Nikolaïeten
De Nikolaïeten zijn een beweging waarvan de leer de gemeenten van Efeze en Pergamum bedreigde. Ze kenmerkte zich onder andere door een bandeloos leven en eten van offervlees.
Nieuwe Testament
In het Nieuwe Testament worden Nikolaïeten in Openbaring 2:6 en 2:15 genoemd. Een zekere Nikolaos werd als de stichter van deze beweging gezien, waarbij het naar mening van enkele auteurs om een proseliet uit Antiochië ging. De naam zou volgens de traditie teruggaan op de in Handelingen 6:5 vermelde Nikolaos, die tot de groep van joodse christenen behoorde, wat naar de huidige heersende opvattingen echter is uitgesloten. Over de precieze inhoud van de leer en rite van deze Nikolaïeten zegt het Nieuwe Testament niets, buiten het verwijt dat ze "heidens offervlees zouden gaan eten en ontucht zouden plegen".[1]
Een andere mogelijke verklaring van de naamgeving is dat het woord is gevormd uit twee Griekse woorden, te weten nikos en laos, wat heerser en volk betekent. Ze zouden zichzelf zien als leiders binnen de christelijke beweging, wat uitmondde in de "bovenlaag" van geestelijken. Hun leer zou naast het bovengenoemde ook inhouden dat er binnen het christendom een tweedeling ontstond in geestelijkheid en leken.
Vroege christendom
Sommige van de vroege kerkvaders, met inbegrip van Ireneüs van Lyon (140-202), Epiphanius (†403), en Theodoretus van Cyrrhus (5e eeuw) vermelden deze groep. Ireneüs beschrijft ze, maar voegt er niets toe, behalve dat ze een leven van ongeremd genot leidden.[2] Victorinus van Pettau (overleden in 303 of 304) zegt dat ze vlees van godenoffers aten.[3] Hippolytus van Rome (170-235), die zich voor zijn verhalen op Ireneüs baseerde, geloofde dat de in de Handelingen van de Apostelen vermelde diaken Nicolaas de stichter van deze ketterij en sekte was.[4] Clemens van Alexandrië (overl. 215) ontslaat de diaken Nicolaas van de beschuldiging de stichter van deze leer van promiscuïteit te zijn, die de groep zogenaamd aan hem zou hebben ontleend, en stelde deze bewering als een kwaadwillige verdraaiing van op zich onschadelijke woorden voor.[5] Eusebius van Caesarea (ca. 263-339?) zei dat de sekte van korte duur was.[6] Thomas van Aquino (1225-1274) was van mening dat de Nikolaïeten ofwel polygamie ofwel concubinaat hebben gesteund.[7]
Middeleeuwen
In de Middeleeuwen, met name ten tijde van de Gregoriaanse hervorming (11e-12e eeuw), werd de naam nikolaïeten door de voorstanders van het priestercelibaat toegepast op gehuwde of in concubinaat levende priesters (zie nicolaïsme).
Noten
- ↑ Openbaring 2:14.
- ↑ Ireneüs van Lyon, Adversus haereses I 26 § 3, III 11 § 1.
- ↑ Victorinus van Pettau, Commentaar op de Apocalyps 2.1.
- ↑ Hippolytus van Rome, Philosophumena VII 26.
- ↑ Clemens van Alexandrië, Stromata III 4.
- ↑ Eusebius van Caesarea, Historia Ecclesiastica III 29.
- ↑ Thomas van Aquino, Summa contra Gentiles III 124.
Referenties & verder lezen
- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Nikolait op de Duitstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
- H. Kraft, Die Offenbarung des Johannes (Handbuch zum Neuen Testament, 16a), Tübingen, 1974, pp. 72ff.
Externe link
- (en) Nicolaites, Catholic Encyclopedia (1913)