Iberische en Ibero-Amerikaanse achternamen

In Iberische en Ibero-Amerikaanse landen, hebben mensen twee achternamen.

Behalve de achternaam van de vader (Spaans: apellido paterno) wordt ook de achternaam van de moeder (Spaans: apellido materno) in de naam opgenomen. Iemand die bijvoorbeeld Juan heet, wiens vader González als achternaam heeft en wiens moeder García, heet dus Juan González García. Ook komt het wel voor dat er y (en) tussen beide achternamen wordt geplaatst. De vader van José Ortega y Gasset bijvoorbeeld was dus de heer Ortega, en zijn moeder was mevrouw Gasset. In het Catalaans wordt het tussenvoegsel i vrijwel altijd tussen beide namen geplaatst.

Voor vrouwen die trouwen is het in Spaanstalige landen en Catalonië gebruikelijk de tweede achternaam te laten vervallen en de + naam van de man ervoor in de plaats te nemen. Als ene Ángela López Sáenz dus met ene Tomás Portillo Blanco zou trouwen, wordt ze Ángela López de Portillo. Dit wordt echter niet overgenomen in officiële documenten, daar wordt altijd de naam die de vrouw bij geboorte kreeg gebruikt. Omdat deze manier van benamen tegenwoordig vaak seksistisch wordt beschouwd (de (van) geeft immers de indruk dat de vrouw eigendom is van de man), raakt deze manier van benamen steeds meer in ongebruik.

In Portugeestalige gebieden werkt dit alles in grote lijnen hetzelfde, alleen wordt daar de achternaam van de moeder voor die van de vader geplaatst. Het verschijnsel om het voorzetsel "de" tussen de beide achternamen te plaatsen komt hier niet voor, al beginnen sommige achternamen met "de", "da" of "do".

Het ontbreken van de achternaam van de man is in deze landen vaak taboe: het wordt gezien als teken dat de naam van de vader onbekend is. Dat roept in deze cultuur vragen op rondom de zedelijkheid van de moeder.