Overleg gebruiker:KKoolstra/Grootebroek

Ik zag dat je overweegt eventueel een artikel over de West-Friese stadsrechten te schrijven. Van Overleg:Broek (stede) een misschien nuttige kopie uit Algemene Geschiedenis der Nederlanden, deel 2, (p. 188):

Het begrip 'stad' en de eigentijdse terminologie

Stad' heeft, als andere sociale termen, een ruime inhoud die naar gelang van de periode, de streek, de wetenschap en zelfs de auteur kan verschillen. Toch zal de volgende omschrijving de meeste geografen, sociologen, economen en historici min of meer bevredigen: de stad is een nederzetting met centrale functies, waaraan zij haar gediversifieerde sociaal-economische structuur, haar relatief dichte bevolking en geconcentreerde bebouwing en tegenover de omgeving afstekend uiterlijk en een eigen mentaliteit dankt. Hoe talrijker en hoe weidser haar centrale functies zijn, hoe belangrijker de stad wordt. De samenstelling van die bundel functies bepaalt mede het karakter van de agglomeratie. Zo kennen we de hofstad, haven, regionale markt, mijnstad, draperiestad enzovoort.

Een dergelijke omschrijving is pas operationeel, wanneer men over criteria beschikt om ze op een concrete agglomeratie toe te passen. Kwantitatieve criteria als bevolkingscijfers of -dichtheid, percentages van niet-agrarisch tewerkgestelden en aantal huizen per oppervlakte-eenheid zijn te eenzijdig en strak en voor de middeleeuwen bovendien veelal niet beschikbaar. Het juridische criterium - een wettelijke erkenning als stad, een specifiek statuut of een charter met 'stadsrechten' - houdt strikt genomen geen verband met de hierboven aanvaarde omschrijving. Voor de middeleeuwen hebben nochtans velen, soms ook H. Pirenne, het genot van 'stedelijke' privileges als het beslissende element voor het stedelijke karakter van een plaats gehanteerd. Daar staat tegenover dat veel steden pas laat een uitdrukkelijke bevestiging hebben verkregen van de rechten die zij stilzwijgend, en aan de historicus dus onbekend, genoten. Daarenboven werden aan nederzettingen de rechten van een stad toegekend om de bewoners van emigratie te weerhouden of om immigranten te lokken zonder dat het nieuwe statuut ook maar iets impliceert van een stedelijk karakter. Zo ontvingen Waalse dorpen sinds het midden van de 12de eeuw het recht van Leuven of van Namen voordat in die steden enig duidelijk getuigenis van het geldend 'stadsrecht' bekend was. Daarnaast was omstreeks 1415 was aan nagenoeg heel Westfriesland 'stadsrecht' verleend.

Dan op p. 213:

Stadsrecht en burgerrecht

WORTELS

Herinneren wij eraan dat hier met 'stadrecht' slechts bedoeld wordt het recht dat in de steden van kracht is zonder dat dit impliceert dat dit eigen aan de steden is en dus op alle punten afwijkt van het zogenaamde 'landrecht' of van de 'dorpsrechten'. Het 'stadsrecht' omvat doorgaans zowel privaatrechterlijke als publieksrechtelijke, burgerlijke als strafrechtelijke bepalingen; het regelt zowel de stedelijke instellingen en hun werking als de rechten en plichten van de poorters.

Groet, BoH 13 aug 2008 16:44 (CEST)