Lammerburen
Plaats in Nederland 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Situering | |||
| Provincie |  Groningen
| ||
| Gemeente |  Zuidhorn
| ||
| Coördinaten | 53° 19′ NB, 6° 22′ OL | ||
| |||
Lammerburen is een gehucht in de gemeente Zuidhorn in de Nederlandse provincie Groningen. Het bestaat uit twee boerderijen en een huis ten zuiden van het Reitdiep en de Oldehoofdsterpolder en ligt deels binnen en deels buiten de 16e eeuwse dijk van het Humsterland.
Geschiedenis
Lammerburen lag historisch gezien rond de wierde Jelamer (53° 19′ NB, 6° 21′ OL), waarvan bewoningsporen zijn teruggevonden uit de 2e eeuw v.Chr. Bij opgravingen in 1958 werden funderingen, kloostermoppen en brandplekken aangetroffen, in 1965 een maalsteen en in 1971 bolpotscherven.[1] Lange tijd vormde het onderdeel van het eiland Humsterland, maar na verschillende dijkdoorbraken werd rond 1560 de dijk teruggelegd en de wierde prijsgegeven aan de zee. De wierde zou destijds bevolkt zijn door vijf boerderijen, waarvan drie eigenaren meteen vertrokken en de twee andere enkele jaren later.[2] De onder de grietenij van Niehove vallende kluft ernaast bleef de naam 'Jelumer cluft' behouden.[3] In de 19e eeuw noemt Van der Aa de buurtschap Jelamerburen nabij Niehove ten zuidwesten van Oldehove (dus zuidelijker)[4], maar tevens ook een Lammerburen ("voorheen Lammerhuizen") tussen de Kommerzijlsterriet en Aalsum, bestaande uit twee boerderijen en drie daglonerswoningen. Tevens maakt hij melding van een Lammerbult en een Jolamabult buiten de dijk en vermeldt een overlevering dat er een huis en een baken zou hebben gestaan voor de scheepvaart.[5] Ter plekke is echter slechts een wierde bekend en in 1828 wordt in de schoolmeestersrapporten een Jolamer- óf Lamerbult vermeldt, wat meer voor de hand ligt.[6] Waarschijnlijk is Lammerburen dan ook afgeleid van de vroegere wierde Jolama.
Nadat in 1877 de dijk tussen Nittershoek en Zoutkamp gereed kwam, viel het land rond de wierde weer droog en in 1879 werd er een boerderij direct buiten de dijk gebouwd, de huidige natuurboerderij Lammerburen (opgericht in 2001), die de wierde in bezit heeft en er gevonden voorwerpen tentoonstelt. De natuurboerderij is naar eigen zeggen de oudste plaats in Groningen waar steenuilen broeden (ongeveer 80 jaar).
In 1920 werd ten noordwesten van de wierde het gemaal De Waterwolf gebouwd, waaromheen het gehucht Electra ontstond. Het is dus niet zo dat het westelijk deel van Lammerburen werd vervangen door Electra; Lammerburen heeft nooit ten westen van de wierde gelegen. In de oude dijk (Humsterlanddijk) werd kort na de bouw van het gemaal een coupure gemaakt (waarbij een schotbalkhuisje werd geplaatst) voor het doortrekken van de weg over het Kommerzijlsterriet. In 2001 werd de slaperdijk weer op hoogte gebracht. Deze is nu opengesteld als natuurgebied.
-
Achterzijde westelijke buitendijkse boerderij (natuurboerderij) -
Oostelijke binnendijkse boerderij -
Dijkcoupure met schotbalkhuisje (nu bankje) en links op de achtergrond gemaal De Waterwolf -
Dijkcoupure gezien naar het binnenland
Externe link
- ↑ ELECTRA, Niehove. Archeologische MonumentenKaart. Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
- ↑ Kinderen gaan aan de slag tijdens Open Monumentendag in Oldehove. de Streekkrant.
- ↑ Opgenomen als 'Jelumer cluft' of soms als 'Jelemer cluft' in het Ommelander Klauwboek van Johan Tjassens (1658). Zie het kaartje voor de locatie hier (X). Op 19e eeuwse kaarten staat het aangegeven als 'Iolama'
- ↑ Abraham Jacob van der Aa, Jelamerburen. Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden, Volume 14 p. 917.
- ↑ Abraham Jacob van der Aa, Lammerbult & Jolamabult / Lammerburen. Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden, Volume 7 p. 25-26.
- ↑ J. van der Kooi (red.), Spiegel van Groningen: over de schoolmeesterrapporten van 1828 p. 314. Uitgeverij Van Gorcum (1996).