Jodenkoek
| Jodenkoek | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
Jodenkoek
| ||||
| Alternatieve naam | Jodekoek | |||
| Land | Nederland | |||
| Hoofdingrediënt(en) | Zandgebak | |||
| Type | Koekje | |||
| ||||
Een jodenkoek (in de handel ook Jodekoek) is een grote, platte koek van zandgebak van zo'n 10 cm in diameter.
Vroege vermeldingen van de jodenkoek zijn te vinden in een advertentie van de banketbakker C. Strunck in de Java-Bode in 1872[1] en het jaar erop in een advertentie van de Groningse banket- en koekbakker Foppe Egbertus de Haan in de Leeuwarder Courant.[2]
Alkmaar
Jodenkoeken werden in Alkmaar sinds 1883 door bakkerij Stam aan de Houttil gebakken. In 1924 werd deze zaak overgenomen door Dirk Davelaar uit Zaandam. Het bedrijf Davelaar bestaat nog steeds, in 1983 vierde men het honderdjarig bestaan van de jodenkoek.[3]
Enkhuizen
Volgens een van de producenten van fabrieksmatig gebakken koeken is hun recept afkomstig van een Joodse bakker uit Amsterdam die in de jaren 20 van de 20e eeuw de koeken verkocht, wat de naam verklaart. Deze bakker verkocht het recept aan een bakkerscollectief uit Enkhuizen. Dit is de meest gehoorde verklaring. Het CIDI heeft een andere verklaring, namelijk dat een Joodse bakker uit Enkhuizen boterkoeken verkocht die jodenkoeken genoemd werden.[4]
Wieringen
Op het eiland Wieringen worden al sinds mensenheugenis Wieringer Jodekoeken gebakken, die een geheel eigen samenstelling en smaak hebben. Toen Wieringen nog een 'echt' eiland was en vooral bevolkt door vissers en boeren, waren de koeken een vaste zondagse traktatie. Nog steeds zijn de koeken populair bij de Wieringers. Ze zijn bruin van kleur, ongeveer twee keer zo groot als andere jodenkoeken, dikker, hebben een enigszins speculaas-achtige smaak en zijn vooral in het midden rijkelijk bestrooid met suiker. De koeken worden anno 2018 nog door twee bakkerijen op het voormalige eiland gebakken.
Koekfabrieken
Jodenkoeken worden in de eenentwintigste eeuw vooral in fabrieken geproduceerd, onder andere door Lotus Bakeries in Geldrop en O'Lacy's in Amsterdam.
Sinds de nieuwe spelling van 1996 hebben sommige producenten de naam van het product aangepast naar jodenkoek, andere producenten zijn echter de oude naam jodekoek blijven gebruiken.[5]
Naam
- ↑ advertentie, Java-Bode 27 april 1872
- ↑ advertentie, Leeuwarder Courant, 1 april 1873
- ↑ Geschiedenis Davelaar koeken
- ↑ jodekoeken heimwee.info
- ↑ Enkhuizer jodekoeken zonder tussen-n
