Gebruiker:ComPolNico/Kladblok

Bewerking artikel "Directe Democratie"

Sub-sectie Nederland:

Nederland

In Nederland hebben enkele politieke partijen geprobeerd om bepaalde vormen van directe democratie te bewerkstelligen. D66, PVV, SP, Partij voor de Dieren en GroenLinks eisen in hun verkiezingsprogramma's voor de Tweede Kamerverkiezingen in 2017 de invoering van een bindend correctief referendum op nationaal niveau. Zowel Forum voor Democratie als 50Plus spreken zich uit voor het invoeren van regelmatige en bindende referenda naar Zwitsers voorbeeld. Ook de PvdA steunt doorgaans vormen van directe democratie. Het CDA, de VVD, de ChristenUnie en de SGP zijn tegen het invoeren van iedere vorm van referenda, omdat deze partijen principieel kiezen voor een zuiver vertegenwoordigende democratie.

In Nederland bestonden er twee vormen van directe democratie op nationaal niveau: het niet-bindend correctief referendum en het agenderend initiatief. Een niet-bindend correctief referendum was vanaf juli 2015 mogelijk op grond van de Wet raadgevend referendum. Een grondwetswijziging die bindende correctieve referenda op alle niveaus (Rijk, provincie, gemeente en waterschap) mogelijk maakt, werd door beide Kamers goedgekeurd. De Wet raadgevend referendum legde vast dat wetten en verdragen die binnen het Koninkrijk der Nederlanden geldig zijn, door de bevolking afgewezen kunnen worden, zodra een meerderheid van de stemmers zich in een referendum met een opkomst hoger dan 30% van alle kiesgerechtigden tegen de wet uitspreekt. In 2017 besloten de coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie in het regeerakkoord om het raadgevende referendum af te schaffen. De wet werd op 12 juli 2018 officieel ingetrokken.

Sinds het ontstaan van het Koninkrijk der Nederlanden zijn in totaal drie keer een raadplegend referendum op nationaal niveau gehouden. Het eerste raadplegend referendum vond plaats op 1 juni 2005 en ging over de goedkeuring van de Europese grondwet door Nederland. Bij een opkomst van 63% stemde rond 61% tegen de grondwet. Uiteindelijk werd een aangepast verdrag alsnog door het parlement goedgekeurd en ingevoerd. Op 6 april 2016 werd een referendum gehouden over het associatieverdrag van de Europese Unie met Oekraïne. Het verdrag werd met 61% van alle geldige stemmen en een opkomst van 32% afgewezen. Het laatste raadplegend referendum ging over de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2017. Ook deze wet werd door de bevolking verworpen, met een opkomst van bijna 55% en 49% tegenstemmen. Als reactie hierop kondigde de overheid meerdere aanpassingen aan.

Het agenderend initiatief is onder de naam burgerinitiatief vanaf mei 2006 mogelijk, zij het dat deze regeling niet wettelijk is vastgelegd maar alleen in het Reglement van Orde van de Tweede Kamer is opgenomen. Om in de Tweede Kamer behandeld te worden, moet een burgerinitiatief door meer dan 40 000 Nederlandse stemgerechtigden ondertekend worden.

Op lokaal niveau zijn meerdere vormen van directe democratie in gebruik. Talrijke gemeenten en een aantal provincies hebben een referendumverordening. Behalve een raadgevend correctief referendum is in sommige gemeenten ook een raadgevend volksinitiatief mogelijk. Daarnaast bestaat in veel gemeenten het agenderend burgerinitiatief.