Wortel-Kolonie
In 1822 werd door Johannes van den Bosch en zijn Maatschappij van Weldadigheid de vijfde kolonie van weldadigheid gesticht in de Belgische plaats Wortel.
Nadat Van den Bosch zijn kolonies had opgezet in Drenthe kreeg hij de opdracht hetzelfde te doen in de Zuidelijke Nederlanden. Na een zoektocht vond hij een gebied van 516 hectare bij het dorpje Wortel. De gemeente daar was echter niet heel enthousiast over het plan van Johannes en keurde het pas goed na dwang door een koninklijk besluit. De kolonie bestond uit 130 kleine boerderijtjes en groeide al snel van de 151 kolonisten in 1822 tot 636 zeven jaar later. Het idee was hetzelfde als bij de koloniën in de noordelijke Nederlanden. Armoede zou moeten worden aangepakt door armen uit de stad naar de koloniën te sturen en hen daar, door het geven van een boerderijtje, echte boeren te maken. De stedelingen zelf voelden daar echter vaak weinig voor en door de slechte grond in Wortel en het gebrek aan begeleiding wilde de kolonie niet echt vlotten. Bovendien vond er in 1830 de Belgische revolutie plaats. Met deze Belgische onafhankelijkheid werd ook een einde gemaakt aan het Hollandse idee van de koloniën van weldadigheid. De boerderijtjes werden in brand gestoken en vele kolonisten sloten zich aan bij een van beide kanten van het conflict.
In de volgende jaren werd het gebied opgesplitst en verdeeld tussen de omliggende gemeenten. Pas in 1866 werd de kolonie weer relevant toen België een wet aannam tegen landloperij. Vier jaar later werd het gebied bij Wortel gekocht door de Belgische staat. In 1881 werden er witte gevangenisgebouwen voor landlopers gesplaatst, die er nog steeds staan. In 1929 werd de landloperskolonie in Wortel afgeschaft en kwamen de gebouwen leeg te staan. Zes jaar later werden de gebouwen gebruikt als psychiatrische inrichting. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden deze mensen overgeplaatst en in 1945 werden de gebouwen weer een inrichting voor landlopers. Pas in 1993 schafte België onder internationale druk haar wet tegen landloperij af. De landlopers in Wortel waren allemaal vrij om te gaan maar een aantal besloot te blijven. Zo lang zelfs dat er in 2004 nog vier geïnterneerde landlopers over waren met een gemiddelde leeftijd van 64 jaar. Er zijn nu (2019) nog 2 "oud landloper" die een vleugel van een van de gebouwen bewonen. Het gebied sinds 1999 een beschermd landschap. Het gebied is vrij te bewandelen, eventueel begeleid door natuurgidsen.[1]
