Rosário do Sul-groep

De Rosário do Sul-groep is een groep geologische formaties in het Paraná-bekken in Brazilië. De Rosário do Sul-groep is gevormd tijdens het tijdvak Trias. Er zijn in de Rosário do Sul-groep fossielen gevonden van onder andere primitieve dinosauriërs, krokodilachtigen en therapsiden, prehistorische dieren die kenmerken van zowel zoogdieren als reptielen hebben.

Locatie en geologie

De Rosário do Sul-groep dagzoomt in de Braziliaanse deelstaat Rio Grande do Sul. De groep bevat drie formaties, de Formação Sargento Cabral (Vroeg-Trias), de Formação Santa María (Midden-Trias) en de Formação Caturrita (Laat-Trias). De Rosário do Sul-groep toont sterke overeenkomsten met gesteenten uit het Argentijnse Ischigualastobekken.

Geschiedenis

In 1841 werden de sedimenten van het Paraná-bekken voor het eerst onderzocht door een overheidsmissie met het doel steenkool te vinden. In 1901 vond de geograaf Antero de Almeida in Santa María de eerste fossielen van de Rosário do Sul-groep. Een jaar later beschreef Arthur Smith Woodward, vooraanstaand paleontoloog van het British Museum, op basis van een vondst van de lokale wetenschapper Jango Fischer het eerste reptielenfossiel van Zuid-Amerika: de rhynchosauriër Scaphonyx fischeri. In 1928 hield Friedrich von Huene samen met Rudolf Stahlecker een expeditie van tien maanden in het gebied. Ze keerden terug naar Duitsland met een groot aantal fossielen, waarvan het merendeel in de collectie van de Universität von Tübingen terechtkwam.

Fauna

Formação Sargento of Sanga do Cabral

Dit is de oudste formatie van de Rosário do Sul-groep en is ongeveer 240 miljoen jaar oud. De gevonden fossielen zijn vrijwel allemaal erg fragmentarisch en omvatten onder meer de resten van amfibieën, het primitieve reptiel Procolophon, een kleine cynodont van onduidelijke taxonomie en een aan Lystrosaurus verwante dicynodont.

Formação Santa María

Deze formatie is het soortenrijkst van de drie formaties van de Rosário do Sul-groep. De Formação Santa María omvat drie zones, de Dinodontosaurus Assemblage Zone (235 miljoen jaar oud), de Santacruzodon Assemblage Zone en de Hyperodapedon Assemblage Zone (230 miljoen jaar oud). De zones zijn vernoemd naar de meest voorkomende diersoort in de betreffende laag.

Dinodontosaurus Assemblage Zone

• Therapsida (Cynodontia): Aleodon cromptoni, Bonacynodon schultzi, Traversodon stahleckeri, Massetognathus ochagaviae, Chiniquodon theotonicus, Chiniquodon brasilensis, Candelariodon barberenai, Luangwa sudamericana, Protheriodon estudianti, Protuberum cabralensis
• Therapsida (Dicynodontia): Dinodontosaurus brevirostris, Stahleckeria potens
• Rhynchosauria: Scaphonyx fischeri
• Proterochampsidae: Chañaresuchus bonapartei, Cerritosaurus binsfeldi
• Rauisuchia: Decuriasuchus quartacolonia, Prestosuchus chiniquensis

Santacruzodon Assemblage Zone

• Therapsida (Cynodontia): Santacruzgnathus abdalai, Santacruzodon hopsoni, Chiniquodon, Massetognathus, Menadon, Probainognathus
• Therapsida (Dicynodontia): Dinodontosaurus
• Rauisuchia: Dagasuchus santacruzensis

Hyperodapedon Assemblage Zone

• Therapsida (Cynodontia): Charruodon tetracuspidatus, Exaeretodon riograndensis, Gomphodontosuchus brasiliensis, Prozostrodon brasiliensis, Therioherpeton cargnini, Trucidocynodon riograndensis
• Saurischia (Theropoda): Staurikosaurus pricei
• Saurischia (Prosauropoda): Saturnalia tupiniquim
• Rauisuchia: Rauisuchus tiradentes
• Rhynchosauria: Hyperodapedon mariensis, H. huenei

Formação Caturrita

Dit is de jongste formatie van de Rosário do Sul-groep en is ongeveer 225 miljoen jaar oud. Deze formatie omvat twee zones. In de oudste zone zijn de resten van dicynodonten en fragmentarische fossielen van phytosauriërs gevonden. De andere zone is soortenrijker en wordt aangeduid als de Riograndia Assemblage Zone. Andere namen voor deze zone zijn de Ictidosaur en Mammaliamorpha Assemblage Zone. Naamgever van deze zone is de cynodont Riograndia, waarvan meer dan twintig fossielen zijn gevonden.

• Therapsida (Cynodontia): Exaeretodon frenguelli, Brasilodon quadrangularis, Brasilitherium riograndensis, Irajatherium hernandezi, Minicynodon maieri, Riograndia guaibaensis
• Therapsida (Dicynodontia): Ischigualastia jenseni, Jachaleria candelariensis
• Saurischia (Theropoda): Guaibasaurus candelariensis
• Saurischia (Prosauropoda): Unaysaurus tolentinoi
• Silesauridae: Sacisaurus agudoenis
• Pterosauria: Faxinalipterus minima
• Lepidosauria: Cargninia enigmatica
• Sphenodontia: Clevosaurus brasiliensis
• Rhynchosauria: Teyumbaita sulcognathus
• Procolophonia: Soturnia caliodon

Overzicht Rosário do Sul-groep

Groep	Formatie	Therapsiden	Dinosauriërs	Overige archosauriërs	Overige dieren
ROSÁRIO DO SUL GROEP
	Formação Caturrita	Exaeretodon, Brasilodon, Brasilitherium, Irajatherium, Minicynodon, Riograndia, Ischigualastia, Jachaleria	Guaibasaurus, Unaysaurus	(geen)	Sacisaurus, Faxinalipterus, Cargninia, Clevosaurus, Teyumbaita, Soturnia
	Formação Santa María	Traversodon, Santacruzodon, Massetognathus, Aleodon, Chiniquodon, Brasilitherium, Brasilodon, Gomphodontosuchus, Exaeretodon, Riograndia, Prozostrodon, Charruodon, Therioherpeton, Irajatherium, Dinodontosaurus, Stahleckeria	Staurikosaurus, Saturnalia	Prestosuchus	Hyperodapedon, Scaphonyx
	Formação Sargento Cabral	dicynodont, cynodont	(geen)	(geen)	Procolophon, amfibieën

Bronnen, noten en/of referenties

• Rio Grande do Sul, Triassic Vertebrates from Brazil
• Late Middle and Late Triassic of Gondwana. In: Triassic life on land – the great transition. Sues HD & Fraser NC. Columbia University Press; 2010: pp. 57-74.
• On the biostratigraphy of Triassic therapsid-bearing formations. Bettail B. New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin; 1993; Number 3: pp. 31-34.
• The continental tetrapod-bearing Triassic of south Brazil. Langer MC et al. New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin; 2007; Number 41: pp. 201-212.
• Tetrápodes triássicos do Rio Grande do Sul, Brasil. Schultz CL & Langer MC. Paleontologia: Cenários de Vida; Editora Interciência 2007: pp. 269-279.