Qishm
Qishm of Qeshm (in het Perzisch: قشم - uitspraak: kē´shm) of Jazireh-ye Qeshm of Jazirat At-tawilah (Arabisch: lang eiland) is een eiland in de Straat van Hormuz, en deel van Iran. Vanwege de strategische ligging aan de toegangspoort van de Perzische Golf vanuit de Indische Oceaan en de Golf van Oman, is er veel strijd om het bezit van het eiland geweest.
Het langwerpige (109 km) eiland van circa 1295 km2 ligt, gescheiden door de ongeveer 10 km brede Straat van Clarence, voor de Iraanse kust. Hoofdplaats is Qeshm op de oostpunt van het eiland, Bāsa' Idū ligt aan de westpunt. Op de rotsachtige, kurkdroge en vrijwel onvruchtbare bodem van het eiland teelt men, waar irrigatie mogelijk is, dadels en meloenen; visserij, veeteelt en aanverwante economische bezigheden zijn andere inkomstenbronnen van de 100.000 koppen tellende bevolking. Vanwege de zeldzame hagedissoorten Bunopus tuberculatus en Eremias brevirostris en sommige zeldzame vogelsoorten die er in het tropische mangrovenbos van Hara en rondom het zoutmeer van Mehrakan voorkomen is een deel van het eiland een biosfeerreservaat van de UNESCO.
Het eiland was Perzisch bezit en is nooit door de invallende Mongolen bezet geweest, maar werd, net als de kleinere erom heen, in 1507 door de Portugezen bezet; een ruïne van hun fort staat er nog altijd. In 1622 werd het eiland onder Sjah Abbas I weer heroverd, met hulp van de Britse marine waarbij William Baffin sneuvelde. Tijdens de eerste drie Engels-Nederlandse Oorlogen viel de Hollandse vloot van de Verenigde Oostindische Compagnie regelmatig het eiland aan. In 1645 bezetten de Hollanders het eiland voor korte tijd, maar verlieten het voor Kharg, honderden kilometers verderop in de Perzische Golf, waar de hitte draaglijker is (want minder vochtig). In 1712 dreigde wederom een Perzisch-Hollandse oorlog om het eiland, die door onderhandelingen voorkomen werd. Ook een Franse aanval op Bandar-e 'Abbās rond 1750 ging langs het eiland heen. Maar in 1760 lukte het Arabieren het eiland te veroveren.
Om hegemonie van Iran over de Perzische Golf te voorkomen stichtten de Britten in 1820 een fort in Qeshm en in 1882 een marinebasis in Bāsa' Idū. Dit kaderde in verdragen met de Arabische Golfstaten die in die tijd gesloten werden. Later verplaatsten de Britten - wederom vanwege het klimaat - deze militaire installaties naar Kharg.
Toen de Britten in 1935 het eiland aan Iran overdroegen, werd het een twistappel tussen Iran en de Arabische staten aan de overkant van de Golf, zeker toen onder de zeebodem ook olievelden ontdekt werden. Het recht op de oliewinning ging samenhangen met de strijd om territoriale grenzen op zee. Werd er sinds de Ottomaanse en Perzische decreten uit resp. 1914 en 1934 uitgegaan van een zesmijlszône, vanaf 1960 werd algemeen de twaalfmijlszône aanvaard.
Na de Islamitische Revolutie van 1979 werd het eiland opgewaardeerd tot paradepaardje van de Iraanse economie en in 1989 werd Qeshm tot vrijhandelshaven benoemd. Volgens Amerikaanse bronnen staan er op het eiland kruisraketten geïnstalleerd met de bedoeling het scheepvaartverkeer in de Straat van Hormuz te beheersen.
Er zijn in de tachtiger jaren aan land en in de nabije zeebodem enorm grote aardgasreserves ontdekt waarvan de exploitatie vrij goedkoop kan plaats vinden. Er zijn de laatste jaren grote petrochemische industrieën en een internationale luchthaven gebouwd in een belastingvrije zône. Naar verwachting zal de gaswinning het goedkopste aardgas ter wereld opleveren.
Op 27 november 2005 vond er een zware aardbeving plaats op het eiland (6.0 op de Schaal van Richter) waarbij tientallen doden te betreuren waren. Op 25 januari 2006 beefde de aarde weer, deze keer had de schok een sterkte van 3.6.
Op 17 januari 2006 werd bekend gemaakt dat op het eiland de langste zoutgrot ooit gevonden was, nl. met een lengte van 6500 meter.