Tweede Kamerverkiezingen in het kiesdistrict Elst (1888-1918)

Tweede Kamerverkiezingen in het kiesdistrict Elst (1888-1918) geeft een overzicht van verkiezingen voor de Nederlandse Tweede Kamer in het kiesdistrict Elst in de periode 1888-1918.^[1]

Het kiesdistrict Elst was eerder ingesteld geweest van 1848 tot 1850. Het werd opnieuw ingesteld na de grondwetsherziening van 1887. Tot het kiesdistrict behoorden de volgende gemeenten: Bemmel, Beuningen, Doorwerth, Elst, Ewijk, Gendt, Hemmen, Heteren, Pannerden, Renkum, Valburg en Wageningen.

Legenda

cursief: in de eerste verkiezingsronde geëindigd op de eerste of tweede plaats, en geplaatst voor de tweede ronde;
vet: gekozen als lid van de Tweede Kamer.

6 maart 1888[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na vervroegde ontbinding van de Tweede Kamer.^[2]

	6 maart	20 maart^[3]
Kiesgerechtigden	3.094	3.094
Opkomst	2.845	2.549
Geldige stemmen	2.830	2.517
Blanco stemmen	12	30
Kandidaten
G.W. van Dedem	1.490	1.261
B.M. Bahlmann	1.104	1.255
J.G. van Rappard	708

9 juni 1891[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	9 juni	23 juni^[3]
Kiesgerechtigden	3.158	3.158
Opkomst	2.868	2.636
Geldige stemmen	2.855	2.564
Blanco stemmen	15	72
Kandidaten
G.W. van Dedem^[4]	1.059	1.420
M. de Ras	892	1.144
A.D. Sipman	883

10 april 1894[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na vervroegde ontbinding van de Tweede Kamer.

	10 april	24 april^[3]
Kiesgerechtigden	3.044	3.044
Opkomst	2.447	2.776
Geldige stemmen	2.420	2.724
Blanco stemmen	26	48
Kandidaten
W.H.J.T. van Basten Batenburg	1.200	1.361
E.D. de Meester	732	1.361
G.W. van Dedem^[4]	464

12 juni 1894[bewerken | brontekst bewerken]

Bij de verkiezingen van 10 en 24 april 1894 waren in de tweede ronde de twee overgebleven kandidaten gelijk geëindigd, zodat geen van beiden gekozen kon worden verklaard. Om toch in de vacature te voorzien werd een tussentijdse verkiezing gehouden.

	12 juni	26 juni^[3]
Kiesgerechtigden	3.007	3.007
Opkomst	2.830	2.881
Geldige stemmen	2.804	2.848
Blanco stemmen	26	33
Kandidaten
W.H.J.T. van Basten Batenburg	1.389	1.435
E.D. de Meester	1.057	1.413
H.A. van de Velde	263
R. Melvil van Lijnden	91

15 juni 1897[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	15 juni
Kiesgerechtigden	7.053
Opkomst	6.479
Geldige stemmen	6.360
Blanco stemmen	119
Kandidaten
W.H.J.T. van Basten Batenburg^[4]	3.486
P. Rink	1.337
A.D. Duys	1.253
F.F. van Lynden van Hemmen	284

13 juni 1899[bewerken | brontekst bewerken]

Willem van Basten Batenburg, gekozen bij de verkiezingen van 15 juni 1897, trad op 18 mei 1899 af vanwege zijn benoeming als rechter in de arrondissementsrechtbank van 's-Hertogenbosch.^[5] Om in de ontstane vacature te voorzien werd een tussentijdse verkiezing gehouden.

	13 juni
Kiesgerechtigden	6.302
Kandidaten
W.H.J.T. van Basten Batenburg^[4]

Van Basten Batenburg was de enige kandidaat; hij werd zonder nadere stemming gekozen verklaard.

14 juni 1901[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	14 juni
Kiesgerechtigden	6.819
Opkomst	5.655
Geldige stemmen	5.412
Blanco stemmen	243
Kandidaten
J.W. Bergansius	3.089
P. Rink	956
A.D. Duys	890
W. van Voorst tot Voorst	353
B. Reyndorp	124

20 augustus 1901[bewerken | brontekst bewerken]

Johannes Bergansius, gekozen bij de verkiezingen van 14 juni 1901, nam zijn benoeming niet aan vanwege zijn toetreding op 1 augustus 1901 tot het na de verkiezingen geformeerde kabinet-Kuyper. Om in de ontstane vacature te voorzien werd een naverkiezing gehouden.

	20 augustus
Kiesgerechtigden	6.819
Opkomst	4.460
Geldige stemmen	4.403
Blanco stemmen	57
Kandidaten
S.M. van Wijck	3.236
W. van Voorst tot Voorst	1.167

1 maart 1904[bewerken | brontekst bewerken]

Stephanus van Wijck, gekozen bij de verkiezingen van 20 augustus 1901, overleed op 6 februari 1904. Om in de ontstane vacature te voorzien werd een tussentijdse verkiezing gehouden.

	1 maart
Kiesgerechtigden	7.439
Opkomst	4.489
Geldige stemmen	4.397
Blanco stemmen	92
Kandidaten
A.I.M.J. van Wijnbergen	3.308
H. Pyttersen	1.089

30 maart 1904[bewerken | brontekst bewerken]

De uitslag van de verkiezing van 1 maart 1904 werd door de Tweede Kamer op 9 maart 1904, op voorstel van de Commissie voor de Geloofsbrieven, ongeldig verklaard vanwege het niet voldoen aan artikel 51 van de Kieswet.^[6] Om in de vacature te voorzien werd een tussentijdse verkiezing gehouden.

	30 maart
Kiesgerechtigden	7.439
Kandidaten
A.I.M.J. van Wijnbergen

Van Wijnbergen was de enige kandidaat; hij werd zonder nadere stemming gekozen verklaard.

16 juni 1905[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	16 juni
Kiesgerechtigden	8.188
Opkomst	6.799
Geldige stemmen	6.675
Blanco stemmen	124
Kandidaten
A.I.M.J. van Wijnbergen^[4]	4.318
F.J.W. van Pallandt van Rosendael	1.920
S. Lindeman	437

11 juni 1909[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	11 juni
Kiesgerechtigden	8.246
Opkomst	5.050
Geldige stemmen	4.918
Blanco stemmen	132
Kandidaten
A.I.M.J. van Wijnbergen^[4]	4.367
S. Lindeman	551

17 juni 1913[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	17 juni
Kiesgerechtigden	9.842
Opkomst	9.047
Geldige stemmen	8.918
Blanco stemmen	129
Kandidaten
A.I.M.J. van Wijnbergen^[4]	5.448
P.J. Muller	2.906
J.W. Matthijsen	421
J. van der Veen	143

13 maart 1917[bewerken | brontekst bewerken]

Antonius van Wijnbergen, gekozen bij de verkiezingen van 17 juni 1913, trad op 25 februari 1917 af vanwege zijn benoeming als lid van de Centrale Raad van Beroep.^[5] Om in de ontstane vacature te voorzien werd een tussentijdse verkiezing gehouden.

	13 maart
Kiesgerechtigden	9.592
Kandidaten
A.I.M.J. van Wijnbergen

Van Wijnbergen was de enige kandidaat; hij werd zonder nadere stemming gekozen verklaard.

15 juni 1917[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	15 juni
Kiesgerechtigden	9.805
Opkomst	4.864
Geldige stemmen	4.784
Blanco stemmen	80
Kandidaten
A.I.M.J. van Wijnbergen^[4]	4.276
F.van Eeden	508

Opheffing[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezing van 1917 was de laatste verkiezing voor het kiesdistrict Elst. In 1918 werd voor verkiezingen voor de Tweede Kamer overgegaan op een systeem van evenredige vertegenwoordiging met kandidatenlijsten van politieke partijen.

Bronnen

Tweede Kamerverkiezingen kiesdistrict Elst op www.verkiezingsuitslagen.nl
Verkiezingen Tweede Kamer 1848-1918 op huygens.knaw.nl

Noten

↑ De verkiezingen in 1888 waren de eerste verkiezingen waarbij een Tweede Kamer van 100 leden gekozen werd; de verkiezingen in 1918 waren na de opheffing van de kiesdistricten de eerste verkiezingen waarbij de uitslag bepaald werd op grond van het stelsel van evenredige vertegenwoordiging.
↑ Bij de grondwetsherziening van 1887 was het aantal leden van de Tweede Kamer uitgebreid van een variabel aantal, afhankelijk van de bevolkingsomvang, naar een vast aantal van 100. Tegelijkertijd werd het aantal kiesdistricten uitgebreid.
↑ ^a ^b ^c ^d Omdat geen van de kandidaten in de eerste ronde de absolute meerderheid van de uitgebrachte geldige stemmen behaalde, was een tweede verkiezingsronde nodig. Deze werd gehouden tussen de twee kandidaten die in de eerste ronde de meeste stemmen behaald hadden.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Aftredend en herkiesbaar Tweede Kamerlid voor Elst.
↑ ^a ^b De vigerende wetgeving vereiste het aftreden van een lid van het parlement bij een aantal benoemingen. Het aftredende parlementslid was terstond herkiesbaar.
↑ Artikel 51 schreef voor dat de openbare bekendmaking van de gelegenheid tot kandidaatstelling uiterlijk drie dagen voor de verkiezingen moest plaatsvinden. Aan deze vereiste was in de gemeente Renkum, deel uitmakend van het kiesdistrict Elst, niet voldaan.

[1] De verkiezingen in 1888 waren de eerste verkiezingen waarbij een Tweede Kamer van 100 leden gekozen werd; de verkiezingen in 1918 waren na de opheffing van de kiesdistricten de eerste verkiezingen waarbij de uitslag bepaald werd op grond van het stelsel van evenredige vertegenwoordiging.

[2] Bij de grondwetsherziening van 1887 was het aantal leden van de Tweede Kamer uitgebreid van een variabel aantal, afhankelijk van de bevolkingsomvang, naar een vast aantal van 100. Tegelijkertijd werd het aantal kiesdistricten uitgebreid.

[tweede_ronde-3] Omdat geen van de kandidaten in de eerste ronde de absolute meerderheid van de uitgebrachte geldige stemmen behaalde, was een tweede verkiezingsronde nodig. Deze werd gehouden tussen de twee kandidaten die in de eerste ronde de meeste stemmen behaald hadden.

[zittend-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Aftredend en herkiesbaar Tweede Kamerlid voor Elst.

[ReferenceA-5] De vigerende wetgeving vereiste het aftreden van een lid van het parlement bij een aantal benoemingen. Het aftredende parlementslid was terstond herkiesbaar.

[6] Artikel 51 schreef voor dat de openbare bekendmaking van de gelegenheid tot kandidaatstelling uiterlijk drie dagen voor de verkiezingen moest plaatsvinden. Aan deze vereiste was in de gemeente Renkum, deel uitmakend van het kiesdistrict Elst, niet voldaan.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]