Gelatinefabriek (Hasselt)
De Gelatinefabriek was een bedrijf te Hasselt dat van 1893-1969 heeft bestaan.
De fabriek was gevestigd aan de in 1858 gegraven Kanaalkom in het noorden van de stad en tot 1955, met de komst van Philips, ook de grootste werkgever.
Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]
Fabriek[bewerken | brontekst bewerken]
In 1893 richtten de industriëlen Hertz en Wolff de Société des Produits Chimiques de Hasselt op.[1] Op het terrein waar ooit de Broekermolen had gestaan produceerden zij reeds lijm en gelatine. In de nieuwe fabriek werden daarnaast ook chemische producten en meststoffen vervaardigd. De grondstoffen daarvoor waren dierenhuiden en -beenderen. Het hoofdproduct, gelatine, werd in vellen of in poedervorm geleverd en was bestemd voor de voedingsmiddelen- en de fotografische industrie (o.m. voor Gevaert, opgericht in 1894). De productie van lijm werd echter na een fabrieksbrand in 1927 stopgezet.
In 1910 werd de Société Fermière des Etablissements Humbert uit Vilvoorde overgenomen; ze zou voortaan Société des Gélatines de Vilvorde heten. Beide fabrieken fuseerden in 1919 tot de S.A. Gélatines Hasselt-Vilvorde. Omstreeks 1925 nam het Hasseltse bedrijf ook nog de gelatinefabriek Hyon over. In de jaren 30 was het de grootste producent ter wereld.
Op haar hoogtepunt in 1954 werkten in de Hasseltse fabriek 300 mensen. Daarna verminderde dit aantal langzamerhand. Het bedrijf kwam in handen van het Franse chemieconcern Rousselot-Kuhlmann, en deze wilde de productie in Gent concentreren, waar ze ook nu nog plaatsvindt. De sluiting op 30 juni 1969 betekende het ontslag van 260 mensen.
Na de sluiting[bewerken | brontekst bewerken]
Sinds de sluiting van de fabriek verkeerden de gebouwen in slechte staat. Ze deden dienst als opslagruimte en kantoorruimte.
Kunstenaar Koen Vanmechelen had voor enige tijd zijn atelier en een museum gevestigd aan de Armand Hertzstraat 35, een gebouw op het terrein van de voormalige Gelatinefabriek. Hij deelde dit met collega-kunstenaar Alfredo De Gregorio totdat deze in 2011 naar Kasteel Borghoven in Tongeren verhuisde. Vanmechelen huisvestte in dit deel van de oude fabriek de Open University of Diversity (Opundi), een project dat kunstenaars en wetenschappers uit verschillende disciplines samenbrengt om na te denken rond diversiteit.[2] In 2013 verhuisde Vanmechelen zijn atelier naar Genk.[3]
Sinds 2016 is het gebied rond de Hasseltse Kanaalkom omgevormd tot de Blauwe Boulevard/Quartier Bleu, een woon- en winkelruimte met ruimte voor horeca en kantoren.[4]
Afbraak[bewerken | brontekst bewerken]
In januari 2020 begonnen de afbraakwerkzaamheden van de oude Gelatinefabriek. Enkel de 60-meter hoge toren en het voormalige atelier van Koen Vanmechelen bleven bewaard.[5][6]
Gebouwen[bewerken | brontekst bewerken]
Het fabrieksterrein was 5 ha groot, waarvan 3,5 ha bebouwd waren. De meeste gebouwen werden tussen 1894 en 1896 opgericht. Kenmerkend was de rij lange hallen, die evenwijdig aan het water lagen. Ook was er een ketelhuis met twee hoge schoorstenen. Ingebouwd bevond zich een vierkante watertoren met een golfplaten dak. De fabrieksbrand van 30 september 1927 vernietigde de meeste gebouwen. De heropbouw gebeurde weinig planmatig. In 1935 kwam er een schoorsteen van 45 m hoogte, die in 1945 werd vervangen door een van 90 m hoogte, die later weer werd ingekort tot 60 m.
Externe links[bewerken | brontekst bewerken]
Bronnen, noten en/of referenties
|