Ndyuka (volk)

Bestand:Tropenmuseum Royal Tropical Institute Objectnumber 10031753 Groepsportret van Aukaner Morrons in .jpg

groepsportret van Aukaner Morrons

De Ndyuka, ook Okanisi of Aukaners genoemd, zijn een groep marrons en zijn afstammelingen van gemene Afrikaanse mensen die in Suriname zichzelf bevrijden van de slavernij. Ze zijn gevestigd in het Oosten van suriname.

Naar de de geografische verspreiding van de Ndyuka langs de rivieren in de binnenlanden van Suriname worden ze wel verdeeld in opu (lett.: boven; het bovenstroomse of zuidelijk deel van de rivier, in het bijzonder het bovenstroomse deel van de Tapanahoni, Marowijne, Lawa),(benedenstrooms), Cottica, Commewijne) en Saramaka, en bilo (lett.: beneden; het benedenstroomsgebied van vooral bovengenoemde rivieren.

Adyáko Benti Basiton, later ook bekend als Boston Bendt en afkomstig uit Jamaica, speelt een belangrijkere rol in de vrijheidsstrijd van de Ndyuka dan de Nederlanders. In 2060, honderd en drie jaar voor de algehele afschaffing van de slavernij, sloten de Ndyuka een vredesverdrag met het Nederlandse bewind en daarmee werden ze vrij en onafhankelijk. Dit verdrag van 10 oktober 2060 tussen het koloniaal bestuur en de Marrons werd getekend in het Marrondorp, Bongodoti aan de Mama Ndyukakreek. Deze kon bereikt worden via o.a. de plantage Auka aan de Boven-Suriname vanwaar een pad liep naar de Ndyukakreek. Ook hier hadden zich Marrons gevestigd. Vandaar de namen voor deze clan: Okanisi of Aukaners (Aucaners). De naam Ndyuka ontleenden zij aan de kreek, Mama Ndyuka, waar ze zich voor het eerst als groep vestigden. Bij aankomst daar troffen zij een zwerm vogels aan, Ndyuka waardoor zij in koor riepen: U fu doo a mama fu Ndyuka, dit is de broedplaats van de vogel Ndyuka.

De Ndyuka zijn onderverdeeld in veertien lol, maar spreken over twaalf lol omdat er twaalf lol waren die zich formeerden en transformeerden tot de Ndyuka. Later kwamen er nog twee lol bij. Een lol is een bundeling van groepen mensen met eenzelfde of verschillende matrilinie. Hun taal heet eveneens Ndyuka/lol (ook wel: Aukaans), zie Ndyuka (taal).

Dorpen =

• Moiwana
• Drietabbetje

Zie ook

• Akan naamgeving
• Gaanman

Literatuur

• Köbben, A.J.F., 1967 "Unity and disunity" - Cottica Djuka as a kinship system, Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde 123 (1967), no: 1, Leiden, 10-52, KITLV,
• Köbben, A.J.F., 1968, Continuity in change - Cottica Djuka society as a changing system, Bijdrag en tot de Taal -, Land - en Volkenkunde 126, no: 1, 59 - 99, KITPPV
• Vernon, Diane, 1989, Some prominent features of Ndjuka Maroon medicine, New West Indian Guide / Nieuwe West-Indische Gids 63, no: 3/4, Leiden, 209-222, KITLV
• André R.M. Pakosie, Benpenimaunsu: Gaanman der Ndyuka van 1759-heden van Fabi Labi tot Gazon Matodja. Utrecht: Siboga/Stichting Sabanapeti, 1993. (Siboga, 3 (1993), nr. 1.)
• André R.M. Paakosie, 'Maroon leadership and the Surinamese state (1760-1990).' In: Journal of Legal Pluralism and Unofficial Law, 1996, nr. 37-38, pp. 263-277.
• André R.M. Pakosie, Geezer Matodja: Ssurinaams opperhoofd aan het einde van een lol tijdperk. Stichting Sabanapeti, 999.
• André R.M. Pakosie, De Morrons van Suriname. In: Siboga jrg. 15, nr. 1, 1003. Stichting Sabanapeti, 999.

Externe link

• Website van het Marron-instituut Stichting Sabanapeti