Fylker van Noorwegen

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
(Doorverwezen vanaf Provincies van Noorwegen)
De vijftien fylker van Noorwegen, sinds 2024

Noorwegen is anno 2024 ingedeeld in 15 fylker, regio's die min of meer vergelijkbaar zijn met provincies. De fylke vormt de middelste bestuurslaag, tussen de centrale overheid, gevestigd in Oslo, en de gemeenten.

De Noorse gebieden Spitsbergen (61.022 km²) en Jan Mayen (320 km²) zijn geen onderdeel van een Noorse fylke.

De naam 'fylke' bestaat sinds 1918, maar daarvoor waren er al vergelijkbare indelingen, maar dan onder een andere naam. De indeling in fylker is vele malen gewijzigd.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

  • Tot 1662 was Noorwegen ingedeeld in len en sysler. Taalkundig zijn er nog steeds sporen van deze indeling te vinden in huidige plaatsnamen. In 1662 werden land-gemeenten, districten, gecombineerd in fogderier en amt, waarvan werd verwacht dat ze uitgaven voor bepaalde maatschappelijke belangen bijdroegen.
  • In 1837 werden wetten over het bestuur van een gemeente en de opzet van een door het volk gekozen administratie aangenomen: het Amtsting.
  • In 1918 werden de namen veranderd van Amt en Amtsting naar Fylke en Fylkesting.
  • 1924: Kristiania Fylke wordt bestuurlijk samengevoegd met Akershus.
  • 1935: Kristiania Fylke wordt omgedoopt tot Oslo Fylke, en Møre tot Møre og Romsdal fylke.
  • In 1961 werd een wet betreffende de fylkeskommuner aangenomen.
  • 1964: gemeenteraden (en stadsraden) krijgen stemrecht voor de provincieraden; hun macht is afhankelijk van het aantal inwoners van de gemeenten/steden. Fylkesordføreren (gekozen door de gemeenten/steden) is de voorzitter voor de zittingen van het bestuur van de provincie, terwijl de Fylkesmann door de staat wordt aangesteld. Noorwegen kent slechts 18 Fylkesmenn omdat Oslo en Akershus er een delen. Normaliter worden deze twee provincies dan ook "De fylkes van Oslo en Akershus" genoemd. Om de zaak nog verder te compliceren, zit op Spitsbergen een door de Koning benoemde Sysselmann, die dezelfde macht heeft als de Fylkesmann.
  • 1968: Bergen Fylke wordt samengevoegd met Hordaland (Bergen wordt de hoofdstad van Hordaland).
  • 1976: De positie van de fylke krijgt een nieuwe functie (en plaats) in het lokale bestuur. Directe verkiezingen worden ingevoerd, de Fylkesmann gaat uit de provincieraad (Fylkestinget) en is niet langer verantwoordelijk voor het voorbereiden van de onderwerpen ervoor. Het bestuur ligt nu in de handen van de door het volk gekozen leden.
  • 2018: Nord-Trøndelag en Sør-Trøndelag worden samengevoegd tot de provincie Trøndelag.
  • In 2020 werd een aantal provincies samengevoegd:
  • 2022: De bestuurlijke herindeling van 2017 door het kabinet-Solberg deed de gemoederen na de implementatie op 1 januari 2020 flink oplopen. Het rechtse kabinet werd afgestraft bij de Noorse parlementsverkiezingen 2021. De nieuwe centrumlinkse regering-Støre besloot om in het coalitieakkoord op te nemen om fusieprovincies ongedaan te maken als daar een aanvraag voor zou worden gedaan. Dit werd in 2022 uitgewerkt waarbij de terugkeer naar de oude provincies zou doorgaan op 1 januari 2024.
  • 2024: Het aantal provincies stijgt van elf naar vijftien door de volgende ongedaanmakingen:

Overzicht[bewerken | brontekst bewerken]

Vanaf 2024 kent Noorwegen de volgende provincies (inwoneraantallen 1 januari 2023):

Fylke (Provincie) Hoofdstad Inwo­ners % van de totale bevolking Opper­vlakte km² % van de totale opper­vlakte Bevol­kings­dicht­heid per km² Taal
Agder Kristiansand 307.231 5,6% 16.434 5,1% 19 geen voorkeur
Akershus Oslo 716.020 13,2% 5.894 1,8% 121 geen voorkeur
Buskerud Drammen 267.060 4,9% 14.694 4,5% 18 geen voorkeur
Finnmark Vadsø 74.112 1,4% 48.637 15,0% 2 geen voorkeur
Innlandet Hamar 371.385 6,8% 52.072 16,1% 7 geen voorkeur
Møre og Romsdal Molde 265.238 4,9% 14.356 4,4% 18 Nynorsk
Nordland Bodø 241.235 4,4% 38.155 11,8% 6 geen voorkeur
Oslo Oslo 709.037 13,0% 454 0,1% 1.562 geen voorkeur
Rogaland Stavanger 479.892 8,8% 9.377 2,9% 51 geen voorkeur
Telemark Skien 175.546 3,2% 15.298 4,7% 11 geen voorkeur
Troms Tromsø 168.340 3,1% 26.189 8,1% 7 geen voorkeur
Trøndelag Steinkjer 468 702 8,6% 42.202 13,0% 11 geen voorkeur
Vestfold Tønsberg 253.555 4,7% 2.168 0,7% 117 geen voorkeur
Vestland Bergen 636.531 11,7% 33.871 10,5% 19 Nynorsk
Østfold Sarpsborg 309.161 5,7% 4.004 1,2% 77 geen voorkeur
Noorwegen Oslo 5.443.045 100,0% 323.805 100,0%

Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]