zee, met daarin een groot galjoen met Nederlandse vlaggen dat met volle zeilen komt aanvaren. Naast dit schip vaart een galei, een scheepstype dat in de 17e eeuw vooral in het Middellandse Zeegebied voorkwam. Op de voorgrond bevindt zich een roeiboot vol personen, die richting het Nederlandse galjoen lijkt te roeien. In het verschiet nog vier schepen.
De havenstad links wordt gedomineerd door een grote romaanse kerk. Voor deze kerk stond model de Mariakerk in Utrecht, vermoedelijk vanwege het Italiaanse uiterlijk van deze kerk. Voor de kerk, op een door muren omgeven plein, wandelen twee heren en een dame, en zijn twee personen in oosterse kleding met elkaar in gesprek. Aan de kade voor het plein liggen een zeilboot en twee schuiten, waarvan één met een zeil overdekt is, en waarop zich verschillende figuren bevinden.
Achter de havenstad bevindt zich een baai, begrensd door een bergketen, waarop een andere stad ligt. Lager dan de stad zijn twee forten te zien, waarin zich een koepelvormig gebouw bevindt. Op een landtong aan de ingang van de baai bevinden zich tien personen. Daarnaast, gedeeltelijk achter de kerk, ligt een groot schip met rode en groene vlaggen.
Bij het weergeven van de Mariakerk veroorloofde de schilder zich wel enkele vrijheden. Zo was deze kerk in werkelijkheid minder rijzig en plaatste hij op de topgevel een heiligenbeeld.
Toeschrijving en datering[bewerken | brontekst bewerken]
Het schilderij is links van het midden, op het zeil van een schuit gemonogrammeerd en gedateerd ‘AB / 1661’. Deze signatuur is echter enigszins sleets en werd in het verleden ook gelezen als ‘Aſ / 1667’ met een lange s. Dit leidde tot toeschrijvingen aan Abraham Storck en Aernout Smit. Vanaf 1902 wordt het werk toegeschreven aan de Amsterdamse schilder Anthonie Beerstraaten en 1661 gedateerd. Van Jan Abrahamsz. Beerstraaten, de vader van Anthonie, zijn verschillende van dit soort gefantaseerde Italiaanse havens met bestaande kerken bekend.
Herkomst[bewerken | brontekst bewerken]
Het werk werd in 1840 geschonken aan de gemeente Utrecht door Matthijs Antonius Franciscus Reuser (1804-1879) uit Utrecht. Het werd van 1872 of 1873 tot 1911 door de gemeente in bruikleen gegeven aan Genootschap Kunstliefde, die het in hun museum onderbracht. In 1921 werd het vermoedelijk in eigendom overgedragen aan het Centraal Museum.
Externe links
- Webpagina Centraal Museum (als toegeschreven aan Anthonie Beerstraaten, Gefantaseerd havengezicht met de Sint Mariakerk te Utrecht, 1661).
- RKDimages (als toegeschreven aan Anthonie Beerstraaten, Een Hollandse koopvaarder voor een gefantaseerde haven met de Mariakerk van Utrecht, 1661).
Bronnen
- Anoniem ([ca. 1846 ]) Verzameling van oud beeldwerk en andere oudheden, schilderijen en teekeningen, meestal tot de stad Utrecht betrekking hebbende, behoorende tot het Archief derzelve stad, [Utrecht: s.n.], p. 18, cat.nr. 50 (als Abraham Storck).
- Helmus, Liesbeth M. (1999) De verzamelingen van het Centraal Museum Utrecht. 5 Schilderkunst tot 1850, Utrecht: Centraal Museum, ISBN 90-73285-61-5, deel B, p. 595-596, cat.nr. 19 (als toegeschreven aan Anthonie Beerstraaten, Gefantaseerd havengezicht met de Sint Mariakerk te Utrecht, 1661).
- Hooft, C.G. 't (1909) "Beerstraten, Anthonie", in: Ulrich Thieme, Felix Becker (1909) Allgemeines Lexikon der bildenden Künstler von der Antike bis zur Gegenwart. Dritter Band. Bassano - Bickham, Leipzig: Wilhelm Engel, New York: G.E. Stechert & Co. (als Anthonie Beerstraaten, 1667). Zie archive.nl.
- Jonge, C.H. de et al. (1933) Centraal Museum Utrecht. Catalogus der schilderijen, [Utrecht:] [Centraal Museum], p. 116, cat.nr. 251 (als Anthonie Beerstraaten, Gezicht op een zeehaven met de Utrechtsche Mariakerk, 1661). Zie archive.org.
- Muller Fz., S. (1902) ‘Utrecht's Mariekerk’, Oud Holland, jrg. 20, p. 193-224, m.n. p. 198 (als Anthonie Beerstraaten). Zie delpher.nl.
- Vries Az., A.D. de, A. Bredius, S. Muller Fz. (1885) Catalogus der schilderijen in het Museum Kunstliefde te Utrecht, Utrecht: J.L. Beijers, p. XVIII, 89-90, cat.nr. 76 (als Aernout Smit, Gezicht op een Italiaansche zeehaven, [1667]). Zie archive.org.
Tentoonstellingen
- Nederlandse architectuurschilders, Centraal Museum, Utrecht, 28 juni-28 september 1953, p. 5, cat.nr. 9, afb. 12 (als Anthonie Beerstraaten).
- Utrecht op schilderijen. Zes eeuwen topografische voorstellingen van de stad Utrecht, Centraal Museum, Utrecht, 15 juli-25 september 1988, ISBN 9064810966, p. 275.