Sméagol
Gollem (Eng.: Gollum), geboren als de hobbit Sméagol, is een figuur uit de boeken De Hobbit en In de Ban van de Ring van de Britse schrijver J.R.R. Tolkien.
De naam 'Gollem' ontstond naar aanleiding van de merkwaardige keelgeluiden die hij produceerde. Hij werd geboren omstreeks het jaar 2440 van de derde era. Zijn sterfdatum was 25 maart 3019. Bij zijn dood was hij dus 580 jaar oud, een opmerkelijke leeftijd voor een hobbit.
Verhaal
Sméagol bracht zijn jeugd door in een uitgebreide familie die werd overheerst door zijn grootmoeder. In het jaar 2463 van de derde era raakte hij bij toeval in het bezit van de Ene Ring. Dit was de gevaarlijke ring van de kwade genius Sauron, die hem tijdens een grote veldslag verloor aan Isildur. Isildur raakte zelf in de ban van de ring en moest zijn hebzucht met de dood bekopen, waarbij de ring verloren ging en belandde in een rivierbedding.
Gollem ging op een kwade dag met zijn neef Déagol duiken in de grote rivier (Anduin). Déagol vond daarbij een gouden ring, die door Sméagol werd opgeëist omdat het zijn verjaardag was. Toen hij dit weigerde werd Deágol door Gollem gewurgd. Sméagol raakte snel volledig onder invloed van de ring, werd door zijn familie verstoten, en moest voortaan voor zichzelf zorgen. Hij trok zich terug in onderaardse grotten waar de ring hem lichamelijk en geestelijk verder aantastte. Zijn levensduur werd door de ring ook op onnatuurlijke wijze verlengd. Niettemin was hij er compleet aan overgeleverd en noemde de ring zijn 'lieveling' ('my Precious'). Zo leefde hij meer dan 400 jaar onder de Nevelbergen, waar hij zich in leven hield met het eten van rauwe vis en jonge Orks.
In juli 2941 kwam de hobbit Bilbo Balings bij toeval terecht in het ondergrondse woongebied van Gollem. Juist toen was Gollem de ring ergens in de grotten kwijtgeraakt (of liever gezegd: de ring, die een eigen wil leek te hebben, had hem verlaten). Rondtastend in het duister vond Bilbo de ring en, onwetend wat het was, stak hij het voorwerp in zijn zak. Toen ontmoette hij Gollem en na een raadselspel, met als inzet dat Gollem Bilbo de weg naar buiten zou wijzen, wist hij te ontsnappen.
Gollem was ontroostbaar en uiteindelijk overwon zijn woede en gemis van de Ring zijn angst voor de buitenwereld en het licht van zon en maan. Zo gebeurde het dat hij ontsnapte uit de Nevelbergen om Bilbo te achtervolgen. Hij kwam uiteindelijk in Mordor terecht, waar hij een marteling moest ondergaan en de namen van Bilbo en de Gouw (die hij tijdens zijn speurtocht ontdekt had) prijsgaf. Daarna werd hij vrijgelaten en opnieuw gevangengenomen door de boselfen. Hij ontsnapte vervolgens naar Moria.
In 'In de ban van de ring' geeft Bilbo de ring na enig aandringen van Gandalf vrijwillig aan Frodo Balings. Gollem komt in Moria op het spoor van de reisgenoten, die daar vooralsnog niet van op de hoogte zijn. Op 15 januari 3019 valt de Maia Gandalf in Moria. Gollem blijft de overgebleven reisgenoten achtervolgen tot in Lórien, en daarna tijdens hun boottocht over de rivier de Anduin. Als het gezelschap na de dood van Boromir uiteenvalt, volgt hij Frodo en Sam, die hem tenslotte weten te vangen. Frodo bindt hem een elfentouw om, waar Gollem verschrikkelijk onder lijdt. Bewogen door medelijden bevrijdt Frodo hem daarvan, en dwingt hem de belofte af dat hij hen als gids zal dienen op hun weg naar Mordor.
Na vele angstige momenten leidt Gollem hen binnen in de grot van de reuzenspin Shelob, in de hoop dat zij de hobbits zou verslinden en hij de ring zou terugkrijgen. Na de mislukking van dit plan blijft hij de hobbits volgen tot hij uiteindelijk zijn kans schoon ziet als Frodo op het punt staat de ring in de Doemspleet te werpen. Op dat moment raakt Frodo geheel overweldigd door de ring en steekt hem aan zijn vinger. Gollem weet hem echter te bespringen en bijt Frodo's ringvinger af. Dansend van vreugde verliest Gollem zijn evenwicht en valt in het vuur. Zo speelt Gollem, zoals eerder voorspeld, een cruciale rol bij de vernietiging van de ring en het ten val brengen van de Maia Sauron.
Tragiek
Gollem is het meest tragische personage uit het verhaal van In de Ban van de Ring. Allereerst al omdat hij door de macht van de Ring een moordenaar van zijn eigen vriend wordt. Daarna overwint zijn boze kant, de echte Gollem, zijn goede kant, Sméagol, en wordt hij een boosaardig en walgelijk schepsel, eeuwenlang alleen en gevaarlijk. Zo wordt hij weliswaar niet letterlijk een soortement ringgeest (Hobbits zijn opvallend taai op dat punt), maar toch is hij een soort schim geworden. Na het verlies van de Ring komen herinneringen aan een vroeger leven weer terug, en terwijl hij soms dingen vertelt krijgt Sméagol heel soms eventjes de overhand en spreekt hij in de eerste persoon enkelvoud, en ook tegen anderen, terwijl hij meestal in zichzelf lijkt te mompelen, vaak in eerste persoon meervoud. Toch kan ook Sméagol de Ring niet weerstaan, en overwint de boosaardige Gollem. Dat wordt zijn ondergang. Zo heeft Gollem toch nog een taak vervuld ten goede.
