Lijst van gangen in Brussel
Dit is een lijst van gangen (Frans: impasses) in Brussel. Deze nauwe, doodlopende beluiken zijn typisch voor de stad en herbergden de arbeidersklasse. Op het hoogtepunt in de 19e eeuw waren er bijna 400 zulke gangen. Soms hebben ze een toegangshek of monden ze uit in een koer. In 1866 woonden er ongeveer 27.000 Brusselaars in zulke koertjes (ca. 20% van de stadsbevolking), in 1910 was dit al gedaald tot 10.600 (ca. 5%).
Bestaande gangen
De meeste overgebleven gangen hebben een officiële straatnaam, maar niet altijd.
| Nederlands | Brussels | Frans | Bijzonderheden |
|---|---|---|---|
| Bobijngang | Impasse de la Bobine | ||
| Ossengang | Kalverdaensganck | Impasse des Bœufs | Tot 1851 was dit de gang van de kalverenweide, in het Frans frivool vertaald als Allée de la Danse des Veaux. |
| Borgendaalgang | Impasse du Borgendael | Lokaal en museum van het Groot Koninklijk Serment van Sint-Joris der Kruisboogschutters. | |
| Bloemenmeisjesgang | Impasse de la Bouquetière | Een van de weinige nog bewoonde gangen. | |
| Geschenkengang | Impasse des Cadeaux | ||
| Liedjesgang | Impasse des Chansons | ||
| Paternostergang | Impasse du Chapelet | ||
| Paardgang | Keigelstrotje | Impasse du Cheval | |
| Hanegang | Impasse du Coq | ||
| Kuipgang | Impasse de la Cuve, vroeger Impasse du Poivre | ||
| Oudijzergang | Impasse de la Ferraille | ||
| Getrouwheidsgang | Zondebokstrotje | Impasse de la Fidélité | Bevat een nis met Jeanneke Pis. |
| Violiergang | Impasse de la Giroflée | ||
| Aalbessengang | Impasse des Groseilles | ||
| Oestersgang | Mosselgat | Impasse aux Huîtres | Voormalige losplaats voor mosselboten. |
| Brillengang | Impasse des Lunettes | ||
| Kleine brillengang | Petite impasse des Lunettes | ||
| Madrillegang | Madrille straetjen | Impasse Madrille | In de 17e eeuw gebouwd door de heer Madril(le). |
| Matrozengang | Impasse des Matelots | ||
| Roostergang | Impasse du Gril | ||
| Ambachtengang | Impasse des Métiers, vroeger Impasse de la Grille | ||
| Peterseliegang | Impasse du Persil | ||
| Vachtgang | Impasse Poils | ||
| Poppegang | Draeckenganck | Impasse de la Poupée | Hier situeert een stadslegende de plaats waar Sint-Gorik de draak doodde. Later kwamen er speelgoedmakers. |
| Voorzienigheidsgang | Impasse de la Providence | ||
| Vierpondengang | Impasse des Quatre-Livres | ||
| Omwentelingsgang | Impasse de la Révolution | ||
| Ronsmansgang | Impasse Ronsmans | Naar de vroegere eigenaar. | |
| Voermansgang | Impasse du Roulier | ||
| Sint-Jakobsgang | Impasse Saint-Jacques, vroeger Allée du Potage | ||
| Sint-Niklaasgang | Impasse Saint-Nicolas | Leidt naar Au bon vieux temps. | |
| Sint-Petronillagang | Impasse Sainte-Pétronille of Porte des Roses | Leidt naar het Koninklijk Poppentheater Toone. | |
| Sint-Sebastiaansgang | Impasse Saint-Sébastien | ||
| Sint-Ursulagang | Impasse Sainte-Ursule | ||
| Schuddeveldgang | Impasse Schuddeveld | Leidt naar het Koninklijk Poppentheater Toone. | |
| Vliergang | Impasse du Sureau | ||
| Ossekopgang | Impasse de la Tête de Bœuf | ||
| Rozendal | Impasse du Val des Roses | ||
| Van Hoetergang | Impasse Van Hoeter | ||
| Warschaugang | Impasse de Varsovie, vroeger Allée des Polonais | ||
| Glazenmakersgang | Impasse des Vitriers |
Verdwenen gangen
(publ. Bruxelles à travers les âges (1884) Enkele gangen die niet langer bestaan:
| Nederlands | Brussels | Frans | Bijzonderheden | Afbeelding |
|---|---|---|---|---|
| Deneubourggang | Impasse Deneubourg | Verdwenen in 1960. | ||
| Hellegang | Impasse d'Enfer | Gepubliceerd in "Bruxelles à travers les âges": Maison de la rue Cantersteen N°26 avec l'entrée des impasses de la pervenche et de l'enfer. Dessin original de E. Puttaert |
_(14576993490).jpg)
| |
| Slekkengang | Caricollengang | Impasse des Escargots | Verdwenen in 1976. | |
| Vertinnersgang | Impasse de l'Étameur | Setting voor de roman Vergeten straat van Louis Paul Boon (1946). | ||
| Parelmoergang | Peerlemoergang | Impasse de la Perle d'Amour | De Franse vertaling was fonetisch i.p.v. inhoudelijk. Verdwenen in 1957/1960. Quartier du Deuvelshoek, couloir nord de l'impasse de la Perle d'Amour door Jacques Carabain |
|
| Wekkergang | Impasse du Réveil | Verdwenen in 1960. | ||
| Snoeimesjesgang | Impasse de la Serpette | |||
| Schoenmakersgang | Impasse des Souliers | Verdwenen rond 1950.[1] | ||
| Schipgang | Impasse du Navire | Verdwenen in 1970. | ||
| Karregang | Uitbraakhaard van de choleraepidemie van 1866. | |||
| Regenbooggang | Impasse de l'Arc-en-ciel | Aquarel van Jacques Carabain uit reeks over Brussel: Koer van de Regenbooggang | 
| |
| Maagdenpalmgang | Impasse de la Pervenche | Aquarel van Jacques Carabain uit reeks over Brussel: Maagdenpalmgang en Hellegang in de Kandersteen [sic] | .png)
| |
| Iepgang | ||||
| Bummelgang | ||||
| Landbouwersgang | ||||
| Impasse de la Pie | ||||
| Impasse Saint-Victor | ||||
| Impasse Sainte-Véronique | Verdwenen in 1948. | |||
| Impasse des Ardoises | Verdwenen in 1956. | |||
| Impasse de la Barbe | Verdwenen in 1960. | |||
| Impasse du Bélier | ||||
| Impasse Bullinckx | ||||
| Impasse du Carrossier | ||||
| Impasse du Coffy of des Éperonniers | Verdwenen in 1959 na de brand in cinema Agora. | |||
| Impasse des Corporateurs | ||||
| Impasse du Coutelier | ||||
| Impasse de la Faucille | ||||
| Impasse du Fauconnier | ||||
| Impasse de l'Infirmerie | ||||
| Impasse du Laboureur | ||||
| Impasse de la Lampe | ||||
| Impasse de la Maison Rouge | ||||
| Passage du Meunier | ||||
| Impasse Meert | ||||
| Impasse du Météore | ||||
| Impasse du Papier | Verdwenen in 1969. |
Nauwe stegen die geen gangen zijn
| Nederlands | Frans | Opmerkingen |
|---|---|---|
| Ezelstraat | Rue du Baudet | |
| Lollepotstraat | Rue de la Chaufferette | |
| Terarkenstraat | Rue Terarken | Blindgemaakte verbinding met de Isabellastraat. |
| Villa Hermosastraat | Rue Villa Hermosa | Leidde vroeger naar de Terarkenstraat via een verdwenen Jodentrap. |
| Zeehondstraat | Rue du Chien-Marin | De Franse naam is een letterlijke (foutieve) vertaling van de Nederlandstalige naam. |
| Ooievaarstraat | Rue de la Cigogne | |
| Bloemenstraat | Rue aux Fleurs | |
| Hérisstraat | Rue Héris | Vroeger "Walloeizepout" |
| Kinnebakstraat | Rue de la Mâchoire | |
| Rapenstraat | Rue des Navets | |
| Paradijsstraat | Rue du Paradis | |
| Naam Jezusstraat | Rue du nom de Jésus | |
| Land van Luikstraatje | Rue du Pays de Liège | |
| Sint-Annastraat | Rue Sainte-Anne | |
| Eénmansstraatje | Rue d'Une Personne | Naar een stadslegende over een weddenschap van prins de Ligne. |
| Vander Elststraat | Rue Vander Elst | |
| Korte Violetstraat | Petite rue de la Violette |
Literatuur
- Lucia Gaiardo, Gangen in Brussel
(= Brussel. Stad van kunst en geschiedenis, nr. 27), Brussel, 2008, 38 blz. - Bert Mathys, D'impasses op d'Huugstroet en doe ba de stameneis van vreuger en na, 2002
- B. De Meulder, A. Stélandre, P. Van den Eeckhout e.a., Le logement ouvrier dans l'impasse?, in: Les Cahiers de la Fonderie, nr. 6, 1989
- Pol Postal, Estaminets des Marolles, Brussel, 1987
- M. Smets e.a., "Brussel. De Marollen. Anderhalve eeuw stadsvernieuwing", in: Wonen / TABK, 1985, nr. 21‐22, p. 10‐57
- Gustave Abeels, Impasses des Marolles, Brussel, 1985
- Guillaume Des Marez, Guide illustré de Bruxelles, Brussel, 1979 [1917], p. 434
- Jean d'Osta, Les rues disparues de Bruxelles, Brussel, 1976
- Louis Verniers, "Les impasses bruxelloises", in: Le folklore brabançon, 1934, nr. 79-80
- Eugène Bochart, Dictionnaire historique des rues et places de Bruxelles, Brussel, 1857
Bronnen en noten
- ↑ Peter Scholliers, "Proletarische wooncultuur in de 19de eeuw: de Schoenengang in de Brusselse Marollenwijk", in: Tijdschrift voor geschiedenis van techniek en industriële cultuur, 1988, nr. 24, blz. 9‐18
Zie de categorie Impasses in Brussels van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.