Gemaal Eemnes
| Gemaal Eemnes | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
Het gemaal Eemnes bij de Eemnessersluis anno 2012
| ||||
| Locatie | ||||
| Locatie | Aan de Eemnesservaart | |||
| Adres | Korte Maatsweg | |||
| Status en tijdlijn | ||||
| Oorspr. functie | gemaal | |||
| Start bouw | 1880/1883 | |||
| Verbouwing | 1923 | |||
| Bouwinfo | ||||
| Architect | Ingenieursbureau W.C. en K. de Wit | |||
| Eigenaar | Waterschap Vallei en Veluwe | |||
| Erkenning | ||||
| Monumentstatus | rijksmonument | |||
| Monumentnummer | 516168 | |||
| ||||
Het gemaal Eemnes is een uit 1880 daterend gemaal gelegen aan de Eemnesservaart in de Nederlandse provincie Utrecht.
Beschrijving[bewerken | brontekst bewerken]
Oorspronkelijk verliep de afwatering van de Eemnesserpolder via meerdere sluisjes, waaronder de Eemnessersluis. Het water in de polder van Eemnes staat 70 cm. lager dan het water in de Eem. Het hoogteverschil wordt voor de scheepvaart overbrugd door een sluis. Vanaf 1791 werd de polder bemalen door een watermolen naast de sluis, op de plek waar de machinistenwoning staat. Deze molen werd rond 1880 vervangen door een stoomgemaal omdat de capaciteit van de molen te klein was.[1] In 1921 werd dit stoomgemaal verbouwd tot een elektrisch gemaal naar ontwerp van het Amsterdamse ingenieursbureau W.C. en K. de Wit. De nieuwe pompen van van het type 'kattenstaart' pompten het water over de dijk. In 1993 werd de gemaalfunctie overgenomen door dompelpompen in nieuwe pompkelders. De gezamenlijke pompen kunnen 135.000 liter per minuut verplaatsen. In 2006 werd het gemaal gerestaureerd. De oude pompinstallatie met de bijbehorende elektrische installatie is bewaard gebleven en wordt enkele malen per jaar werkend gedemonstreerd.
Het gebouw is sinds 2000 een erkend rijksmonument vanwege de cultuurhistorische waarde. De kern uit de 19e eeuw omvat het middelste gedeelte met de witgepleisterde gevel. Aan de noord- en zuidzijde zijn in 1921 aanbouwen geplaatst. Van belang zijn de bewaard gebleven machinerieën die de geschiedenis van de polderbemaling laten zien. Ook de ruimtelijke relatie met de naastgelegen schutsluis - eveneens een rijksmonument - en de Eemnesserpolder waren argumenten voor de registratie als rijksmonument.
Interieur gemaal Eemnes
Het gemaal vanuit het zuidoosten gezien
Eemnessersluis met rechtsachter het gemaal
Gemaal vanuit de jachthaven gezien
Bronnen
Noot
Zie ook |