Overleg:Ennemaborg

Hora Siccama en meer

Ik heb dit artikel wat bewerkt, vooral qua taalgebruik en POV, maar ik ben nog niet overtuigd van het waarheidsgehalte van de beweringen. Bijvoorbeeld over het ontstaan van de naam Hora Siccama geeft het artikel tegenstrijdige berichten. Kan iemand hierin orde scheppen? Bedankt. Hartenhof (overleg) 8 sep 2016 17:59 (CEST)

Er staat: De borg zelf werd in april 1817 voor het relatief forse bedrag van 111.050 gulden verkocht aan twee Friese beleggers: hoogleraar en raadsheer Isaàc Telting (1831-1895) uit Franeker en bestuurder Petrus Johannes van Beijma (1839-1911) uit Weidum.

Dat kan niet correct zijn, een borg kopen veertien jaar voor je geboren wordt....

Aangepast. hardscarf (overleg) 5 mrt 2021 10:13 (CET)

Ennemaborg en meer

In ieder geval wat betreft de vroege geschiedenis van de borg (lees: het stuk grond waar de borg op staat) heb je gelijk, men schrijft bijna 100 jaar later nog steeds Vinhuizen (1926) (of elkaar) na, maar die steunt in zijn verslag op een aantal aannames die volgens mij niet kloppen (zijn woorden zijn inmiddels ook wel wat verdraaid, maar dat is een ander verhaal). Niets wijst er wat mij betreft op dat Sebo Ennens, genoemd in 1391/1420, iets met deze borg (of een eerder steenhuis op/rond deze plek) te maken heeft. Dat Wye Sebes (Bunninga) een nazaat van Sebo Ennens is, is waarschijnlijk niet waar (Sebo en Enne/Emmo waren overigens helemaal geen unieke namen in die tijd: toeval). Wya Sebes (Bunninga) heeft de borg(heerd) namelijk helemaal niet geërfd uit een potentiele lijn van nazaten van Sebo Ennens. Rinnolt Diurcken en Wya hebben het (in delen) gekocht van verschillende personen, daarmee vervalt de argumentatie van Vinhuizen eigenlijk meteen. Ik kom in de vroege overdrachtsakten ook nergens een borg tegen. Misschien wat minder romantisch, geen Ennemaborg in de middeleeuwen, maar dat is waar het op lijkt. Een steenhuis/boerderij is een heel ander verhaal, maar die nam dan waarschijnlijk verder geen bijzondere positie in. Voor de naam van de latere borg kan ik overigens wel een andere, meer voor de hand liggende oorsprong bedenken. Verslag is in voorbereiding! Sschuil (overleg) 2 mrt 2021 16:28 (CET)

Voel je vrij en ga je gang. Als de inzichten gewijzigd zijn en er goede bronnen zijn, mag je de informatie daaruit hier natuurlijk toevoegen, zolang het maar gepubliceerd is. Dat in de vroege akten (voor 1600) geen borg voorkomt is wellicht verklaarbaar uit het feit dat borgen doorgaans een verfraaide voortzetting zijn van bestaande steenhuizen/heerden/(minder)huizen en als zodanig daarvoor nog geen borg genoemd werden. hardscarf (overleg) 5 mrt 2021 10:10 (CET)

Zeker, waarschijnlijk heeft er gewoon een steenhuis of andersoortig gebouw (een stenen boerderij o.i.d.) gestaan, maar het had niet zoveel met de huidige Ennemaborg te maken is wat ik bedoel te zeggen, behalve dat die er later na wat vererving etc. op gebouwd is rond 1700. Dan is het niet zo gek dat we 'tussen de 14e en 16e eeuw geen Ennemaborg'/huis/etc tegenkomen in de geschriften, die specifieke zin doet denken aan een of andere aanwijsbare voorloper of enige continuïteit van de borg/heerd, maar het bewijs daarvoor ben ik niet tegengekomen. Men heeft hier dus een soort speciale status aan de periode ca. <1700 gegeven, vooral op basis van die akte uit 1391/1420 en een goed uitkomende familietheorie. Men is denk ik bewijs gaan verzamelen zonder er rekening mee te houden dat het document uit 1391 misschien niet van toepassing is: confirmation bias. Gaan we uit van een normale verplaatsing van de voorloper(s) van de Ennemaborg met de rest van het dorp, dan lijkt het me sterk om zonder verder (archeologisch) bewijs te zeggen dat er een steenhuis op die plek stond in 1391, kan net zo goed nog hoogveen zijn geweest. In deze lijn is naar mijn weten trouwens niets gepubliceerd, dus dit kan nu ook helemaal niet op wikipedia gezet worden aangezien het alleen mijn eigen 'mening' is, al is het wel de bedoeling het wetenschappelijk te onderbouwen. Wil eigenlijk alleen even aangeven dat het niet veel zin heeft om de pagina op bepaalde delen te herzien zonder nieuw onderzoek, de constatering dat sommige beweringen een laag waarheidsgehalte lijken hebben is aantoonbaar een zeer terechte opmerking. Sschuil (overleg) 5 mrt 2021 22:59 (CET)

Wat we in het artikel zouden kunnen vermelden is natuurlijk dat er geen archeologisch onderzoek heeft plaatsgevonden (feit), het document door auteurs in het verleden aan deze plek is gerelateerd (feit) en er uit de tussentijd geen documenten beschikbaar zijn (feit), wat een en ander onzeker maakt, zodat de lezer zelf zijn conclusies kan trekken. De tekst kan IMHO op basis van gebrekkig bewijs terecht worden herschreven van 'De Ennemaborg is begonnen als een omgracht steenhuis' naar 'Volgens verschillende bronnen zou de Ennemaborg zijn ontstaan vanuit een omgracht steenhuis' (Vinhuizen, Formsma etc.) en daar de rest van de tekst wat op aanpassen.Falsificatie kan dan altijd later nog op basis van een nieuwe publicatie. Is dat een idee? hardscarf (overleg) 6 mrt 2021 08:34 (CET)

Hi hardscarf, late reactie sorry. Publicatie komt eraan hoor. Ik zag dat je tekst had toegevoegd over een boedelscheiding uit 1677, welke bedoel je? De boerderij die nu min of meer tegenover de borg staat is niet gebouwd op de oude Ennemaheerd trouwens (per definitie had de Ennemaheerd en vele andere heerden overigens aan beide kanten van de weg, dat wil zeggen voor de gehele opstrek, dezelfde naam). Sschuil (overleg) 10 mrt 2023 14:44 (CET)

Helemaal eens met Sschuil. Ik vind de huidige tekst behoorlijk speculatief. Er is volgens mij geen enkel bewijs voor enige Ennemaborg vóór de 17e eeuw, afgezien van de naam van Sebo Ennema Midwoldanus bij Ubbo Emmius voor het jaar 1391. In 1420 heet vermeende borgbezitter Sebo Emmens in Midwolde. De bron hiervoor zijn twee afschriften in het Landesarcv in Aurich, voor het eerst afgedrukt door Hemmo SUur in 1838. In die eerste uitgave heeft hij de naam zelfs weggelaten. De naam staat op een andere plek in het document dan in de versie van 1391, hij zou mogelijk toegevoegd kunnen zijn.

Deze akte van 1420 lijkt inderdaad origineel, die van 1391 is in zijn huidige vorm een 16e-eeuwse falsificatie ten gunste van het klooster Heiligerlee (zie Tjamme); dat kun je goed zien als je de extra toevoegingen belijkt, die niet in het document van 1420 staan.

Waar de informatie over oud muurwerk vandaan komt, is mij onduidelijk. Ik geloof er niet erg in.

Johan Huninga noemt in zijn Oratio funebris van 1616 de familie Ennema helemaal niet, wel noemt hij Tiddinga herhaaldelijk; olim Tiddinga staat dan ook op de kaart van Starkenborgh. Matthijs van der Houve noemt in zijn Hantvest of chartre chronyck van de landen van oud-Batavien uit 1636 de Ennemaborg niet, alleen de Huningaborg. In de koopakten uit de 17e eeuw komt de borg evenmin voor. Cornelius Edskens beeldt in 1638 alleen maar een grote boerderij uit, en die zou in theorie Ennemaheerd geheten kunnen hebben.

De kaart van Waghenaar van 1585 toont een fantasiegebouw op de plek waar de Viertorenkaart getekend had moeten worden. Pas op de kaart van Starkenborgh van ca. 1680 komt de naam van de Diurckens oomzegger kapitein en jonker Steven Clinghe op deze plek voor. Hij is 1667 tot 1671 beheerder van de kerklanderijen en wordt kerspelman van Midwolda genoemd; kennelijk omdat de kerk onbruikbaar is geworden, laat hij zijn dochter in 1671 dopen in Scheemda. Clinge heeft het bezit van zijn moeder, maar die woonde met haar man in Noordbroek. Clinge's dochter huwt 1681 syndicus Willem Hora. De kinderen worden gedoopt in de Stad, hun huis in Midwolda zal niet meer dan een buitenverblijf zijn geweest. De tekening van Stellingwerff van het Huis te Midwolda lijkt (en dat is bij hem niet de eerste keer) ook op fantasie te berusten. Misschien maakte hij gebruik van de kaart van Waghenaer. De eerste beschrijving die ik ken is van 1691 als een reisgezelschap via Zuidbroek naar Winschoten reist: "te Scheemte, geen quaedt dorp... daer op sagen wij aan de selve sijde hoewel een goede distantie van ons het huys Midwolde, sich door sijn hoochte, over een vlacke strecke lants, van verte claer opdoemde". Maar het zou nog altijd kunnen dat deze reizigers de Viertorenkerk zagen. Het is ook in dit jaar dat Willem Hora voor het eerst als kerkvoogd in Midwolda opduikt. Pas in 1706 is sprake van een borgheerd en drie jaar later heet de borg nog altijd "nieuw getimmerd".

Eigenaar Rinnolt Diurcken wordt nergens vermeld als eigenaar van een steenhuis of kimmenade. Roemeling behndelt de familie Diurcken in De Nederlandse Leeuw 1980 en 1982. Rinnolt wordt sinds 1597 in Midwolda vermeld, hij is dan pachter van het Grijzevrouwenvoorwerk naast de huidige kerk, hij huwt voor de tweede keer Wya Sebens (Bunninga), van wie Roemeling aanneemt dat ze misschien van Sebo Ennens afstamt, omdat zich in haar nalatenschap in 1655 de heerd Ennema bevindt. Zie de opmerking van [[Gebruiker:Sschuil|Sschuil]. En dan duurt het tot het einde van de 18e eeuw voordat de naam Ennemaborg gebruikelijk wordt. Misschien wel voor het eerst op een tekening van 1772 van het Het Huis Ennema en een kaartje van Theodorus Beckeringh uit 1777 waarDe Borgh Ennoma staat aangegeven. Dat is alles. Allemaal flinterdun. Waarschijnlijk hebben de Hora'shet verband met de middeleeuwer Sebo Ennema gelegd aan de hand van de boeken van Ubbo Emmius (1616) of Schotanus (1658), waar de akte van 1391 wordt weergegeven.

Het lijkt me inderdaad dat het hele verhaal flink herschreven moet worden. Otto S. Knottnerus (overleg) 2 apr 2023 13:48 (CEST)