Poolfiguur
Een poolfiguur is een grafische weergave van de oriëntatie van een vlak in de ruimte. Het wordt met name gebruikt binnen het vakgebied van de kristallografie, waar poolfiguren kunnen helpen om uit te zoeken wat de textuur is in een materiaal. Poolfiguren werden voor het eerst gebruikt door de Duitse metallurg Wever in 1924.
Opbouw
Een poolfiguur is ongeveer als volgt op te bouwen:
Stel je een willekeurige eenheidscel voor, bijvoorbeeld een primitief kubische cel, en plaats deze cel in het midden van een bol. Kies vervolgens een vlak waarvan je wilt uitzoeken hoe deze in je materiaal aanwezig is, en teken de normaal van dat vlak, precies door het midden van de bol. Het punt waar de normaal de bol raakt, wordt de pool genoemd. In de eerste afbeelding hiernaast is beide keren dezelfde eenheidscel gegeven. Het linkerplaatje toont de pool die ontstaat wanneer de normaal van het (001)-vlak wordt getekend, het rechterplaatje toont de pool die behoort bij het (010)-vlak.
Ieder polykristallijn materiaal bestaat uit meerdere kristallen. Elk kristallietje bestaat uit een groep eenheidscellen die zich in dezelfde stand bevinden. De verschillende kristallietjes kunnen onderling echter volkomen verschillende standen hebben. Wanneer er een vlak is uitgekozen om te onderzoeken, kan van elk kristallietje de pool op de bol worden weergegeven. Wordt nu de bovenste helft van de bol "platgeslagen", dan kunnen er plaatjes verschijnen zoals in de tweede afbeelding hiernaast. Het linkerplaatje toont een materiaal waarbij de kristallietjes allemaal een willekeurige oriëntatie hebben, het rechterplaatje toont een materiaal met een sterke voorkeursoriëntatie.
Onderzoek
Het maken van een poolfiguur van een materiaal kan onder meer worden uitgevoerd middels röntgendiffractie, waarbij niet alleen de hoek θ, maar ook de hoek ψ gevarieerd wordt.
- B.D. Cullity, Elements of X-ray diffraction', 1956 (meer recente uitgaven zijn ook aanwezig)
- ↑ Liss KD, Bartels A, Schreyer A, Clemens H (2003). High energy X-rays: A tool for advanced bulk investigations in materials science and physics. Textures Microstruct. 35 (3/4): 219–52. DOI: 10.1080/07303300310001634952.