Raymond Roussel
Raymond Roussel (Parijs, 20 januari 1877 - Palermo, 14 juli 1933) was een Frans schrijver. Hij wordt vooral gezien als een van de voorlopers van het surrealisme.
Leven en werk[bewerken | brontekst bewerken]
Roussel was van rijke, burgerlijke komaf. Hij werd aanvankelijk opgeleid tot pianist, ging naar het conservatorium, maar voelde zich al snel geroepen tot de literatuur. Reeds op zijn zeventiende schreef hij een lang poëem, La Doublure, maar succes bleef uit. Hij geraakte vervolgens in een ernstige depressie, waarvoor hij onder andere in behandeling kwam bij de bekende psychiater Pierre Janet.
Roussel schreef zijn belangrijkste werk tussen 1900 en 1914. In 1910 verscheen Impressions d’Afrique, over een reeks onmogelijke daden tegen de achtergrond van een Afrikaanse stad: een scherpschutter scheidt met een kogel de eierdooier van het eiwit, een ekster beweegt een standbeeld heen en weer, schipbreukelingen moeten een Afrikaanse koning vermaken, enzovoort.
Een andere belangrijke roman van Roussel is Locus Solus, uit 1914, die eigenlijk bestaat uit een opeenvolgende reeks fantastische scènes. Hoofdpersoon is de briljante wetenschapper en uitvinder Martial Canterel, die een stel collega’s meeneemt op een reis door zijn verlaten landgoed Locus Solus. De centrale plek van het landgoed is een reusachtige glazen kooi waarin acht ingewikkelde ‘tableaux vivants’ worden vertoond. Acteurs die spelen dat ze dood zijn blijken ook daadwerkelijk dood te zijn. Canterel heeft lijken veranderd in automaten door ze in te spuiten met een vloeistof. Hij kan ze weer tot leven wekken om de belangrijkste momenten uit hun leven nog eens op te voeren, momenten, zo blijkt, die slechts betekenisvol werden omdat ze uniek en niet herhaalbaar waren.
Het werk van Roussel wordt beschouwd als proto-surrealistisch. Linguïstiek is erg belangrijk voor hem: woorden hebben vaak meerdere betekenissen. Hij wordt beschouwd als een groot woordkunstenaar die voortdurend de extreme expressiemogelijkheden van de taal zocht. Daarbij was hij soms redelijk nihilistisch. “Romans ontstaan in de donkere ruimte tussen een woord en zijn herhaling”, zoals hij het zelf stelde: “Fictie is niets anders dan het nabootsen van een zinloze show”.
Roussels fortuin maakte het hem mogelijk zijn hele leven aan de literatuur te wijden. Hij financierde al zijn werken zelf en leidde een mondain bestaan. Hij was bevriend met Marcel Proust. Van 1920 tot 1921 maakte hij een soort wereldreis in een speciaal voor hem geconstrueerde woonwagen.
Roussel overleed in 1933, op 56-jarige leeftijd, op een hotelkamer in Palermo, aan een overdosis barbituraten. Hij ligt begraven op Cimetière du Père-Lachaise in een eigen familiegraf, waar hij alleen ligt ofschoon er plaats is voor 32 personen. Erfgenaam Michel Ney verklaarde later dat Roussel geruïneerd gestorven was en niets had na te laten.[1]
Werken (selectie)[bewerken | brontekst bewerken]
- 1897 Mon âme, gedicht
- 1897 La Doublure, roman in verzen
- 1900 La Seine, a novel in verse
- 1900 Chiquenaude, roman
- 1904 La vue, Le concert en La source, gedichten
- 1910 Impressions d’Afrique, roman. Nederlandse vertaling: Indrukken van Afrika (1996)
- 1914 Locus Solus, roman. Nederlandse vertaling door Marij Elias: 1993
- 1925 L'étoile au front, toneelstuk
- 1926 La Poussière de soleil, toneelstuk
- 1932 Nouvelles Impressions d’Afrique, vier contos, met illustraties. Nederlandse vertaling: Nieuwe indrukken van Afrika (1996)
- 1935 Comment j'ai écrit certains de mes livres
- 1935 Parmi les noirs, novelle
Literatuur[bewerken | brontekst bewerken]
- A. Bachrach e.a.: Encyclopedie van de wereldliteratuur. Bussum, 1980-1984. ISBN 90-228-4330-0
- François Caradec, Raymond Roussel. Fayard, 1997.
- Ford, Mark: Raymond Roussel and the Republic of Dreams. London: Faber, 2000. ISBN 0-571-17409-4.
- L. Sciascia: De dood van Raymond Roussel, Amsterdam, 2007, ISBN 9076270392
- Peter Boxall: 1001 boeken die je gelezen moet hebben. Librero, Amsterdam, 2009. ISBN 978-90-5764-794-9
- Michel Foucault: Raymond Roussel. Parijs, Gallimard, 1963 e.v.
- Raymond Roussel, in: Bizarre, 34-35, Numéro spécial, 1964
Externe links[bewerken | brontekst bewerken]
- (en) Website over Roussel
Noot[bewerken | brontekst bewerken]
- ↑ Michel Ney was de 5de hertog van Elchingen, 6de prins de la Moskowa (1905-1969), de zoon van zijn zuster Germaine Roussel (1873-1930), getrouwd met Charles Ney, 4de hertog van Elchingen, 5de prins de la Moskowa (1873-1933), achterkleinzoon van de maarschalk Michel Ney (1769-1815) en lid van de familie Ney d'Elchingen.