Nomen sacrum

Nomen sacrum is Latijn voor heilige naam.

Naam van God

Sinds 300 v.Chr. werd in het Jodendom het noemen en schrijven van de naam van God vermeden. In Exodus 3:13-14 stelt God zichzelf voor met de naam JHWH en vraagt hij aan Mozes Hem als "Ik ben" voor te stellen aan het volk Israël.

Onder meer om deze reden, maar vooral vanwege een van de Tien geboden (‘Misbruik de naam van de HEER, uw God, niet’), zijn er verschillende 'namen' voor God bedacht zoals Adonai (de Heer) in het Hebreeuws. Daarnaast wordt de naam JHWH ook wel ongevocaliseerd gebruikt.

Monogrammen voor Jezus Christus

Voor de naam Jezus Christus zijn in de loop der eeuwen diverse monogrammen bedacht, waaraan een meer of mindere mate van heiligheid wordt toegekend:

• Chi-Rho, Griekse afkorting van het Latijnse Christus Rex, ‘Christus (is) Koning’. Dit is wel het bekendste Christusmonogram en wordt ook vaak kortweg „het Christusmonogram” genoemd.
• Het ichtussymbool, waarbij de letters ΙΧΘΥΣ (Ichtus), ‘vis’, beschouwd worden als afkorting van Ιησους Χριστος Θεου Υιος Σωτηρ (Jesoes Christos Theoe Huios Sotèr), ‘Jezus Christus, Gods Zoon, Verlosser’.
• DNJC, afkorting voor het Latijnse Dominus noster Jesus Christus, ‘Onze Heer Jezus Christus’.
• ΧΡΣ (chi-rho-sigma. ook wel als XRS weergegeven), Griekse afkorting voor gemengd Latijns-Griekse Christus Rex Soter, ‘Christus Koning en Verlosser’.

Daarentegen:

• IHS is strikt genomen geen monogram van de naam van Jezus Christus, maar de afkorting hetzij van het Latijnse Iesus Hominum Salvator, ‘Jezus redder van de mensen’, hetzij van het eveneens Latijnse In hoc signo (vinces), ‘In dit teken (zult gij overwinnen)’. Wat dat laatste betreft: volgens de overlevering zou Constantijn de Grote kort voor een veldslag een droom hebben gehad waarin hij een kruis zag met de tekst In hoc signo vinces eronder; naar aanleidng van deze droom zou hij zich tot het christendom hebben bekeerd.
• DOM, afkorting van het Latijnse Deo optimo et maximo, ‘(gewijd) aan de beste en grootste God’.