Schistosoma

Schistosoma
	Cercaria-larve van Schistosoma
	Taxonomische indeling
Rijk:	Animalia
Stam:	Platyhelminthes
Klasse:	Trematoda
Orde:	Strigeatida
Familie:	Schistosomatidae
	geslacht
	Schistosoma;
	Schistosoma mansoni
	Afbeeldingen op Wikimedia Commons
	Schistosoma op Wikispecies
Portaal	Biologie

Schistosoma is een geslacht van parasitaire wormen van het phylum Platyhelminthes (platwormen). Schistosoma-soorten infecteren eerst een tussengastheer (een bepaalde soort zoetwaterslak) om zich ongeslachtelijk te vermeerderen. De larven die daaruit voortkomen verlaten de slak en dringen hun tweede gastheer binnen om daar te paren en eieren te leggen en zo de levenscyclus te voltooien. Een aantal soorten komt ook in mensen voor. Van de platwormen zijn de Schistosoma-soorten de belangrijkste veroorzakers van parasitaire infecties bij de mens (op malariaparasieten na). Besmetting door de parasiet is de oorzaak van de ziekte schistosomiasis.

Levenscyclus en besmetting[bewerken | brontekst bewerken]

Soorten uit het geslacht Schistosoma hebben een ingewikkelde levensloop. Uit de wormeitjes ontwikkelen zich in zoet water de larven (miracidia), die zich voortbewegen door middel van trilhaartjes. De larven zijn ofwel mannelijk, ofwel vrouwelijk. Ze dringen hun tussengastheer, een zoetwaterslak, binnen.

In de slak ondergaan de larven een aantal ontwikkelingsstadia. De miracidia verliezen hun trilharen en veranderen in een moeder-sporocyst: een soort zak waarin de larve zich ongeslachtelijk vermeerdert. Iedere moeder-sporocyst produceert meerdere dochter-sporocysten, die op hun beurt weer talloze cercaria (larven) voortbrengen. Ieder miracidium brengt zo vele honderdduizenden cercaria voort. Ook van de cercaria zijn er mannelijke en vrouwelijke exemplaren.

De cercaria verlaten hun tussengastheer en zwemmen naar hun tweede gastheer. Mensen kunnen besmet raken door te baden, waden, zwemmen, drinken en wassen. De larven dringen de (gave) huid binnen en ontwikkelen zich daar tot een schistosomulum, een nieuw larvestadium. De schistosomula komen in het bloedvatenstelsel terecht, waarin ze uitgroeien tot volwassen mannelijke en vrouwelijke wormen. De exacte leefwijze verschilt per soort.

Er vindt nu paarvorming plaats, waarbij het draadvormige wijfje zich nestelt in een aan de buikzijde gelegen groeve van het kortere mannetje, waarna ze verder onlosmakelijk samen door het leven gaan. Bij S. mansoni en S. japonicum begeven de paren zich nu naar de darmen om daar eieren te leggen. Bij S. haematobium gebeurt dit in de blaas. De wormen kunnen 3 tot 8 jaar lang doorgaan met het leggen van eieren, maar er zijn gevallen gemeld van wel 30 jaar. De soort S. mansoni kan circa 300 eitjes per dag leggen, S. japonicum wel 3000. De eitjes worden via de wand van de blaas of de darmen in de urine of ontlasting uitgescheiden. Als de eitjes na de uitscheiding in het water terechtkomen ontwikkelen zich hieruit weer nieuwe miracidia die op zoek gaan naar geschikte slakken om de kringloop weer opnieuw te beginnen.
Bij S. mansoni duurt het proces van infectie met cercaria tot aan het leggen van de eieren 25 tot 30 dagen.^[1] ^[2]

Eitjes van verschillende Schistosoma-soorten
S. haematobium
S. haematobium
S. mansoni
S. mekongi
S. interculatum

Afmetingen van de parasiet[bewerken | brontekst bewerken]

De afmetingen van de volwassen wormen zijn ongeveer:

Soort	Mannetje	Vrouwtje
S. haematobium	1 cm x 1 mm	1 cm x 1 mm
S. japonicum	1,2 cm x 0,5 mm	2 cm x 0,4 mm
S. mansoni	1 cm x 1 mm	1,1 cm x 0,2 mm

Verspreidingsgebied van de parasieten[bewerken | brontekst bewerken]

Soort	Verspreiding
Schistosoma heamatobium	Afrika, Midden-Oosten
Schistosoma mansoni	Zuid-Amerika, Caraïben, Afrika, Midden-Oosten
Schistosoma japonicum	Verre Oosten.
Schistosoma mekongi	Zuidoost-Azië, Mekongdelta
Schistosoma intercalatum	Centraal-Afrika

De parasiet leeft langs de oever van meren, rivieren en moerassen, in stilstaand zoet water. In stromend zoet water of in zee leven ze niet. Er wordt geschat dat wereldwijd circa 200 miljoen mensen de ziekte hebben, waarvan 120 miljoen er ook klachten van hebben. Naar schatting overlijden jaarlijks zo'n 20.000 personen aan de complicaties, voornamelijk nier- en leveraantasting. In Nederland komt de ziekte van nature niet voor, maar wordt wel vrij vaak bij Surinamers aangetroffen, vooral als zij als kind in Suriname op het platteland op blote voeten liepen. De Japonicum leeft op oppervlaktewater in riool, zij komen als een soort spermacel door de huid heen om daarna de staart af te werpen en zich te verspreiden. Is in Nederland ook niet bekend en wordt door reizigers meegenomen. Het is goed te behandelen met (praziquantel).^[bron?]