Wikipedia:GLAM/Wikipedia in de Openbare Bibliotheek

De Wikimedia-gemeenschap en de Openbare Bibliotheken delen een gezamenlijke visie: het voor iedereen vrij toegankelijk maken van de som van alle kennis. Om die reden zijn Wikimedia Nederland, de Koninklijke Bibliotheek en verschillende openbare bibliotheken het proefproject Wikipedia in de Openbare Bibliotheek (WP:OB) aangegaan om te kijken hoe zij gezamenlijk kunnen optrekken om die visie te realiseren. De eerste activiteiten voor dit project vonden plaats in het voorjaar van 2016.

De doelstelling van deze activiteiten is als volgt: het ontwikkelen van een menukaart van Wikimedia-gerelateerde activiteiten die (zo zelfstandig mogelijk) door openbare bibliotheken georganiseerd kunnen worden.

Wikipedia in de Openbare Bibliotheek: ook bij jou in de buurt!

Wat moeten openbare bibliotheken met Wikipedia? Dat is de vraag die Wikimedia Nederland en de Koninklijke Bibliotheek zichzelf in 2016 stelden. Om het antwoord op die vraag te vinden gingen zij met een kleine groep openbare bibliotheken in gesprek om te kijken wat de bibliotheken en de Wikimedia-beweging voor elkaar kunnen betekenen.

Uit dit overleg vloeide een project voort waarvan de pilot in april 2016 plaatsvond. Bij 5 bibliotheekvestigingen werd een fotodag georganiseerd waarbij deelnemers de wijk in gingen en foto’s maakten voor gebruik op Wikipedia. Deze dagen waren een succes: meer dan 650 werden naar Wikimedia Commons geüpload. Uit de evaluatie bleek dat zowel de deelnemers als de bibliotheken enthousiast waren, en interesse hadden in andere activiteiten rond Wikimedia.

Op basis van de opgedane ervaring is er een zogenaamde ‘menukaart’ opgezet, een overzicht van activiteiten die bibliotheken (en andere kennis- en erfgoedinstellingen) kunnen organiseren rond de verschillende Wikimedia-platforms. Denk hierbij aan de al eerder genoemde fotodag, maar ook aan QRpedia, Wiki Loves Monuments of een Wikicafé. Deze menukaart is nog volop in ontwikkeling maar geeft al een goed beeld van de mogelijkheden.

En het resultaat mag er zijn: inmiddels hebben ook andere bibliotheken plannen gemaakt om met Wikimedia aan de slag te gaan of hebben dat inmiddels gedaan. Een overzicht:

Sinds 1 april 2017 organiseert de Bibliotheek Midden-Brabant in Tilburg maandelijks een WikiCafé.
Bibliotheek Hengelo is in december 2016 begonnen met een Wikikring Twente: Wikipedianen en andere geïnteresseerden komen één keer per maand bij elkaar om op Wikipedia over o.a. Twentse onderwerpen te schrijven.

Achtergrond

Waarom samenwerken?

Hoe gebruik je Wikipedia voor jouw bibliotheek? Videopresentatie over de parallellen tussen de publieksdoelstellingen van openbare bibliotheken en Wikipedia (19 januari 2021)

Waarom zou een openbare bibliotheek met Wikipedia (en de bijbehorende vrijwilligersgemeenschap) willen samenwerken?

Ontwikkelingen sinds 2009

De eerste contacten tussen de Wikipedia-gemeenschap en openbare bibliotheken in Nederland stammen uit 2009. In dat jaar vroeg de Vereniging Openbare Bibliotheken (VOB) aan de Bibliotheek Vlissingen om een pilot-project op te zetten dat moest leiden tot een hechte samenwerking tussen Wikimedia Nederland en de sector openbare bibliotheken. In de daaropvolgende jaren werden sporadisch andere initiatieven bij andere bibliotheken georganiseerd, maar dit leidde slechts in een geval tot een structurele samenwerking tussen Wikipedia en de bibliotheek-sector. Zo vonden tussen 2009 en 2014 activiteiten plaats bij de Bibliotheek Vlissingen, BiSC, de Zeeuwse Bibliotheek, Tresoar en het Eemhuis onder de noemers Wiki Loves Bieb en Bibliothekenproject. Van deze activiteiten leidde alleen die in het Eemhuis tot een nog steeds lopende samenwerking waarbij regelmatig Wikimedia-gerelateerde activiteiten plaatsvinden.

Ook internationaal zijn er verschillende samenwerkingsverbanden tussen de Wikimedia-gemeenschap en openbare en wetenschappelijke bibliotheken. In Catalonië loopt een zeer succesvol project waarin openbare bibliotheken op verschillende niveaus op de verschillende Wikimedia-platforms actief zijn; reikend van een bibliothecaris die af en toe een artikel bewerkt tot bibliotheken die zelfstandig activiteiten organiseren. Het internationale project The Wikipedia Library stelt zich ten doel kwalitatief hoogstaand bron- en onderzoeksmateriaal beschikbaar te maken voor bewerkers van Wikipedia, en zoekt daarbij onder andere nadrukkelijk de samenwerking met (wetenschappelijke) bibliotheken.

In 2015 ging de Wet Stelsel Openbare Bibliotheken (WSOB) in, waarin een aantal nieuwe taken zijn opgenomen voor de Koninklijke Bibliotheek (KB). Door de integratie van de KB met de voormalige organisaties Sectorinstituut Openbare Bibliotheken (SIOB) en Stichting Bibliotheek.nl richt de KB zich vanaf 1 januari ook op het openbare bibliotheekveld. Deze nieuwe wet en de positieve ervaringen uit het buitenland waren in 2015 aanleiding voor de KB en Wikimedia Nederland om een nieuw gezamenlijk haalbaarheidsonderzoek te starten naar structurele samenwerking tussen enerzijds de Wikimedia-gemeenschap en anderzijds de lokale openbare bibliotheken. Dit onderzoek heeft geleid tot een pilot-project waaraan 5 OB-vestigingen deelnamen, en waarvan de eerste activiteiten in het voorjaar van 2016 hebben plaatsgevonden. Deze activiteiten zijn inmiddels geëvalueerd, en er is besloten het project in 2017 op kleine schaal voort te zetten.

Doelstelling en projectopzet

Het project Wikipedia in de Openbare Bibliotheek stelt zich ten doel een menukaart van Wikimedia-gerelateerde activiteiten te ontwikkelen die (zo zelfstandig mogelijk) door openbare bibliotheken georganiseerd kunnen worden. Deze activiteiten variëren niet alleen in de manier waarop content voor Wikipedia of haar zusterprojecten gegenereerd wordt, maar ook in de mate waarin kennis van de verschillende Wikimedia-platforms vereist is. Op deze manier kan iedere bibliotheek zelf de activiteiten kiezen die het beste bij het eigen beleid en het kennisniveau van Wikimedia passen.

In de pilot-fase namen de Koninklijke Bliotheek en Wikimedia Nederland de coördinatie van het programma voor hun rekening. Zij waren het eerste aanspreekpartner voor de openbare bibliotheken en speelden een belangrijke rol in de keuze voor specifieke activiteiten. In de nieuwe opzet, die in het laatste kwartaal van 2016 gestalte krijgt, wordt er naar gestreefd de openbare bibliotheken de informatie en middelen te geven om activiteiten zo veel mogelijk zelfstandig te organiseren. Hierbij zal de projectpagina voor Wikipedia in de Openbare Bibliotheek fungeren als een portaal van waaruit de openbare bibliotheken alle noodzakelijke informatie kunnen vinden. Dit betreft dan niet alleen een overzicht van activiteiten, maar ook een handleiding voor hoe iedere activiteit georganiseerd kan worden, en welke kennis-niveau van Wikipedia en haar zusterprojecten vereist is.

Activiteiten-menukaart

Bibliotheken die geïnteresseerd zijn om activiteiten te organiseren rondom Wikimedia kunnen zich oriënteren op de menukaart. Dit is een overzicht van activiteien die door hen georganiseerd kunnen worden en die in oplopende mate kennis van Wikimedia en Wikipedia vereisen. Voorbeelden van activiteiten zijn een fotodag, het vrijgeven van foto's die door medewerkers van de bibliotheek zelf gemaakt zijn, of de actie 1Lib1Ref. Denk er aan dat je geen toestemming nodig hebt van de Wikimedia-gemeenschap of van Wikimedia Nederland om met Wikipedia aan de slag te gaan!

Deelnemende bibliotheken

Zie deze pagina voor een actuele lijst van deelnemende bibliotheken.

Meer weten?

Wil je meer weten over dit project? Ben je een bibliotheekmedewerker en ben je geïnteresseerd in de mogelijkheden die er zijn om in jouw bibliotheek met Wikipedia aan de slag te gaan? Neem dan contact op met Wikimedia Nederland infowikimedia.nl

Externe links

IFLA Wikipedia Opportunity Paper: Opportunities for Public Libraries and Wikipedia