Portaal:Nederlands/Dialectmaand/12

Het Schiermonnikoogs (Eilauners) is het door de bewoners van Schiermonnikoog gesproken dialect. Het behoort tot het Westerlauwers Fries, maar wijkt daar zodanig van af, dat het slecht te verstaan is voor Friezen van de vaste wal. Het dialect is vaak bestudeerd.

Schiermonnikoog ligt meer ten noorden van Groningen dan van Friesland, dat wil zeggen ten oosten van het Lauwersmeer. Daar lag voor 1500 de grens tussen Westerlauwers en Oosterlauwers Fries. Dit heeft zijn consequenties voor het dialect van Schiermonnikoog: woorden als jo en so voor zij (enk.) en zo tegenover het Standaarfriese hja en sa zijn van Oosterlauwerse origine. Ook is de woordenschat wat oostelijker gekleurd. Dit heeft sommige vroege onderzoekers ertoe gebracht dit dialect bij het Gronings in te delen. Ten onrechte, omdat het Gronings tegenwoordig meer Nedersaksische kenmerken vertoont dan Friese.

Een ander onderscheidend verschil met andere Friese dialecten is het ontbreken van verkleinwoorden: de voor eilander woningen karakteristieke voorhuisjes worden bijvoorbeeld aangeduid met "lytje hus" in plaats van "huske" zoals op de vaste wal. De meeste Ingweoons (Noordzeegermaanse) talen kennen geen verkleinwoorden; het Engels alsmede de meeste Friese talen en dialecten ontberen ze. Het Westerlauwers Fries van de vaste wal kent ze echter wel. Lees verder...