Monument voor de vermoorde leden van de Rijksdag

Het monument voor het gebouw van de Rijksdag in Berlijn.

Het Monument voor de vermoorde leden van de Rijksdag is een monument in de Duitse hoofdstad Berlijn. Het staat voor het gebouw van de Rijksdag en herdenkt de 96 Rijksdagleden die in de periode van 1933 tot 1945 onder het nazi-regime een onnatuurlijke dood stierven. Het monument werd in september 1992 onthuld en is ontworpen door Dieter Appelt, Klaus Eisenlohr, Justus Müller en Christian Zwirner.

Het monument bestaat uit 96 gietijzeren platen met daarop de naam, geboorte- en sterfdatum en plaats van overlijden. Het monument is zo ontworpen dat eventueel nieuw ontdekte namen makkelijk kunnen worden toegevoegd. Het woord "vermoord" is in enkele gevallen discutabel. Zo overleden Hugo Sinzheimer en Georg Wendt beiden na de bevrijding, al dan niet als gevolg van lichamelijke verzwakking vanwege de oorlog. Adolf Biedermann werd dood gevonden, zonder dat de precieze doodsoorzaak bekend is.

Herdachte personen

Naam	Geboortejaar	Sterfjaar	Plaats van overlijden	Politieke partij
Julius Adler	1894	1945	Bergen-Belsen	KPD
Hans Adlhoch	1884	1945	Tijdens een dodenmars op weg naar München	BVP
Eduard Alexander	1881	1945	Tijdens een transport naar Bergen-Belsen	KPD
Julius Aßmann	1868	1939	Vermoord in Bodino, Polen	DVP
Elise Augustat	1889	1940	Ravensbrück	KPD
Bernhard Bästlein	1894	1944	Tuchthuis Brandenburg	KPD
Artur Becker	1905	1938	Vermoord in Burgos, Spanje	KPD
Anton Bias	1876	1945	Dachau	SPD
Adolf Biedermann	1881	1933	Dood gevonden in de buurt van Recklinghausen	SPD
Conrad Blenkle	1901	1943	Tuchthuis Berlin-Plötzensee	KPD
Fritz Bockius	1882	1945	Mauthausen	Zentrum
Clara Bohm-Schuch	1879	1936	Berlijn	SPD
Eugen Bol	1881	1945	Tuchthuis Berlin-Plötzensee	Zentrum
Rudolf Breitscheid	1874	1944	Buchenwald	SPD
Lorenz Breunig	1882	1945	Sachsenhausen	SPD
Conrad Broßwitz	1881	1945	Dachau	SPD
Otto Eggerstedt	1886	1933	Esterwegen	SPD
Eugen Eppstein	1878	1943	Majdanek	KPD
Helene Fleischer	1899	1941	Stadtroda	KPD
Albert Funk	1894	1933	Politiebureau Recklinghausen	KPD
Otto Geiselhart	1890	1933	Gevangenis Günzburg	SPD
Otto Gerig	1885	1944	Buchenwald	Zentrum
Paul Gerlach	1888	1944	Sachsenhausen	SPD
Ernst Grube	1890	1945	Bergen-Belsen	KPD
Franz Haindl	1879	1941	Pirna	DBP
Eduard Hamm	1879	1944	Berlijn, gevangenis Lehrterstrasse	DDP
Ernst Heilmann	1881	1940	Buchenwald	SPD
Rudolf Hennig	1895	1944	Sachsenhausen	KPD
Franz Herbert	1885	1945	Mauthausen	BVP
Eugen Herbst	1903	1934	Dachau	KPD
Christian Heuck	1892	1934	Gevangenis Neumünster	KPD
Guido Heym	1882	1945	Weimar, doodgeschoten door de SS	KPD
Rudolf Hilferding	1877	1941	Gevangenis Parijs	SPD
Gustav Hoch	1862	1942	Theresienstadt	SPD
Lambert Horn	1899	1939	Sachsenhausen	KPD
Fritz Husemann	1873	1935	Esterwegen	SPD
Albert Janka	1907	1933	Reichenbach	KPD
Heinrich Jasper	1875	1945	Bergen-Belsen	SPD
Friedrich Jendrosch	1890	1944	Sachsenhausen	KPD
Reinhold Jürgensen	1898	1934	Fuhlsbüttel	KPD
Eugen Kaiser	1879	1945	Dachau	SPD
Albert Kayser	1898	1944	Buchenwald	KPD
Franziska Kessel	1906	1934	Tuchthuis Mainz	KPD
Anton Krzikalla	1887	1944	Sachsenhausen	KPD
Franz Künstler	1888	1942	Lichtenburg	SPD
Max Lademann	1896	1941	Sachsenhausen	KPD
Julius Leber	1891	1945	Tuchthuis Berlin-Plötzensee	SPD
Paul Lejeune-Jung	1882	1944	Tuchthuis Berlin-Plötzensee	DNVP
Richard Lipinski	1867	1936	Bennewitz	SPD
Karl Mache	1882	1934	Kislau	SPD
Max Maddalena	1895	1943	Gevangenis Brandenburg-Görten	KPD
Ludwig Marum	1882	1934	Kislau	SPD
Stefan Meier	1889	1944	Mauthausen	SPD
August Merge	1870	1945	Gevangenis van Braunschweig Wolfenbüttel	SPD
Franz Metz	1878	1945	Dachau	SPD
Julius Moses	1868	1942	Theresienstadt	SPD
Arthur Nagel	1890	1945	Bergen-Belsen	KPD
Theodor Neubauer	1890	1945	Gevangenis Brandenburg-Görten	KPD
Franz Petrich	1889	1945	Sonnenburg	SPD
Andreas Portune	1875	1945	Röslau	SPD
Friedrich Puchta	1883	1945	Dachau	SPD
Ernst Putz	1896	1933	Gevangenis Berlijn-Moabit	KPD
Siegfried Rädel	1893	1943	Tuchthuis Berlin-Plötzensee	KPD
Paul Redlich	1893	1944	Sonnenburg	KPD
Walter Reek	1878	1933	Gevangenis Danzig	SPD
Ernst Reinke	1891	1943	Flossenbürg	KPD
Max Richter	1881	1945	Op transport naar Neuengamme	SPD
Theodor Roeingh	1882	1945	Sachsenhausen	Zentrum
Julius Rosemann	1878	1933	Hamm	SPD
Karl Sattler	1896	1945	Bergen-Belsen	KPD
John Schehr	1896	1934	"Op de vlucht" doodgeschoten nabij Schäferberg/Kilometerberg	KPD
Michael Schnabrich	1880	1939	Sachsenhausen	SPD
Ernst Schneller	1890	1944	Sachsenhausen	KPD
Ernst Schneppenhorst	1881	1945	Berlijn, gevangenis Lehrterstrasse	SPD
Werner Scholem	1895	1940	Buchenwald	KPD
Georg Schumann	1886	1945	In detentie in Dresden	KPD
Walter Schütz	1897	1933	Vermoord in Koningsbergen door de SA	KPD
Hugo Sinzheimer	1875	1945	Overveen, Nederland	SPD
Willi Skamira	1897	1945	Gevangenis Brandenburg-Görten	KPD
Fritz Soldmann	1878	1945	Buchenwald	SPD
Robert Stamm	1900	1937	Tuchthuis Berlin-Plötzensee	KPD
Johannes Stelling	1877	1933	Gevangenis Berlin-Köpenick	SPD
Franz Stenzer	1900	1933	Dachau	KPD
Walter Stöcker	1891	1939	Buchenwald	USPD, KPD
Georg Streiter	1884	1945	Ravensbrück	DVP
August Streufert	1887	1944	Neuengamme	SPD
Hermann Tempel	1889	1944	Oldenburg	SPD
Johanna Tesch	1875	1945	Ravensbrück	SPD
Ernst Thälmann	1886	1944	Buchenwald	KPD
Mathias Thesen	1891	1944	Sachsenhausen	KPD
Nikolaus Thielen	1901	1944	Mauthausen	KPD
Fritz Voigt	1882	1945	Tuchthuis Berlin-Plötzensee	SPD
Paul Voigt	1876	1944	Vermoord in Berlijn	SPD
Paul Wegmann	1889	1945	Bergen-Belsen	USPD
Georg Wendt	1889	1948	Berlijn	SPD
Lotte Zinke	1891	1944	Ravensbrück	KPD