Wikipedia:Wikiproject/Verzetskranten/Beginnetjes/Herrijzend Nederland (verzetsblad, Leiden-Leiderdorp-Zoeterwoude)
Hieronder zie je een beginnetje (opzetje, stub) van een Wikipedia-artikel over een Nederlandse verzetskrant uit de Tweede Wereldoorlog.
Dit beginnetje is aangemaakt in het kader van het Wikiproject Verzetskranten.
De informatie in het beginnetje is rechtstreeks overgenomen uit het boek De ondergrondse pers 1940-1945 van Lydia Winkel, in zijn geheel als PDF te vinden op Wikimedia Commons.
Onderstaand beginnetje is nog niet rijp voor de hoofdnaamruimte van Wikipedia, je kunt helpen om het te controleren of aan te vullen tot een volwaardig artikel.
In de handleiding voor deelnemers aan het Wikiproject Verzetskranten lees je hoe dit werkt.
Andere beginnetjes van verzetskrantenartikelen vind je in Wikipedia:Wikiproject/Verzetskranten/Beginnetjes
| Herrijzend Nederland | ||||
|---|---|---|---|---|
| Plaats(en) van uitgave | Leiderdorp, Zoeterwoude en Leiden | |||
| Verschijningsfrequentie | Dagelijks | |||
| Inhoud | Nieuwsberichten | |||
| Reproductiemethode | Gestencild | |||
| Oplage | Tussen de 500 en 1000 | |||
| Datum eerste uitgave | 1 oktober 1943 | |||
| Datum laatste uitgave | 1 mei 1945 | |||
| Taal | Nederlands | |||
| Vervaardigers/redacteuren | A.J. de Rijck G.G.J. Samson J.A.P.A. Steinman H. Heemskerk J.H.J. Herfkens R. van de Heuvel | |||
| Nr. in DOP van L.E. Winkel | 227 | |||
| Beschrijving in catalogus | 376302895 | |||
| ||||
Herrijzend Nederland was een verzetsblad uit de Tweede Wereldoorlog, dat vanaf 1 oktober 1943 tot en met 1 mei 1945 in Leiderdorp, Zoeterwoude en Leiden werd uitgegeven. Het blad verscheen dagelijks in een oplage tussen de 500 en 1000 exemplaren. Het werd gestencild en de inhoud bestond voornamelijk uit nieuwsberichten.
Betrokken personen[bewerken | brontekst bewerken]
|
Categorie:Illegale pers in de Tweede Wereldoorlog
Ruwe tekst Winkel-lemma[bewerken | brontekst bewerken]
Hieronder staat de tekst over Herrijzend Nederland beschreven in lemma nr. 227 van De Ondergrondse Pers. Met behulp van deze tekst (en andere bronnen) kunnen Wikipedianen het bestaande artikel verbeteren. De Ondergronds Pers is ook als full-text PDF beschikbaar op Wikimedia Commons, in onderstaande tekst is o.a. daarvan gebruik gemaakt.
Oprichting[bewerken | brontekst bewerken]
Het initiatief tot oprichting van een nieuwsblad is in het najaar van 1943 door G.G.J. 'Bob' Samson genomen. De eerste exemplaren werden in beperkte oplage in februari 1944 gestencild. Voor de titel was Herrijzend Nederland gekozen, hoewel men niet bekend was met de naam van de gelijkluidende radiozender. De eerste stencilpost bevond zich in de woning van A.J. 'Andre' de Rijck aan de Bruggestraat 1 te Zoeterwoude (Zoeterwoude - Rijndijk) waar ook de nieuwsberichten werden opgenomen. In de perioden dat de elektriciteit uitviel stond er een aangepaste fiets klaar waarbij de dynamo het benodigde licht moest opbrengen. Het werd de taak van Bob Samson om dan de pendalen te bedienen. Met de zelfgemaakte kristalontvanger konden de radioberichten alsnog ontvangen worden. De ondergedoken Roel van de Heuvel was verantwoordelijk voor de spotprenten en tekende de kop van het blad.
Stencilposten[bewerken | brontekst bewerken]
Nadat informatie was verkregen dat er een huiszoeking plaats zou vinden is de stencilpost snel verplaats naar de nabij gelegen woning van de oud-burgemeester van Zoeterwoude de heer Wap. De heer Wap wist hiervan niets maar zijn zoon zat in het complot. Vanuit de kelder van het huis heeft de groep enige dagen verder gewerkt totdat een vriendin van J.H.J. 'Ko' Herfkens plotseling voor de deur stond. Omdat J.A.P.A. 'Joop' Steinman werkzaam was op het gemeentehuis te Leiderdorp, en een sleutel van het pand had, is besloten om daar voortaan te stencilen. Dit had tevens het voordeel dat men de beschikking kreeg over een elektrisch aangedreven stencilmachine. De oplage zou stijgen tot 1000 stuks. Nadat al het personeel van het gemeentehuis vertrokken was is hier, voornamelijk in de avonduren, gestencild. Het moedervel van de stencils werden nog wel op het adres aan de Bruggestraat getypt door Rietje Duim, de vrouw van Joop Steinman. Ook de luisterpost bleef op dit adres. Deze situatie heeft zich tot na de bevrijding voortgedaan. Tot een definitieve huiszoeking door de bezetter is het echter nooit gekomen.
Papier voorziening en distributie[bewerken | brontekst bewerken]
Papier werd er in ruime mate gekocht bij de firma Goddein in Leiden zodat papierschaarste nooit enig probleem geweest is voor de uitgave van het blad. De voornaamste geldgevers waren de heren Bontebal en de Valk. Ook huisarts Persant-Snoep kwam menigmaal langs om geld te geven voor de uitgave van het blad. Soms werden kaarsen als gift afgegeven aan de groep. Bij uitzondering werden er exemplaren verkocht aan de draagkrachtigen lezers. In verband met de veiligheid werd er zo min mogelijk contact opgenomen met de distribiteurs en lezers. Tot nu toe is er niet veel bekend waar het blad allemaal werd verspreid. Dit gebeurde onder andere bij een kapperszaak in Leiderdorp waar Rie, de vrouw van Andre de Rijck, exemplaren ter verspreiding achterliet. Bob Samson had een vijftal contacten in Leiden en Ko Herfkens bracht exemplaren weg naar Hazerswoude. De exemplaren werden bij de verspreiders in de bus gedaan die zelf voor verdere verdeling verantwoordelijk waren.
Misleiding[bewerken | brontekst bewerken]
Ter misleiding van de bezetter is er op zondag 4 februari 1945 een uitgave verschenen met de afwijkende titel Wereldnieuws.
Voortzetting als legaal dagblad[bewerken | brontekst bewerken]
Voor de voorzetting als legaal blad hadden in beginsel alle illegale bladen het recht om te mogen blijven verschijnen. Na de bevrijding heeft dan ook Herrijzend Nederland bij het Militair Gezag een verzoek ingediend voor een vergunning om als dagblad in Leiden te mogen verschijnen. Het Militair Gezag zag zich nu voor een probleem gesteld omdat er sprake was van toezeggingen aan de Katholieke Perscommissie dat er in Leiden een katholiek blad gedrukt zou mogen worden op de persen van de voormalige De Leidsche Courant onder de nieuwe naam De Burcht. Om te vermeiden dat er twee katholieke dagbladen zouden verschijnen in Leiden is besloten dat er samen gewerkt moest worden tussen de beide bladen. In de navolging van deze afspraken is onduidelijkheid ontstaan met als resultaat dat er van samenwerking geen sprake meer was en het dagblad De Burcht zonder medewerking van de redactie Herrijzend Nederland ongeveer een jaar lang is uitgegeven.