Brontekst bekijken van McDonald's

{{Infobox bedrijf
| naam                = McDonald's Corporation
| logo                = McDonald's Golden Arches.svg
| afbeelding          = McDonaldsHQIL.jpg
| onderschrift        = McDonald's Plaza, tot 2016 het hoofdkantoor van McDonald's
| beurs               = NYSE
| beurscode1          = MCD
| oprichting          = Eerste restaurant: [[San Bernardino (Californië)]], [[Verenigde Staten]] (15 mei 1940)
| opheffing           = 
| oorzaak einde       = 
| oprichter           = [[Mac en Dick McDonald]]
| eigenaar            = 
| sleutelfiguren      = [[Chris Kempczynski]] (CEO)
| land                = {{VS}}
| locatie             = [[Chicago]] (Illinois)
| slogan              = ''[[I'm lovin' it]]''
| leden               = 41.822 (31 dec. 2023, vestigingen wereldwijd)<ref name="AR2023"/>
| werknemers          = 150.000 (2023)
| producten           = [[fastfood]]
| omzet               = [[Amerikaanse dollar|US$]] 25,2 miljard (2023)<ref name="AR2023">{{Citeer web |url=https://corporate.mcdonalds.com/corpmcd/investors/financial-information.html |titel=2023 Annual Report |bezochtdatum=2024-08-14  |werk=McDonald's |taal=en}}</ref>
| winst               = US$ 8,6 miljard (2023)<ref name="AR2023"/>
| marktkapitalisatie  = US$ 193 miljard <small>(14 aug. 2024)</small>
| website             = [http://www.mcdonalds.nl/ McDonald's Nederland]<br />[http://www.mcdonalds.be/nl/ McDonald's België]
| overig              = 
}}
'''McDonald's''' is een Amerikaanse [[restaurantketen|keten]] van [[hamburger]]- en [[fastfood]]restaurants. Het hoofdkantoor van de firma is gevestigd in [[Chicago]] in de [[Verenigde Staten]]. Het bedrijf werd uitgebouwd door zakenman [[Ray Kroc]] (1902-1984) nadat hij in 1955 de rechten had overgenomen van een kleine hamburgerketen die werd geleid door Maurice (Mac 1902-1971) en Richard (Dick 1909-1998) McDonald.

Een McDonald's-restaurant wordt beheerd door een [[franchise (ondernemen)|franchisenemer]], een filiaal, of het bedrijf zelf. De inkomsten van het bedrijf komen van de huur, auteursrechten en vergoedingen die betaald worden door de franchisenemers, en de verkoop in zelfuitgebate restaurants.

== Geschiedenis ==
Het eerste McDonald's-restaurant werd geopend in 1940 in [[San Bernardino (Californië)|San Bernardino]] door de broers [[Mac en Dick McDonald]], zonen van [[Ierse Amerikanen|Ierse immigranten]]. Het McDonald's-restaurant werd bekender na 1948, toen de broers hun innovatieve ''"Speedee Service System"'' ontwikkelden, een 'lopende band'-productiesysteem voor hamburgers, zonder bediening aan tafel.

Een handelsreiziger en verkoper van milkshakemachines Ray Kroc opperde het idee meer zaken te openen. Hieruit is het McDonald's-concern ontstaan. De formule kwaliteit, service, kraakhelderheid & waar voor je geld (KSK&W) die men destijds bedacht, wordt vandaag de dag nog steeds gehanteerd in alle restaurants wereldwijd. Het eerste McDonald's-restaurant in Europa werd geopend in [[Zaandam (hoofdbetekenis)|Zaandam]] in 1971.<ref name=":0">{{Citeer web|url=https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?coll=ddd&identifier=KBPERS01:002870018:mpeg21:a00022|titel=Eten op z’n Amerikaans: snel en school|bezochtdatum=2021-08-22|datum=21 augustus 1971|werk=Algemeen Dagblad}}</ref><ref name=":1">{{Citeer web|url=https://www.nu.nl/economie/6152361/zelfs-met-erwtensoep-liep-nederland-50-jaar-geleden-niet-warm-voor-mcdonalds.html|titel=Zelfs met erwtensoep liep Nederland 50 jaar geleden niet warm voor McDonald's|bezochtdatum=2021-08-22|auteur=Douwe van Veen|datum=2021-08-21|werk=Nu.nl |archiefurl=https://web.archive.org/web/20210822074656/https://www.nu.nl/economie/6152361/zelfs-met-erwtensoep-liep-nederland-50-jaar-geleden-niet-warm-voor-mcdonalds.html |archiefdatum=2021-08-22}}</ref> In België opende de eerste vestiging op 21 maart 1978 de deuren.

== Activiteiten ==
Per 31 december 2023 telde McDonald's 41.822 restaurants, waarvan 39.680 in franchise.<ref name="AR2023"/>
{| class="wikitable"
|+Top 10 van landen met McDonald's-vestigingen per 31 december 2020<ref>[https://web.archive.org/web/20210416011212/https://corporate.mcdonalds.com/content/dam/gwscorp/assets/investors/financial-information/Supplemental-Information/Restaurants%20by%20Country%202020.pdf Restaurants by Country 2020] (pdf), geraadpleegd op 25 december 2021</ref>
!Rang
!Land
!Aantal
|-
|1
|{{VS}}
|13.682
|-
|2
|{{CN}}
|3.787
|-
|3
|{{JP}}
|2.923
|-
|4
|{{FR}}
|1.495 
|-
|5
|{{CA}}
|1.462
|-
|6
|{{DE}}
|1.448 
|-
|7
|{{GB}}
|1.334 
|-
|8
|{{BR}}
|1.021
|-
|9
|{{AU}}
|1.007 
|-
|10
|{{RU}}
|785 
|-
|
|{{NL}}
|255
|-
|
|{{BE}}
|101 
|}

De vestigingen in Rusland werden naar aanleiding van de [[Russische invasie van Oekraïne in 2022]] tijdelijk gesloten. Het personeel werd doorbetaald.<ref>[https://nos.nl/collectie/13888/liveblog/2420278-rusland-morgen-wapenstilstand-bij-vijf-steden-vs-verrast-over-pools-straaljageraanbod McDonald's dicht in Rusland], NOS, 8 maart 2022</ref> Op 16 mei 2022 besloot McDonald's de filialen in Rusland in de verkoop te zetten.

=== Resultaten ===
McDonald's had in 2023 een beperkt aantal eigen vestigingen, zo'n 5% van het totaal. Het aantal vestigingen in eigen beheer is sinds 2015 ruimschoots gehalveerd van 6444 naar 2677 in 2020. In 2013 bereikte de omzet een hoogtepunt en de daling nadien is mede veroorzaakt door de verkoop van eigen vestigingen. Verder is het een franchise-organisatie. Dit betekent dat deze vestigingen zelfstandig zijn, maar tegen betaling mogen zij gebruikmaken van de McDonald's-formule. Dit betekent dat ze de recepten gebruiken, maar daarbij komen ook de verplichtingen ten aanzien van bijvoorbeeld de te voeren huisstijl, producten en beleidslijnen. Een deel van deze [[franchisenemer]]s maakt gebruikt van een gebouw dat eigendom is van McDonald's en betalen ook huur. De contracten hebben een initiële duur van 20 jaar met een optie op verlenging. Deze huur en licentie-inkomsten maken ruim de helft van de totale omzet van McDonald's uit. De omzet die alle franchisenemers behalen was zo'n US$&nbsp;85 miljard in 2020, dit bedrag komt dus niet in de omzetcijfers van McDonald's tot uiting. Alleen de licentie- en huurinkomsten worden in het omzetcijfer opgenomen, deze afdrachten zijn zo'n 12% van de omzet die de franchise- vestigingen genereren.

{| class="wikitable float-left" style="text-align: center;"
|+ Resultaten
! rowspan="2"|Jaar<ref>{{en}} [https://corporate.mcdonalds.com/corpmcd/investors/financial-information.html Diverse jaarverslagen van McDonald's]</ref>
!Netto omzet
!Netto-<br>resultaat
! rowspan="2"|Vestigingen
! rowspan="2"|waarvan in<br />eigen beheer
! rowspan="2"|Werknemers
|-
! colspan="2"|(×US$ miljoen)
|-
|2023
|25.178
|8649
|41.822
|2142
|150.000
|-
|2022
|22.854
|6177
|40.275
|2106
|150.000
|-
|2021
|22.882
|7545
|40.031
|2736
|200.000
|-
|2020
|18.865
|4731
|39.198
|2677
|200.000
|-
|2019
|21.077
|6025
|38.695
|2636
|205.000
|-
|2018
|21.025
|5924
|37.855
|2770
|210.000
|-
|2017
|22.820
|5192
|37.241
|3133
|235.000
|-
|2016
|24.622
|4687
|36.899
|5669
|375.000
|-
|2015
|25.413
|4529
|36.525
|6444
|420.000
|-
|2014
|27.441
|4758
|36.258
|6714
|420.000
|-
|2013
|28.106
|5586
|35.429
|6738
|440.000
|-
|2012
|27.567
|5465
|34.480
|6598
|
|-
|2011
|27.006
|5503
|33.510
|6435
|
|-
|2010
|24.075
|4946
|32.737
|6399
|
|-
|2009
|22.745
|4551
|32.478
|6262
|
|-
|2008
|23.522
|4313
|31.967
|6502
|
|-
|2007
|22.787
|2395
|31.377
|6906
|
|-
|2006
|20.895
|3544
|31.046
|
|
|-
|2005
|19.117
|2602
|
|
|
|}

=== McDonald's in Nederland ===
{| class="wikitable floatright" style="white-space: nowrap; text-align:center; font-size:80%;"
|+ Vestigingen in eigen beheer anno 2023
|-
!#
!Vestiging
!Inschrijfdatum
|-
|1.
|[[Barendrecht]]
|11-05-1994
|-
|2.
|[[Hoogvliet Rotterdam]]
|21-12-1994
|-
|3.
|[[Spijkenisse]]
|16-11-1995
|-
|4.
|[[Rosmalen (plaats)|Rosmalen]]
|01-04-2000
|-
|5.
|[[Zaandam]]
|30-01-2001
|-
|6.
|[[Rotterdam]] [[Charlois]]
|14-07-2003
|-
|7.
|[[Leiderdorp]]
|05-07-2006
|-
|8.
|[[Amsterdam]] [[IJdoornlaan]]
|02-07-2007
|-
|9.
|[[Rotterdam]] [[Winkelcentrum Zuidplein|Zuidplein]]
|07-04-2009
|-
|10.
|[[Rotterdam]] Stadionweg
|07-04-2009
|-
|11.
|[[Purmerend]]
|26-03-2010
|-
|12.
|[[Berkhout]]
|15-11-2012
|-
|13.
|[[Oegstgeest]]
|02-12-2013
|-
|14.
|[[Terschuur]]
|14-04-2014
|-
|15.
|[[Vlaardingen]]
|01-10-2014
|-
|16.
|[[Wateringen]]
|03-10-2016
|-
|17.
|[['s-Gravenhage]] Escamplaan
|03-10-2016
|-
|18.
|[[Maasdijk (Westland)|Maasdijk]]
|30-11-2016
|-
|19.
|[[Ridderkerk]]
|08-11-2019
|-
|20.
|[[Zwaag (Hoorn)|Zwaag]]
|17-07-2020
|-
|21.
|[[Amsterdam]] [[Zuidas]]<ref>Anno 2023 is McDonald's in een juridische strijd verwikkeld om de opening van een restaurant op de Gustav Mahlerlaan 27 in Amsterdam.</ref>
|29-09-2020
|-
|22.
|[[Den Hoorn (Midden-Delfland)|Den Hoorn]]
|07-10-2020
|-
|23.
|[[Kapel Avezaath]]
|16-03-2023
|-
|24.
|[[Waalwijk (stad)|Waalwijk]]
|16-03-2023
|}
In Nederland zijn er 257 McDonald's,<ref>{{Citeer web |url=https://nos.nl/artikel/2378371-man-bezoekt-alle-255-filialen-mcdonald-s-in-nederland-nog-maar-twee-te-gaan |titel=Man bezoekt alle 255 filialen McDonald's in Nederland: 'Nog maar twee te gaan' |datum=2021-04-26 |bezochtdatum=2023-05-31 |werk=nos.nl |archiefurl=https://web.archive.org/web/20230531201209/https://nos.nl/artikel/2378371-man-bezoekt-alle-255-filialen-mcdonald-s-in-nederland-nog-maar-twee-te-gaan |archiefdatum=2023-05-31}}</ref> 164 McDrives<ref name="cijfers mei 2019">{{Citeer web |url=https://www.mcdonalds.nl/over-mcdonalds/feiten-cijfers |titel=Feiten en cijfers over McDonald's |bezochtdatum=20-05-2019 |uitgever=mcdonalds.nl}}</ref> en 93 stadszaken. In 2016 waren er 224 franchisevestigingen verdeeld onder 78 franchise-ondernemers en 21 vestigingen in handen van McDonald's Nederland.<ref>{{Citeer web |url=https://www.businessinsider.nl/ik-nam-een-kijkje-de-keuken-van-mcdonalds-en-begrijp-nu-hoe-je-50-seconden-een-hamburger-krijgt/ |titel=Ik nam een kijkje in de keuken van McDonald’s en begrijp nu hoe je in 50 seconden een hamburger krijgt |achternaam=Munsterman |voornaam=Ruben |datum=2016-10-19 |bezochtdatum=2023-05-31 |werk=Business Insider Nederland |archiefurl=https://web.archive.org/web/20230531165523/https://www.businessinsider.nl/ik-nam-een-kijkje-de-keuken-van-mcdonalds-en-begrijp-nu-hoe-je-50-seconden-een-hamburger-krijgt/ |archiefdatum=2023-05-31}}</ref> Hier werken zo'n 17.000 medewerkers.<ref>{{Citeer web |url=https://www.awvn.nl/inclusief-werkgeven/praktijkverhalen/iedereen-die-wil-werken-is-welkom-bij-mcdonalds/ |titel=Iedereen die wil werken, is welkom bij McDonald’s - AWVN |bezochtdatum=2023-05-31 |werk=https://www.awvn.nl/ |taal=nl |archiefurl=https://web.archive.org/web/20230531201211/https://www.awvn.nl/inclusief-werkgeven/praktijkverhalen/iedereen-die-wil-werken-is-welkom-bij-mcdonalds/ |archiefdatum=2023-05-31}}</ref>

De McDrives zijn in het algemeen gelegen in een gemeente met ten minste 35.000 inwoners, aan een uitvalsweg of autosnelweg of op een andere zichtlocatie. In grotere steden (vanaf 100.000 inwoners) zijn er vaak één of meer stadszaken in het horeca- of winkelcentrum.<ref>[https://www.mcdonalds.com/nl/nl-nl/over-ons/nieuwe-restaurants.html Criteria voor nieuwe locaties], McDonald's</ref> Sommige stadszaken hebben 's zomers net als de McDrives een terras. Dit hangt niet alleen van de beschikbare ruimte af maar ook van het verkrijgen van een vergunning van de gemeente.

Het eerste McDonald's-restaurant in Nederland en Europa werd geopend in Zaandam op 21 augustus 1971, de eerste drie jaar in samenwerking met Albert Heijn, niet op de huidige plaats in het centrum maar aan de [[Vermiljoenweg]].<ref name=":0" /><ref name=":1" /> Op 17 juli 1972 opende het McDonald's-restaurant aan de Koningin Julianalaan in [[Voorburg (Zuid-Holland)|Voorburg]]. Het is de oudste nog steeds bestaande McDonald's in Nederland.<ref>{{pdf}} HK Voorburg [https://web.archive.org/web/20211205074328/https://www.historischeverenigingvoorburg.nl/images/Artikelen%20documenten/Data%20Historische%20gebeurtenissen%20Voorburg.pdf Historische gebeurtenissen Voorburg, p.55]. Geraadpleegd op 24 december 2021</ref> De eerste McDrive werd geopend op 25 september 1987 in [[Huis ter Heide (Utrecht)|Huis ter Heide]].<ref>{{Citeer web|url=https://www.evmi.nl/nieuws/mcdrive-25-jaar-in-nederland|titel=McDrive van McDonald’s 25 jaar in Nederland|bezochtdatum=2021-12-24|datum=25 september 2012|werk=EVMI |archiefurl=https://web.archive.org/web/20211224093402/https://www.evmi.nl/nieuws/mcdrive-25-jaar-in-nederland |archiefdatum=2021-12-24}}</ref> Enkele McDrives zijn 24 uur per dag open. Anno 2023 zijn de McDrives in ''[[Veenendaal]]'' en ''[[Amsterdam]] Muntbergweg'' dagelijks 24 uur open. De McDrives in ''[[Alkmaar]] West'' en ''[[Enschede]] Zuiderval'' zijn enkel op vrijdag en zaterdag 24 uur geopend.

Een product dat enkel in Nederland en op Curaçao wordt verkocht is de [[McKroket]]. Dit is een hamburgerbroodje met een kroketschijf die is afgeleid van het Nederlandse snackbarsucces: de [[kroket]]. De McKroket stond al vanaf het begin op het menu in Nederland, net zoals [[appelmoes]] en kippenbout. Het product verdween echter na enkele jaren uit het assortiment, maar kwam in 1999 terug. Het werd een verkoopsucces en McKroket werd permanent opgenomen in het assortiment. Hier wordt ook de gebruikelijke gele [[Fritessaus|frietsaus]] geserveerd, in de meeste andere landen komt er [[ketchup]], of naar keuze [[mayonaise]] of [[Curry (saus)|currysaus]] bij de friet.

De activiteiten van McDonald's in Nederland worden uitgebaat door „McDonald's Nederland B.V.” (opgericht op 2 augustus 1971) in [[Utrecht (stad)|Utrecht]] (vanaf 10 juni 2022; voorheen Amsterdam)<ref>{{Citeer web |url=https://www.centralpark-utrecht.nl/nieuws/mcdonalds-nederland-neemt-intrek-in-nieuw-hoofdkantoor-01-01-70 |titel=McDonald’s Nederland neemt intrek in nieuw hoofdkantoor |datum=2022-06-16 |bezochtdatum=2023-08-20 |uitgever=Central Park Utrecht |archiefurl=https://web.archive.org/web/20230820185145/https://www.centralpark-utrecht.nl/nieuws/mcdonalds-nederland-neemt-intrek-in-nieuw-hoofdkantoor-01-01-70 |archiefdatum=2023-08-20}}</ref>. De [[besloten vennootschap ]] is een 100% deelneming van de Nederlandse holdingmaatschappij „McDonald's European Finance Company B.V.” (opgericht op 9 april 1990). De holdingmaatschappij is voor 59,3% in handen van het in Engeland gevestigde bedrijf „McD Europe Ltd.” (t/m 2014 waren deze aandelen in handen van het Amerikaanse „McDonald's Restaurant Operations Inc.”) en voor 40,7% van het in Amerika gevestigde bedrijf „McDonald's Europe Franchising LLC” (van 2007 t/m 2014 waren deze aandelen in handen van het Luxemburgse „McDonald's European Franchising Sàrl”; in 2007 en 2008 geregistreerd onder de naam: „McDonald's Immobilier GmbH”). De uiteindelijke moedermaatschappij is de in Amerika gevestigde „McDonald's Corporation”.
{| class="wikitable float-left" style="text-align: center; white-space:nowrap"
|+ Resultaten „McDonald's Nederland B.V.”
|-
! rowspan="3" |Jaar
! colspan="6" |(× € 1.000)
! rowspan="3" |
! colspan="3" |Vestigingen
! rowspan="3" |
! colspan="2" rowspan="2" |Werknemers<br />(gemiddeld)
|-
! colspan="4" |Netto omzet
! rowspan="2" |Bruto-<br>resultaat
! rowspan="2" |Netto-<br>resultaat
! rowspan="2" |Eigen<br>beheer
! rowspan="2" |Franchise
! rowspan="2" |Totaal
|-
!Eigen<br>vestigingen
!Franchise-<br>verhuur
!Overige
!Totaal
!Voltijd
!Deeltijd
|-
|2021
|120.265
|131.063
| -
|'''251.328'''
|113.947
|85.585
| rowspan="21" |
|22
|235
|'''257'''
| rowspan="21" |
|314
|937 FTE
|-
|2020
|104.739
|113.617
| -
|'''218.357'''
|88.333
|65.833
|24
|231
|'''255'''
|314
|937 FTE
|-
|2019
|108.498
|136.234
| -/- 5.464
|'''239.268'''
|111.824
|84.266
|22
|230
|'''252'''
|283
|876 FTE
|-
|2018
|104.618
|123.834
| -/- 5.194
|'''223.258'''
|107.311
|80.480
|21
|226
|'''247'''
|269
|827 FTE
|-
|2017
|98.475
|110.184
| -/- 4.924
|'''203.735'''
|86.129
|64.730
|22
|223
|'''245'''
|271
|782 FTE
|-
|2016
|83.270
|99.143
| -/- 4.203
|'''178.210'''
|70.146
|52.212
|22
|225
|'''247'''
|251
|703 FTE
|-
|2015
|75.558
|90.729
| -/- 3.778
|'''162.509'''
|61.986
|46.655
|19
|226
|'''245'''
|247
|628 FTE
|-
|2014
|71.283
|86.135
| -/- 3.564
|'''153.854'''
|59.730
|45.550
|21
|220
|'''241'''
|247
|566 FTE
|-
|2013
|72.140
|83.881
| -/- 3.607
|'''152.414'''
|59.419
|44.587
|20
|216
|'''236'''
|256
|505 FTE
|-
|2012
|72.026
|83.713
| -/- 3.601
|'''152.138'''
|59.187
|44.689
|22
|209
|'''231'''
|261
|470 FTE
|-
|2011
|69.455
|80.306
| -/- 3.470
|'''146.291'''
|54.623
|41.077
|21
|206
|'''227'''
|298
|461 FTE
|-
|2010
|66.377
|73.843
| -/- 3.316
|'''136.904'''
|49.706
|36.655
|23
|202
|'''225'''
|276
|440 FTE
|-
|2009
|61.064
|70.575
| -/- 2.043
|'''129.596'''
|47.579
|35.721
|21
|200
|'''221'''
|220
|408 FTE
|-
|2008
|59.349
|67.298
| -/- 1.872
|'''124.775'''
|42.291
|31.529
|21
|198
|'''219'''
|232
|422 FTE
|-
|2007
|55.911
|62.374
| -/- 1.317
|'''116.968'''
|36.416
|27.360
|22
|198
|'''220'''
|239
|384 FTE
|-
|2006
|49.781
|58.273
| -/- 1.021
|'''107.033'''
|31.749
|23.812
|21
|199
|'''220'''
|217
|480 FTE
|-
|2005
|40.720
|57.150
| -/- 611
|'''97.259'''
|18.738
|12.427
|18
|208
|'''226'''
|223
|385 FTE
|-
|2004
|37.013
|55.409
|71
|'''92.493'''
|21.837
|14.603
|17
|210
|'''227'''
|235
|421 FTE
|-
|2003
|40.526
|52.711
|204
|'''93.441'''
|20.300
|12.071
|19
|205
|'''224'''
|222
|630 FTE
|-
|2002
|34.111
|52.355
|1.191
|'''87.657'''
|20.846
|15.184
|19
|201
|'''220'''
|267
|580 FTE
|-
|2001
|41.692
|48.943
|769
|'''91.404'''
|18.867
|12.830
|19
|193
|'''212'''
|271
|??
|-
! rowspan="3" |Jaar
!Eigen<br>vestigingen
!Franchise-<br>verhuur
!Overige
!Totaal
! rowspan="2" |Bruto-<br>resultaat
! rowspan="2" |Netto-<br>resultaat
! rowspan="3" |
! rowspan="2" |Eigen<br>beheer
! rowspan="2" |Franchise
! rowspan="2" |Totaal
! rowspan="3" |
!Voltijd
!Deeltijd
|-
! colspan="4" |Netto omzet
! colspan="2" rowspan="2" |Werknemers<br />(gemiddeld)
|-
! colspan="6" |(× € 1.000)
! colspan="3" |Vestigingen
|}

=== McDonald's in België ===
Het eerste Belgische restaurant is geopend in Brussel op 21 maart 1978. In 2020 was het aantal vestigingen uitgebreid naar 101 en deze vestigingen tellen meer dan 5000 medewerkers. McDonald's heeft er 43 jaar over gedaan om 100 Belgische zaken te openen en wil daar in vijf jaar 50 aan toevoegen.<ref>{{Citeer web |url=https://www.tijd.be/ondernemen/voeding-drank/mcdonald-s-plant-50-nieuwe-belgische-restaurants/10348592.html|titel=McDonald's plant 50 nieuwe Belgische restaurants|uitgever=De Tijd |datum=24 november 2021|bezochtdatum=23 december 2021 |archiefurl=https://web.archive.org/web/20211224093352/https://www.tijd.be/ondernemen/voeding-drank/mcdonald-s-plant-50-nieuwe-belgische-restaurants/10348592.html |archiefdatum=2021-12-24}}</ref>

== Controverses ==
[[Bestand:Zwerfvuil McDonalds I.jpg|alt=Foto van milieuvervuiling|miniatuur|Zwerfafval van McDonald's in Deventer op 5,6 km van de dichtstbijzijnde McDonald's.]]
[[Bestand:Omwonende ruimt McDonalds Happy Meal toys en afval op.jpg|alt=Foto van milieuvervuiling door McDonald's-verpakkingsmaterialen.|miniatuur|Op 7,3 km afstand van de dichtstbijzijnde McDonald's ruimt een omwonende verpakkingsmateriaal en Happy Meal-kinderspeelgoed op.]]
McDonald's ligt geregeld onder vuur van critici zoals de milieubeweging, vakbonden en experts op het gebied van de volksgezondheid. Zij beschuldigen McDonald's onder meer van het uitbuiten van ongeschoolde arbeiders, ecologische schade, de verkoop van ongezonde, niet voedzame voeding, de productie van verpakkingsafval, uitbuitende [[reclame]] (vooral gericht op kinderen) en medeschuldigheid aan het lijden en de uitbuiting van dieren.

In 1990 verspreidden [[activist]]en van een kleine groep, bekend als London Greenpeace (geen connectie met de internationale groep [[Greenpeace]]) folders met de titel ''What's wrong with McDonald's?'', met kritiek op het milieu-, gezondheids- en arbeidsrecord. Het bedrijf benaderde de groep met de eis dat ze ophielden en zich verontschuldigden, en toen twee van de activisten weigerden zich terug te trekken, vervolgde ze hen voor [[smaad]] in een van de langste zaken in het [[Verenigd Koninkrijk|Britse]] burgerlijk recht. Een [[documentaire]] over de McLibel Trial is in verschillende landen getoond.<ref>{{Citeer web |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/4266741.stm |taal=en|titel=McLibel: Longest case in English history|uitgever=BBC News|datum=15 februari 2005|bezochtdatum=6 september 2018}}</ref>

Een beroemde rechtszaak in 1994 in de VS was de zogenoemde ''Liebeck v. McDonald's Restaurants'' rechtszaak waarin 79-jarige [[Albuquerque (stad)|Albuquerque]], [[New Mexico]], inwoonster Stella Liebeck aanvankelijk een schadevergoeding van 2,7 miljoen dollar kreeg nadat zij derdegraads brandwonden had opgelopen na het morsen van een broeierige kop McDonald's-koffie op zichzelf. De vergoeding werd later teruggebracht tot $ 640.000. Haar advocaten konden in het proces bewijzen dat McDonald's de koffie willens en wetens bij zulke hoge temperaturen zette, ook al waren andere gasten eerder verbrand door hete koffie.<ref>{{Citeer web|url=https://www.huffingtonpost.com/darryl-s-weiman-md-jd/the-mcdonalds-coffee-case_b_14002362.html|titel=The McDonalds’ Coffee Case|bezochtdatum=5 september 2018|datum=7 januari 2017|uitgever=Huffington Post|taal=en}}</ref>

In 2002 dienden [[vegetarisme|vegetarische]] groepen, grotendeels [[Hindoeïsme|hindoes]] en [[Boeddhisme|boeddhisten]], met succes een aanklacht in tegen McDonald's omdat ze hun friet verkeerd presenteerden als vegetarisch, terwijl deze runderbouillon bevatte. Er werd vervolgens 10 miljoen [[Amerikaanse dollar|dollar]] uitgekeerd.<ref>{{Citeer web |url=https://money.cnn.com/2002/06/05/news/companies/mcdonalds_a/index.htm|taal=en|titel=McDonald's fries cost $10M|auteur=Koos Schwartz|uitgever=''Trouw''|datum=5 juni 2002|bezochtdatum=5 september 2018 |archiefurl=https://web.archive.org/web/20180905180011/https://money.cnn.com/2002/06/05/news/companies/mcdonalds_a/index.htm |archiefdatum=2018-09-05}}</ref>

In 2004 bezorgde [[Morgan Spurlock]]s documentaire ''[[Super Size Me]]'' negatieve publiciteit voor McDonald's, met suggesties dat het eten van McDonald's zwaar bijdroeg aan de toename van de zwaarlijvigheid in de Verenigde Staten. De filmmaker at en dronk een maand achtereen driemaal per dag bij McDonald's. Hij kwam 11,1 kilo aan, werd depressief, kreeg een chronische hoofdpijn en verloor zijn interesse in seks. Spurlock beperkte zich bij zijn inname zo veel mogelijk tot de Medium Size-menu's en moest een zogenaamde Super Size-menu nemen als de verkoopmedewerker hem dit aanbood. Een journalist van het [[Algemeen Dagblad]] die in Nederland eveneens een maand bij McDonald's ging eten, koos juist voor laagcalorische maaltijden en viel zes kilo af. Wel erkende hij enkel tot dit resultaat te zijn gekomen onder streng toezicht van een diëtiste. De Amerikaan John Cisna herhaalde 2013 het experiment 90 dagen lang en viel 17 kilo af. Anders dan Spurlock lette hij wel op zijn calorische inname en ging sporten.<ref>{{Citeer web|url=https://www.standaard.be/cnt/dmf20140104_00912789|titel=Man eet 90 dagen alleen maar McDonald's en vermagert toch|bezochtdatum=2021-08-22|datum=4 januari 2014|werk=De Standaard |archiefurl=https://web.archive.org/web/20210822074657/https://www.standaard.be/cnt/dmf20140104_00912789 |archiefdatum=2021-08-22}}</ref>

In 2007 meldde de [[Federatie Nederlandse Vakbeweging|FNV]] dat McDonald's gebruikmaakt van [[kinderarbeid]] voor het maken van de speeltjes van het Happy Meal. Kinderen zouden meer dan 16 uur per dag moeten werken voor een loon waarvan ze nog geen McDonald's-menu kunnen kopen. Dit bericht werd bevestigd door de HKCTU, de Hong Kong Confederation of Trade Unions, een zusterorganisatie van de FNV.

In april 2007 pleitte McDonald's in [[Perth (Australië)|Perth]], West-[[Australië (land)|Australië]] schuldig aan vijf aanklachten met betrekking tot de tewerkstelling van kinderen jonger dan 15 jaar in een van zijn restaurants en kreeg een boete van 8000 dollar.<ref>{{Citeer web|url=http://www.abc.net.au/news/newsitems/200704/s1895071.htm|taal=en|titel=McDonald's fined for employing underage workers|uitgever=ABC News Online|datum=12 april 2007|bezochtdatum=5 september 2018|archiefdatum=18 april 2007|archiefurl=https://web.archive.org/web/20070418214623/http://www.abc.net.au/news/newsitems/200704/s1895071.htm|dodeurl=unfit}}</ref>

Op 26 januari 2010 oordeelde een Nederlandse rechter over een ontslag wegens het toevoegen van een plakje kaas aan een hamburger voor een McDonald's-collega begin maart 2009. Dit was tegen de [[huisregel]]s van McDonald's in. De rechter oordeelde het ontslag als onterecht en te zwaar. De vrouw kan niet opnieuw aan de slag bij McDonald's maar kreeg wel vijf maanden salaris.<ref>{{Citeer web|url=https://nos.nl/l/131973|titel=Ontslag om plakje kaas is onterecht|bezochtdatum=2021-08-22|datum=26 januari 2010|werk=NOS}}</ref>

In december 2010 bleek dat [[hacker]]s gegevens van McDonald's gestolen hadden over klanten, zoals naam, adres, geboortedatums en telefoonnummers.<ref>{{Citeer web|url=https://www.techspot.com/news/41576-mcdonalds-hacked-and-customer-data-stolen.html|titel=McDonald's hacked and customer data stolen|bezochtdatum=2021-08-22|auteur=Emil Protalinski|datum=14 december 2010|werk=TechSpot|taal=en}}</ref>

In december 2011 verbood de stad San Francisco het weggeven van speelgoed met Happy Meals om jonge kinderen te beschermen tegen de kindermarketing van junkfood en vanwege het vermogen van kinderen om ouders te pressen tot een McDonald's-bezoek vanwege dit gratis door McDonald's verstrekte speelgoed. McDonald's reageerde daarop door 10 dollarcent te vragen voor het speelgoed, en te stellen dat de opbrengst daarvan naar het goede doel zou gaan. De kindermarketing is niet gestaakt.<ref>{{Citeer web|url=https://www.huffpost.com/entry/san-francisco-happy-meal-ban_n_1121186|titel=San Francisco Happy Meal Toy Ban Takes Effect, Sidestepped By McDonald’s|bezochtdatum=1 juni 2021|auteur=Robin Wilkey|datum=30 november 2011|uitgever=Huffington Post|taal=en}}</ref>

In april 2014 werd gemeld dat McDonald's in Europa kippenvlees zal gaan gebruiken dat is geproduceerd met behulp van [[Genetische technologie|genetisch gemodificeerd]] diervoer. [[Greenpeace]] beweert dat McDonald's hierdoor minder dan één [[Euro]]cent bespaart voor elke kipburger en een pad inslaat dat niet gewenst is door zijn klanten.<ref>{{Citeer web|url=https://www.spiegel.de/wirtschaft/unternehmen/mcdonald-s-gentechnik-in-chickenburger-und-chickennuggets-a-966345.html|titel=McDonald's: Gentechnik in Chickenburger und Chickennuggets|bezochtdatum=2021-08-22|datum=27 april 2014|werk=Der Spiegel|taal=de}}</ref>

Eind 2018 werd er een onderzoek gepubliceerd door de London Metropolitan University waaruit bleek dat er op de selfserviceschermen van McDonald's [[bacteriën]] aangetroffen werden die normaal alleen in [[darmstelsel]]s of [[uitwerpsel]]en voorkomen. In totaal werden er acht restaurants in [[Londen]] en [[Birmingham (Verenigd Koninkrijk)|Birmingham]] onderzocht, en werden er meer dan 10 potentieel schadelijke [[ziektekiem]]en, waaronder een tegen [[antibiotica]] resistente bacterie gevonden.<ref>{{Citeer web|url=https://www.metronieuws.nl/in-het-nieuws/2018/11/poepbacterien-op-alle-selfserviceschermen-mcdonalds|titel=Poepbacteriën op alle selfserviceschermen McDonalds|bezochtdatum=17 april 2019|auteur=Jelmer Visser|datum=28 november 2018|uitgever=Metro}}</ref>

Ook staat McDonald's in Nederland ruim bovenaan in het lijstje van merken waarvan het afval in de openbare ruimte wordt neergegooid.<ref>{{Citeer web|url=https://www.trouw.nl/nieuws/mcdonald-s-wil-weten-waarom-u-frietbakjes-op-straat-gooit-terwijl-er-gewoon-afvalbakken-staan~b16fbd6f/|titel=McDonald’s wil weten waarom u frietbakjes op straat gooit terwijl er gewoon afvalbakken staan|bezochtdatum=1 juni 2021|auteur=Joop Bouma|datum=4 oktober 2019|uitgever=Trouw}}</ref> Om dit te bestrijden wordt sinds 2019 jaarlijks in de maanden augustus en september de actie "You Bin It You Win It" (in 2022 "Litter & Glamour") gehouden. Vier weken lang staan er in alle Nederlandse McDonald's-restaurants speciale actie-afvalbakken. Mensen die hierin hun afval weggooien, maken kans op leuke prijzen die elk jaar variëren. Hiervoor worden gedurende de actieperiode diverse winmomenten geselecteerd waarbij op bepaalde locaties dagen en tijden winnaars worden getrokken. Op deze manier probeert McDonald's mensen te leren om hun afval in te prullenbak te gooien in plaats van in de openbare ruimte.

In Denemarken is sinds juli 2020 een verbod op [[PFAS]] in voedselverpakkingen van kracht. In de zakjes voor Franse frietjes van McDonald's in Denemarken werd bij onderzoek geen PFAS aangetroffen, terwijl dezelfde producten in andere Europese landen wel PFAS bevatten.<ref>{{Citeer web|url=https://www.tegengif.nl/wp-content/uploads/2021/05/pfas_fcm_study_web.pdf|titel=Throwaway Packaging, Forever Chemicals: European wide survey of PFAS in disposable food packaging and tableware|bezochtdatum=5 juni 2021|auteur=Jitka Straková|medeauteurs=Julie Schneider; Natacha Cingotti|datum=mei 2021|uitgever=Arnika Association|taal=en}}</ref>

De Nederlandse [[Reclame Code Commissie]] heeft McDonald's in februari 2022, na een klacht van stichting [[Foodwatch]], aangesproken op het overtreden van de [[Nederlandse Reclame Code|Reclame Code]] door het gebruik van populaire kinderfiguren en idolen op verpakkingen van ongezond voedsel, wat sinds 2020 verboden is. Vooralsnog is de andere klacht die Foodwatch indiende, over populaire kinder-[[influencer]]s die via [[sociale media]] reclame maken voor [[junkfood]] van McDonald's, afgewezen.<ref>{{Citeer web|url=https://nos.nl/l/2418873|titel=McDonald's op de vingers getikt voor kindermarketing|bezochtdatum=2022-02-25|werk=nos.nl}}</ref>

Begin 2024 adverteerde McDonald's over het geheim van de Franse Frietjes. De frietjes zouden uitsluitend bestaan uit de "allerlekkerste aardappels" en een snufje zout. In werkelijkheid zit er ook [[dextrose|suiker]], stabilisator en natriumdifosfaat in de friet. Dat staat weliswaar op de website van het bedrijf, maar in de advertenties blijft het bij het 'snufje zout'. In een zaak tegen McDonald's oordeelde de Reclame Code Commissie dat daardoor een onjuiste indruk wordt gegeven over de samenstelling van de friet en dat er dus sprake is van misleidende reclame.<ref>Zie: "Eerlijke reclame? Friet met druivensuiker", Consumentengids, Nummer 10, oktober 2024, blz. 18-19.</ref><ref>Zie [https://www.reclamecode.nl/uitspraken/mcdonalds/voeding-en-drank-2024-00147/496963/ hier] de uitspraak van de Reclame Code Commissie van 29 mei 2024 in zaak nr. 2024/00147.</ref>

== The Founder ==
In 2016 kwam een film van [[The Weinstein Company]] uit over het ontstaan van McDonald's genaamd [[The Founder (film)|''The Founder'']]. Hierin is te zien hoe Ray Kroc de McDonald-broers, Maurice "Mac" en Richard "Dick" McDonald ontmoet en begint met het opzetten van franchises van McDonald's-restaurants. Uiteindelijk is te zien hoe hij op slinkse wijze alle rechten overneemt van de McDonald-broers en hen ontgoocheld achterlaat.

== Trivia ==
[[Bestand:Ronald Reagan - McDonald's.jpg|miniatuur|De McDonald's in [[Northport (Alabama)|Northport]] (Alabama) heeft een gedenkplek voor het bezoek dat president [[Ronald Reagan]] er bracht.]]
* Op 31 januari 1990 werd de eerste vestiging in [[Rusland]] geopend.<ref>{{Citeer web|url=https://www.trouw.nl/buitenland/moskovieten-zien-hamburgerfeestje-mcdonald-s-aan-zich-voorbijgaan~be45835b/|titel=Moskovieten zien hamburgerfeestje McDonald’s aan zich voorbijgaan |bezochtdatum=24 december 2021|datum=31 januari 2020|uitgever=Trouw}}</ref> Op de openingsdag stonden er rijen van honderden meters voor het filiaal aan het Poesjkinplein. Op 8 maart 2022 werd echter bekend dat McDonald's zich volledig uit Rusland terugtrok naar aanleiding van de [[Russisch-Oekraïense Oorlog|oorlog met Oekraïne]].<ref>{{Citeer web|url= https://www.nu.nl/economie/6188230/russen-kunnen-niet-meer-naar-mcdonalds-de-fastfoodketen-trekt-zich-terug.html|titel=Russen kunnen niet meer naar McDonald's: de fastfoodketen trekt zich terug |bezochtdatum=12 maart 2022|datum=8 maart 2022|uitgever=NU.nl}}</ref> Op 23 april 1992 ging de eerste vestiging in de [[Volksrepubliek China]] open.<ref>{{Citeer web|url=https://supchina.com/2021/04/21/the-first-mcdonalds-in-china-was-a-symbol-of-engagement/|titel=The first McDonald’s in Beijing was a symbol of engagement |bezochtdatum=24 december 2021|datum=21 april 2021|uitgever=SupChina|taal=en}}</ref>
* McDonald's komt in bepaalde gevallen ook tegemoet aan speciale wensen met betrekking tot voedsel. Zo zijn sommige McDonald's in [[Israël]] volledig [[Kasjroet|koosjer]] en houden sommige McDonald's ook rekening met de [[islam]]itische voedingsregels ([[halal en haram]]). Een verschil tussen landen is ook dat in sommige alcohol wordt geschonken en andere niet.
* Bekende producten zijn onder andere de [[Big Mac]] en de [[hamburger]]s met [[friet]]. Voor kinderen is een speciaal menu verkrijgbaar: het [[Happy Meal]]. In 1987 stonden voor het eerst ook [[salade]]s op het menu.<ref>{{Citeer web |url=https://www.businessinsider.nl/mcdonalds-salades-winst-coronacrisis/ |titel=McDonald's heeft al 9 maanden geen enkele salade geserveerd in de VS - dat lijkt geen toeval |achternaam=Meesterburrie |voornaam=Arjan |datum=2020-12-04 |bezochtdatum=2023-05-31 |werk=Business Insider Nederland |taal=nl}}</ref> Sinds 2004 zijn deze ook in Nederland verkrijgbaar.<ref>{{Citeer web |url=https://www.mcdonalds.com/nl/nl-nl/over-ons/geschiedenis.html |titel=Geschiedenis van McDonald's: van 1971 tot heden {{!}} McDonald's |bezochtdatum=2023-05-31 |werk=www.mcdonalds.com}}</ref>
* Veel restaurants kennen een zogenaamde ''McDrive''. Dit is een betaal- en afhaalmogelijkheid bij een McDonald's-restaurant waar men voedsel kan bestellen zonder de auto te verlaten, waarna de maaltijd/snack in de auto genuttigd kan worden. Het concept heet in Amerika ''[[Drive through|drive-thru]]''. Deze filialen hebben meestal ook een [[Terras (horeca)|terras]] naast de mogelijkheid om in de auto te blijven, en een mogelijkheid om binnen te zitten.
* In 2019 werd de [[Verenigd Koninkrijk|Brit]] Steve Easterbrook die het bedrijf sinds 2015 leidde wegens een relatie met een werknemer vervangen door de [[Verenigde Staten|Amerikaan]] Chris Kempczinski.<ref>{{Citeer web|url=https://www.nu.nl/economie/6008705/mcdonalds-ontslaat-ceo-vanwege-relatie-met-werknemer.html|titel=McDonald's ontslaat CEO vanwege relatie met werknemer|bezochtdatum=2021-08-22|datum=2019-11-03|werk=Nu.nl}}</ref>

==Foto's van restaurants==
<gallery mode="packed" widths="150" heights="150">
Bestand:McAmsterdam.JPG|McDonald's in [[Amsterdam]]
Bestand:McDonald's Ceintuurbaan, Zwolle.jpg|McDonald's in [[Zwolle]]
Bestand:McDrive - eerstedrivehuisterheideklein.jpg|McDonald's in [[Huis ter Heide (Utrecht)|Huis ter Heide]], de eerste Nederlandse McDrive
Bestand:Qatar, Dukhan (1), McDonalds.JPG|McDonald's in [[Qatar]]
Bestand:MCDonalds.jpg|McDonald's in [[Winterswijk (plaats)|Winterswijk]]
Bestand:McDonalds Times Square.JPG|McDonald's op [[Times Square]], Verenigde Staten
Bestand:Arabic McDonalds.jpg|Arabische McDonald's
Bestand:McDonald's in Israel.jpg|[[kasjroet|koosjere]] McDonald's in [[Israël]]
Bestand:McDonalds in St Petersburg 2004.JPG|McDonald's in [[Sint-Petersburg|St. Petersburg]]
Bestand:TokyoSetagayaMcDonalds.jpg|McDonald's in [[Tokio]], [[Japan]]
Bestand:McDonald's-shanghai.JPG|Verkooppunt in Shanghai [[Volksrepubliek China]]
Bestand:Av.RuiCarneiro Manaíra000 4173-3.jpg|McDonald's in [[João Pessoa (stad)|João Pessoa]], [[Brazilië]]
Bestand:Koelwagen1.jpg|Een vrachtwagen van McDonald's met koelende [[oplegger]]
</gallery>

== Zie ook ==
* [[Mcdonaldisering]]
* [[Ronald McDonald]]
* [[Big Mac-index]]
* [[I'm lovin' it]]

== Externe links ==
* [http://www.mcdonalds.nl/ McDonald's Nederland]
* [http://www.mcdonalds.be/nl/ McDonald's België]

== Naslagwerken ==
* {{en}} {{Aut|John F. Love}}, ''McDonald's: Behind The Arches'' (1995) {{ISBN|978-0553347593}}
* {{en}} {{Aut|Ray Kroc}}, ''Grinding It Out: The Making of McDonald's'' (1977) {{ISBN|0809282593}}
* {{Aut|Ubel Zuiderveld}}, ''McSucces - De McMethode onthuld'' (2012) {{ISBN|9789081474238}}

{{Appendix}}
{{Commons}}

[[Categorie:McDonald's| ]]
[[Categorie:Bedrijf genoteerd aan de New York Stock Exchange]]