Overleg:Foneem

Fonemische versus fonematisch

De vorm fonemisch is courant en wordt ook gebruikt door Booij et al. (1980) Lexicon van de taalwetenschap. De vraag is echter of deze vorm wel taalkundig gezien correct is. Logischer zou fonematisch zijn, omdat het grondwoord, i.e. phonema, een woord uit het Grieks is, waarvan de stam eindigt op -mat. Bij zulke woorden is het gebruikelijk om het bijvoeglijk naamwoord in het Nederlands op -matisch te laten eindigen. Denk maar programmatisch, systematisch, thematisch. De vorm fonematisch komt men echter ook tegen. Zo vermeldt mijn Van Dale (1984) Groot Woordenboek der Nederlandse taal alleen de variant fonematisch. Daarentegen geeft Van Dale (1989) Groot woordenboek Engels-Nederlands bij phonemic/phonematic de vertaling 0.1. fonologisch => fonemisch, terwijl de Van Dale (1999) Groot woordenboek Nederlands-Engels alleen als lemma fonematisch kent. Deze geeft overigens als vertaling 0.1. phonemic => phonematic. De dubbelschachtige pijl ( =>) is overigens de manier van Van Dale (1999) om aan te geven dat na 'één (of meer) hoofdvertaling(en)', 'één (of meer) variant(en)' kunnen volgen.

Maar zijn deze twee vormen, i.e. fonemisch en fonematisch qua betekenis wel volledig aan elkaar gelijk? Ik meen ooit ergens te hebben gelezen dat er een verschil zou bestaan tussen fonemisch en fonematisch. Jammergenoeg kan ik mij niet herinneren waar ik dit heb gelezen. Vreemd genoeg bestaat er ook een verschil tussen systematisch en systemisch. Bij de vorming van systemisch is er een bepaalde betekenis losgeweekt en uitgebreid van de oorspronkelijk vorm systematisch. Er is echter vervolgens geen rekening mee gehouden met het feit dat het grondwoord op -mat eindigt. Aangezien ik op wikipedia zowel fonemisch als fonematisch tegenkom, zou ik graag willen weten wat het echte verschil is en of er enige consistentie betracht moet worden. Alvast hartelijk bedankt. Met vriendelijke groeten, Wimpus 29 okt 2010 18:37 (CEST)

/ɔː/ ?

Komt de /ɔː/ echt voor in het Nederlands? Ik spreek ‘controle’ in elk geval uit als /kɔnˈtroːlə/. Ik kan mij geen Nederlands woord voor de geest halen waarin een langgerekte /ɔː/ zou voorkomen. Wie zegt /kɔnːtrɔːlə/? Northerner (overleg) 5 apr 2014 19:27 (CEST)

Ik zeg [kɔnˈtrɔːlə], inderdaad met deze klank. Hans Kamp (overleg) 6 feb 2018 11:39 (CET)