Kalverschets
Een kalverschets was in Nederland een document waarop de kleuraftekening of het vlekkenpatroon van een kalf werd weergegeven. Van 1933 tot en met 1991 was het een wettelijk verplichte registratie in de rundveehouderij. Het diende als begeleidend document – als ware het een paspoort – dat bij het betreffende dier behoorde.[1] Mogelijk zijn bij de invoering van het Nederlandse Rundveestamboek in 1874 al de eerste kalverschetsen gemaakt.[2]
Begin 20e eeuw werden kalverschetsen nog aangevraagd. Al was dit een gevolg vanuit het stamboek, een verplichting was het toen nog niet. In 1933 echter werd de landbouwcrisiswet aangenomen, om de veestapel te reguleren. Elke boer kreeg een quotum voor het te fokken kalveren toegewezen. Hieruit volgde de verplichting dat kalveren binnen drie dagen na de geboorte geschetst moesten worden. Een kalf of koe mocht vanaf dan niet vervoerd of verhandeld worden zonder schets. De schets was er ook om ziektes onder controle te houden. Op het niet hebben van schetsen bij de kalveren kon de boer celstraf krijgen. Overigens werden kalverschetsen wel illegaal verhandeld en zelfs openlijk in kranten te koop aangeboden.[3][4][5][6][7][8]
Op de schetsen werden beide zijden van het dier weergegeven. Gegevens zoals ras, de naam van het dier, geboortedatum, gezondheidstoestand, ouders, eigenaar en wat nog meer van belang kon zijn werden eveneens op het document vermeld. De kalverschetsers die dit werk uitvoerden waren vaak boerenzoons, omdat deze vertrouwd waren met het boerenbedrijf.
In 1992 ging in Nederland de registratie van runderen over van de schets op het oormerk. Hier werd – en wordt – door een aantal boeren tegen geprotesteerd. Dergelijk oormerk wordt door hen als lelijk en schadelijk voor de dieren beschouwd.[10][11]
Een later in de politiek bekend geworden kalverschetser was Johannes Brandsma.
- Teunis Bunt (9 maart 2014) De koeienschetser, op Bunt Blogt. Een artikel over de herinnering aan kalverschetsers.
- Gerry Moors-Cruijsen, Frans Cruijsen (1911-1985), secretaris/controleur van de Fok-en Controlevereniging, tevens werkzaam bij de K.I. in Beers, op estersheem.nl, een website van het dorpje Escharen. Het artikel, dat valt onder het kopje Fok- en Controlevereniging, is ter nagedachtenis van een kalverschetser.
- ↑ De koeienschetser - Voorbeeld van een schets.
- ↑ De verhalen van Groningen - 'Er gaat geen koe op reis zonder schets en TBC-bewijs’. Gearchiveerd op 29 juni 2020.
- ↑ Werner-Berkhout, Trudy, Midden-Delfland is Mensenwerk. www.mdmw.nl. Stichting Midden-Delfland is Mensenwerk (30 januari 2004). Gearchiveerd op 28 juni 2020. Geraadpleegd op 3 juli 2020.
- ↑ HISTORISCHE KRANTEN - Gevolg/discussie kalverschetsen. Gearchiveerd op 28 juni 2020.
- ↑ Over d’n Boerenstand : Een eeuw boerenleven in Udenhout en Biezenmortel. Stichting Heemcentrum ‘t Schoor Udenhout Biezenmortel (23 november 2002). Geraadpleegd op 3 juli 2020.
- ↑ MAP Zuivelindustrie melkveehouderij en melkhandel - PDF Free Download. docplayer.nl. Zuivelhistorie Nederland (10 maart 2013). Gearchiveerd op 28 juni 2020. Geraadpleegd op 3 juli 2020.
- ↑ Provinciale Drentsche en Asser courant - Kalverschets aangeboden. Gearchiveerd op 5 juli 2020.
- ↑ Twentsch dagblad Tubantia en Enschedesche courant - Kalverschets gevraagd. Gearchiveerd op 4 juli 2020.
- ↑ Een leesbare versie van deze schets kan gevonden worden in het artikel van Gerry Moors-Cruijsen (zie bronnen).
- ↑ Levende have - Kijk eens, zonder oormerken!. Gearchiveerd op 26 juni 2020.
- ↑ Trouw - Gabor erkent gewetensbezwaren tegen oormerken. Gearchiveerd op 29 juni 2020.