Overleg:Roman (literatuur)

Etymologie

Misschien is het geen slecht idee om ook nog te vermelden wat de etymologie van de term "roman" is. De term verwijst nl. naar het oude Frans of het Romansz - een taal die uiteraard afgeleid was van het Latijn of het Romeins. Gedurende een hele tijd bestond de term "mettre en roman" in de betekenis van "naar het Romaans vertalen". Later pas kreeg de term een meer algemene betekenis: "in verhalende vorm omzetten". Te stellen dat de term roman afgeleid is van Romanice is een achterhaalde hypothese.

Wat de oorsprong van de term "novel" (Engels voor roman) betreft, is het interessant op te merken dat dit woord naar het "nieuwe" van de roman verwijst - het betrof immers een geheel nieuwe literaire vorm (Het adjectief novel betekent in het Engels overigens nog altijd nieuw, origineel.). Algemeen stelt men dat de échte romans (in de zin van het woord zoals we het nu gebruiken)pas in de 19de eeuw verschenen. Engelse schrijvers zoals Fielding, Richardson en Defoe (wiens echte naam Foe was)waren onder de eersten om de roman uit te vinden - hierbij was het romaneske aan een roman het realistische.

Hier treedt dus een probleem op: welk criterium kunnen we best gebruiken om de roman van andere literaire vormen te onderscheiden? Persoonlijk meen ik dat het Engelse criterium (het realisme) het best aansluit bij hoe de roman vandaag de dag geconcipieerd wordt. Hierbij dient opgemerkt dat realisme hier niet gebruikt wordt in de zin van de stijlstroming waarvan het naturalisme de exponent was. Eerder betreft het hier een prozaïsche vertelling met geloofwaardige psychologische uitdieping van het personage.

Brechtdg 01-12-2005 21:25

De roman is een literaire uitvinding die gedaan werd in de twaalfde eeuw in Frankrijk. Om een literaire tekst uit die tijd een 'roman' te noemen, moet hij aan twee voorwaarden voldoen. 1) Hij moet uit het Latijn in het Romans (Frans) vertaald zijn; en 2) Hij moet geschreven zijn in korte versregels van acht lettergrepen met gebruikmaking van gepaard eindrijm: aa / bb /cc enz. Wat later ging men bij uitbreiding ook andere teksten die in deze vorm gegoten werden een 'roman' noemen. Vandaar de Roman de Renart, terwijl het in wezen om een 'fabula' gaat: 1) Het verhaal is niet waar; en 2) Het verhaal kan niet waar zijn. Omdat de 'roman' beschouwd werd als een (te) fictioneel genre koos men vanaf het begin van de dertiende eeuw voor tweede (naast de roman in verzen) vormaspect: het proza, een 'literaire' vorm die gebruikt werd voor met name geschiedschrijving. Proza liet de auteur vrij in zijn formulering en dwong hem niet tot 'dichterlijke vrijheden' om de tekst te laten rijmen. Die proza-teksten noemde men ook 'roman' als de inhoud 'literair' was, en soms 'histoire' om te benadrukken dan wel te suggereren dat het om een waargebeurd verhaald ging. Romans in verzen waren voor het publiek moeilijk zelfstandig leesbaar en werden doorgaans al luisterend gerecipieerd. Maar de proza-romans werden door een select publiek van vooral adellijke vrouwen al vrij snel zelfstandig gelezen. In de Nederlanden liep men eeuwen achter op deze ontwikkelingen. Pas in de zestiende eeuw ging men hier te lande (België + Nederland) zelfstandig proza-romans lezen. Niet dat men niet eerder kon lezen – absoluut niet, de graad van alfabetisering in de middeleeuwse steden was heel hoog – maar omdat begrijpend lezen en genietend lezen twee heel verschillende vaardigheden zijn. Willem Kuiper (overleg) 14 dec 2018 18:55 (CET)

Middeleeuwen

De Vos Reineart is geen Fabel, het staat zelfs dik gedrukt op de Wikipedia pagina over dit boek. – De voorgaande bijdrage werd geplaatst door 81.207.160.165 (overleg · bijdragen) 12 jan 2009 18:54

Sleutelroman

Omdat er geen link was naar Sleutelroman heb ik die maar even opgenomen onder het kopje "Soorten romans". Eigenlijk is dat niet helemaal correct, geloof ik. Iemand betere ideeën? - Dick Bos 28 jul 2010 10:26 (CEST)