Speedskiën

De uitrusting van Simone Origone bij zijn wereldrecord

Speedskiën is een tak van de skisport met als doel een zo hoog mogelijke snelheid te behalen. Speedskiën is een professionele sport welke in de jaren 60 door de FIS is erkend. Aan de wedstrijden doen sporters uit zo'n vijftien landen mee. Het huidige wereldrecord staat met 254,958 km/u op naam van de Italiaan Ivan Origone en werd behaald op de snelle piste van Vars, Frankrijk in 2016. Valentina Greggio uit Italië is met 247,083 km/u de snelste vrouw ter wereld, eveneens behaald in Vars.

De piste

Het parcours worden geprepareerd met behulp van een wals en geëgaliseerd door skiërs die het parcours dwars afdalen. Het parcours is opgedeeld in drie zones: de versnellings-, timing- en afremzone. De totaalafstand van het parcours bedraagt 1.000 meter waarin een hoogteverschil van 450 meter wordt overbrugd. De versnellingszone is 450 meter lang en vangt aan met een aanloopzone waarin de skiër versnelt van 0–200 km/u, vervolgens accelereert hij door tot een snelheid van 220+ km/u om na circa 11-12 seconden met deze snelheid in de 100 meter lange timingzone aan te komen. In deze zone wordt zijn tijd tot op één duizendste van een seconde geklokt. Na de rode lijn, welke het einde van de timingzone markeert, te zijn gepasseerd remt de skiër af in de 450 meter lange afremzone. De parcoursen bevinden zich vaak op grotere hoogte zodat de luchtweerstand lager is en de snelheden hoger.

Het materiaal

• Ski's moeten tussen 2,20 en 2,40 meter lang en 10 cm breed zijn en maximaal 15 kg (inclusief bindingen) zwaar zijn. Geen aerodynamische aanpassingen zijn toegestaan.
• Bindingen moeten standaard zijn, er mogen geen (aerodynamische) aanpassingen gedaan worden.
• Skistokken zijn verplicht. Ze moeten minstens 1 meter lang zijn en zijn speciaal gevormd naar het lichaam van de skiër, de handgrepen zijn van profiel voorzien en zorgen voor meer aerodynamica. Er wordt gebruikgemaakt van twee soorten stokken: gebogen stokken en stokken met een zogenaamde 'Z'-vorm. De stokken mogen maximaal 2 kilogram per paar wegen.
• Het skipak dat de skiërs dragen is speciaal gevormd naar het lichaam en heeft speciale overkappingen rond de skischoen. Het pak van geplastificeerde synthetische stof is veelal fel van kleur waardoor het minder zonnestraling absorbeert en zodoende niet warm wordt en uitzet. Onder het pak wordt rugbescherming gedragen.
• De stroomlijnkappen worden onder het skipak gedragen en zorgen voor meer aerodynamica en reduceren de turbulentie. De afstand tussen de voorkant van het been en de achterkant van de stroomlijnkap mag niet meer dan 30 centimeter zijn. Op de voorkant van het lichaam zijn geen stroomlijnkappen toegestaan.
• Schoenen worden vaak met stof of plakband aan de onderkant van het pak vastgemaakt. Ze mogen maximaal 6 kilogram per paar wegen. Geen aerodynamische aanpassingen zijn toegestaan.
• De moderne aerodynamische helm is gemaakt van een composiet met glasvezel of carbon, de afneembare achterkant breekt af wanneer een skiër valt. Reglementair moet de helm onder elke hoek door een ring met een doorsnede van 40 centimeter passen. De helm is maximaal 2 kilogram zwaar.
• Handschoenen zijn verplicht.

De competitie

Wedstrijden worden verreden in drie categorieën: mannen, vrouwen en productieskiën (de reguliere afdalingsski's en zonder aerodynamische hulpmiddelen). Deelnemers dienen ten minste 16 jaar oud te zijn. Om aan een wereldbekerwedstrijd deel te nemen, moet een deelnemer tijdens een eerdere officiële wedstrijd een snelheid van ten minste 180 km/u (vrouwen: 170 km/u) behaald hebben.

Naast een verplichte trainingsronde bestaat een wedstrijd uit 3 tot 5 runs, gevolgd door een halve finale en een finale. Gedurende het verloop van de wedstrijd vallen de langzaamste deelnemers af, tot er een finaleronde is met maximaal 30 mannen resp. 8 vrouwen. In de categorie productieski is de finale met 10 mannen respectievelijk 5 vrouwen. De winnaar is degene die in de finaleronde de hoogste snelheid heeft bereikt. Wordt tijdens een run een wereldrecord gebroken, dan wordt deze run afgemaakt, maar wordt de wedstrijd gestopt. De winnaar is dan de wereldrecordhouder.

De wedstrijden worden georganiseerd door:

• FIS: organiseert het wereldkampioenschap en de wereldbeker (World Pro Cup). De wedstrijden hebben een snelheidslimiet van 200 km/u. De starthoogte wordt dusdanig gekozen dat deze limiet waarschijnlijk niet wordt overschreden.
• France Ski de Vitesse: organiseert sinds 1993 nationale en internationale wedstrijden (Pro Mondial) waarbij geen snelheidslimieten gelden. Sinds 1992 zijn alle wereldrecords tijdens dergelijke wedstrijden behaald.

Er worden ook nationale kampioenschappen en een Europees kampioenschap georganiseerd. Hiernaast zijn er tal van demonstratiewedstrijden en vooraf belegde recordpogingen.

Olympische Spelen

Tijdens de Olympische Spelen 1992 in Albertville was speedskiën een demonstratiesport. De Olympische wedstrijden werd georganiseerd in Les Arcs. De wedstrijd werd bij de heren gewonnen door de Fransman Michaël Prüfer en bij de dames door de Finse Tarja Mulari, beiden met een wereldrecord. Het evenement werd overschaduwd door de dood van de Zwitser Nicholas Bochatay, die tijdens de training naast de baan kwam en verongelukte.

Uitslag heren

Plaats	Atleet	Snelheid (km/u)
1	Michaël Prüfer	229,299
2	Philippe Goitschel	228,717
3	Jeffrey Hamilton	226,700
4	Laurent Sistach	225,000
5	Claude Basile	223,464
6	Petr Kokeš	222,325

Uitslag dames

Plaats	Atleet	Snelheid (km/u)
1	Tarja Mulari	219,245
2	Liss Pettersen	212,892
3	Renata Kolarova	210,526
4	Anna Morin	209,790
5	Melissa Dimino-Simons	203,620
6	Lark Frolek	195,865

Wereldkampioenschappen

Het wereldkampioenschap wordt om de twee jaar gehouden.

2013, Vars, Frankrijk, 26 januari

Mannen: 1) Simone Origone, Italië, 240,00 km/u; 2) Bastien Montes, Frankrijk, 236,61 km/u; 3) Billy Simon, Frankrijk, 233,98 km/u.

Vrouwen: 1) Liss-Anne Pettersen, Noorwegen, 221,63 km/u; 2) Sana Tidstrand, Zweden, 220,93 km/u; 3) Karine Dubouchet-Revol, Frankrijk, 219,22 km/u.

2011, Verbier, Zwitserland, 21 april

Mannen: 1) Simone Origone, Italië, 211,67 km/u; 2) Ivan Origone, Italië, 209,70 km/u; 3) Bastien Montes, Frankrijk, 209,69 km/u; 34) Sébastien Rouget, België, 181,20 km/u.

Vrouwen: 1) Karine Dubouchet-Revol, Frankrijk, 204,05 km/u; 2) Linda Baginski, Zweden, 203,13 km/u; 3) Sana Tidstrand, Zweden, 202,70 km/u.

2009, Vars, Frankrijk, 21 januari

Mannen: 1) Simone Origone, Italië, 225,000 km/u; 2) Philippe May, Zwitserland, 224,578 km/u); 3) Jonathan Moret, Zwitserland, 221,130 km/u; 11) Merijn Vunderink, Nederland, 216,216 km/u; 45) Sébastien Rouget, België, 177,165 km/u.

Vrouwen: 1) Karine Dubouchet-Revol, Frankrijk, 213,523 km/u; 2) Elena Banfo, Italië én Sanna Tidstrand, Zweden, 213,396 km/u.

2007, Verbier, Zwitserland, 19 april

Mannen: 1) Simone Origone, Italië, 216,89 km/u; 2) Philippe May, Zwitserland, 216,59 km/u; 3) Bastien Montes, Frankrijk, 213,85 km/u; 13) Merijn Vunderink, Nederland, 205,64 km/u.

Vrouwen: 1) Sanna Tidstrand, Zweden, 209,19 km/u; 2) Elena Banfo, Italië, 208,23 km/u; 3) Emeli Wolff, Zweden, 208,08 km/u.

2005, Breuil-Cervinia, Italië, 1 april

Mannen: 1) Simone Origone, Italië, 161,15 km/u; 2) Philippe May, Zwitserland, 161,07 km/u; 3) Ross Anderson, Verenigde Staten, 160,86 km/u; 4) Merijn Vunderink, 160,79 km/u.

Vrouwen: 1) Tracie Sachs, Verenigde Staten, 155,78 km/u; 2) Kati Metsaepelfo, Finland, 155,04 km/u; 3) Elena Banfo, Italië, 153,52 km/u.

2003, Salla, Finland, 29 maart 2003

Mannen: 1) Jukka Viitasaaru, Finland, 167,91 km/u; 2) John Hembel, Verenigde Staten, 167,11 km/u; 3) Marc Poncin, Groot-Brittannië, 166,86 km/u. 13) Merijn Vunderink, Nederland, 164,79 km/u.

Vrouwen: 1) Jaana Viitasaari, Finland, 164,60 km/u; 2) Tracie Sachs, Verenigde Staten, 162,01 km/u; 3) Kati Metsaepelfo, Finland, 161,12 km/u

Wereldbeker

Het wereldbekerseizoen omvat meestal zes races, verdeeld over drie locaties.

Belgen

België kent volgens de FIS één actieve deelnemer, Joost Vandendries.

FIS code	Deelnemer	Geboortedatum	Activiteit op het hoogste niveau bij FIS
7191	Sébastien Rouget	16-04-1969	4 wereldbekerwedstrijden, beste positie nr. 24. 2 WK-deelnames (34e, 62e)
7250	Joost Vandendries	08-09-1971	1 wereldbekerwedstrijd (36e)

Gegevens FIS op 05-10-2014

Nederlanders

De laatste actieve Nederlander was Merijn Vunderink. In 2005 in Les Arcs bracht hij het Nederlands record op 243,900 km/u. In 2004 won hij een wereldbekerwedstrijd.

In de onderstaande lijst staat een overzicht van de personen die onder een Nederlandse licentie bij de FIS zijn ingeschreven. Hier staan ook oud-skiërs bij.

FIS code	Deelnemer	Geboortedatum	Activiteit op het hoogste niveau bij FIS
400003	Gert Maria Hens	22-05-1966
400001	Harald van Mil	21-06-1965
400002	Valentijn Muenzer	01-01-1971
400006	Othmar Okx	28-07-1975	2 wereldbekerwedstrijden met een 19e en 20e plaats
400004	Merijn Vunderink	10-04-1970	29 wereldbekerwedstrijden, waarvan 1x winst (31-03-2004, Hundfjället, Zweden) en 1x derde. 4 WK-deelnames (4e, 11e, 13e, 13e)
400005	Maarten de Wilde	20-04-1965

Gegevens FIS op 05-10-2014

Wereldrecords

In de onderstaande lijsten staat de ontwikkeling van de wereldrecords voor de mannen en vrouwen. Het parcours in Vars is het snelste ter wereld. De piste heeft een hellingspercentage van zo'n 70%.

Mannen

Jaar	Plaats	Land	Naam	Land	Snelheid (km/u)
2014	Vars	Frankrijk	Simone Origone		252,454
2006	Les Arcs	Frankrijk	Simone Origone		251,397
2002	Les Arcs	Frankrijk	Philippe Goitschel		250,700
1999	Les Arcs	Frankrijk	Harry Egger		248,105
1997	Vars	Frankrijk	Philippe Billy		243,902
1995	Vars	Frankrijk	Jeffrey Hamilton		241,448
1993	Les Arcs	Frankrijk	Philippe Goitschel		233,610
1992	Les Arcs	Frankrijk	Michaël Prüfer		229,299
1988	Les Arcs	Frankrijk	Michaël Prüfer		223,741
1987	Portillo	Chili	Michaël Prüfer		217,680
1987	Les Arcs	Frankrijk	Graham Wilkie		212,514
1984	Les Arcs	Frankrijk	Franz Weber		208,937
1983	Silverton	Verenigde Staten	Franz Weber		208,092
1982	Silverton	Verenigde Staten	Franz Weber		203,916
1982	Les Arcs	Frankrijk	Steve Mc Kinney		201,230
1978	Portillo	Chili	Steve Mc Kinney		200,222
1977	Cervinia	Italië	Steve Mc Kinney		195,975
1977	Portillo	Chili	Steve Mc Kinney		195,200
1976	Cervinia	Italië	Tom Simmons		194,489
1975	Cervinia	Italië	Pino Meynet		194,384
1974	Cervinia	Italië	Steve Mc Kinney		189,473
1973	Cervinia	Italië	Alessandro Casse		184,237
1971	Cervinia	Italië	Alessandro Casse		184,143
1970	Cervinia	Italië	Masaru Morishita		183,392
1964	Cervinia	Italië	Luigi Di Marco		174,757
1963	Portillo	Chili	Rick Dorwroth		171,428
1963	Portillo	Chili	C.B. Vaughan		171,428
1963	Cervinia	Italië	Alfred Planger		168,224
1960	Cervinia	Italië	Luigi Di Marco		163,265
1959	Sestriere	Italië	Edoardo Agreiter		160,714
1947	Cervinia	Italië	Zeno Colo		159,292
1931	St. Moritz	Zwitserland	Leo Gasperl		136,600
1930	St. Moritz	Zwitserland	Gustav Lantschner		105,675

Vrouwen

Jaar	Plaats	Land	Naam	Land	Snelheid (km/u)
2006	Les Arcs	Frankrijk	Sanna Tidstrand		242,590
2002	Les Arcs	Frankrijk	Karine Dubouchet		242,260
1999	Les Arcs	Frankrijk	Karine Dubouchet		234,528
1997	Vars	Frankrijk	Carolyn Curl		231,660
1996	Les Arcs	Frankrijk	Karine Dubouchet		225,766
1996	Vars	Frankrijk	Karine Dubouchet		225,140
1995	Vars	Frankrijk	Karine Dubouchet		225,000
1992	Les Arcs	Frankrijk	Tarja Mulari		219,245
1988	Les Arcs	Frankrijk	Tarja Mulari		214,413
1987	Les Arcs	Frankrijk	Jacqueline Blanc		201,005
1984	Les Arcs	Frankrijk	Melissa Dimino		200,780
1983	Les Arcs	Frankrijk	M. Kuntz		190,375
1982	Les Arcs	Frankrijk	Annie Breyton		175,353
1980	Silverton	Verenigde Staten	Catherine Breyton		169,332
1964	Cervinia	Italië	C. Staffner		143,027

Overige records

• Ivan Origone (Italië) - 250,70 km/u - junioren
• Philippe Goitschel (Frankrijk) - 250.700 km/u - veteranen
• Merijn Vunderink (Nederland) - 243,900 km/u - Nederlands record
• Michael Milton (Australië) - 213,650 km/u - gehandicapten; hij skiet op 1 been
• Xavier Cousseau (Frankrijk) - 212,260 km/u - monoski mannen
• Grégory Meichtry (Zwitserland) - 211,020 km/u - productieski mannen
• Charlotte Bar (Frankrijk) - 200,1100 km/u - productieski vrouwen
• Patty Moll - (Zwitserland) - 145 km/u - monoski vrouwen
• Romuald Bonvin (Zwitserland) 204,43 km/u - ski bob

Alle records: peildatum 6 september 2009

Trivia

• Speedskiën is de op een na snelste niet-gemotoriseerde sport ter wereld. Geregeld wordt een snelheid van 200 km/u overschreden, wat sneller is dan de snelheid van een parachutist tijdens de vrije val. Alleen bij de sport speed skydiving (vrije val met het hoofd naar beneden) worden hogere snelheden bereikt. Het wereldrecord is daar 557,57 km/u.
• Indoor: Op 15 november 2006 is op de indoorpiste in Landgraaf, Nederland een demonstratie speedskiën georganiseerd. De Schotse speedskiër Millard Reid bracht het nieuwe indoor wereldrecord naar 103,5 km/u. De Nederlander Merijn Vunderink eindigde op de derde plaats (101,68 km/u). Het nieuwe wereldrecord bij de dames bracht de Amerikaanse Tracy Max op 101,99 km/u. Het record voor snowboarden is nu van de Nederlander Maarten de Wilde (86,39) km/u. De blinde Engelsman Kevin Alderton behaalde 90,70 km/u.
• Op het parcours in Les Arcs behaalde de Fransman Eric Barone in 2002 het wereldrecord op de mountainbike: 222,22 km/u.

Bronnen en noten

• (en) Site FIS met programma, uitslagen, biografieën en regels
• (en) Regels FIS^{[dode link]}
• (fr) Zwitserse federatie speedskiën
• (fr) Franse speedski organisatie
• (en) Site van het Nederlandse Speedski Team
• (en) Site van Michael Milton, wereldrecordhouder gehandicapten
• (en) Officiële rapporten Olympische Spelen 1992

Mediabestanden

Zie de categorie Speed skiing van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.