Wikipedia:Transliteratie- en transcriptiegids/Devanagari

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Dit is een handleiding voor transliteratie van het Devanagari-alfabet. Bij de transliteratie van talen die dit alfabet gebruiken (Sanskriet, Hindi, Nepali en de meeste andere Nepalese talen, Marathi, Konkani, de diverse talen van Rajasthan), of soms gebruiken (Urdu, Maithili, Kashmiri, Punjabi) worden de volgende stappen aangeraden:

  1. Controleer of er een ingeburgerd alternatief is dat in het Nederlands gebruikelijker is. Zo ja, dan heeft dit de voorkeur boven transliteratie.
  2. Translitereer anders volgens het internationaal alfabet van Sanskriet-transcriptie (IAST).
  3. Achter elke medeklinker zonder opvolgende klinker wordt een "a" (zonder macron) toegevoegd. Bij andere talen dan Sanskriet dient echter de schwa-regel gevolgd te worden. De belangrijkste onderdelen van deze regel zijn:
    1. De extra "a" blijft weg aan het einde van woorden.
    2. De extra "a" blijft meestal weg wanneer de voorafgaande medeklinker gevolgd wordt door een medeklinker die gevolgd wordt door een klinker.
  4. Voor letters en leestekens die niet in het Sanskriet voorkomen zie het kopje Taal-specifieke tekens hieronder.
  5. Diakritische tekens die in het Nederlands niet gebruikelijk zijn worden gehandhaafd waar transliteratiespecifieke informatie wordt gegeven, maar bij voorkeur weggelaten in lopende tekst (bijvoorbeeld: ḍh  wordt dh, of ū wordt u). Uitzondering hierop kan gemaakt worden wanneer de diakrieten in het betreffende vakgebied gebruikelijk zijn.
IAST
soort Devanāgarī transcriptie onderkast kapitaal
klinkers [ɐ]? a A
[ɑː]? ā Ā
[i]? i I
[iː]? ī Ī
[u]? u U
[uː]? ū Ū
[ɹ̩]?
[ɹ̩ː]? r̥̄ r̥̄
[l̩]?
[l̩ː]?
diftongen [eː]? e E
[aːi]? ai Ai
[oː]? o O
[aːu]? au Au
anusvara अं [ⁿ]?
visarga अः [h]?
velaren palatalen retroflexen dentalen labialen
क [k]?
k  K
च [{{IPA [c]}}]
c  C
ट [ʈ]?
ṭ  Ṭ
त [t̪]?
t  T
प [p]?
p  P
tenuis-plosieven
ख [kʰ]?
kh  Kh
छ [cʰ]?
ch  Ch
ठ [ʈʰ]?
ṭh  Ṭh
थ [t̪ʰ]?
th  Th
फ [pʰ]?
ph  Ph
geaspireerde plosieven
ग [ɡ]?
g  G
ज [{{IPA [ɟ]}}]
j  J
ड [ɖ]?
ḍ  Ḍ
द [d̪]?
d  D
ब [b]?
b  B
stemhebbende plosieven
घ [ɡʱ]?
gh  Gh
झ [ɟʱ]?
jh  Jh
ढ [ɖʱ]?
ḍh  Ḍh
ध [d̪ʱ]?
dh  Dh
भ [bʱ]?
bh  Bh
gefluisterde plosieven
ङ [ŋ]?
ṅ  Ṅ
ञ [ɲ]?
ñ  Ñ
ण [ɳ]?
ṇ  Ṇ
न [n]?
n  N
म [m]?
m  M
nasale medeklinkers
  य [j]?
y  Y
र [r]?
r  R
ल [l]?
l  L
व [ʋ]?
v  V
halfklinkers
  श  [ɕ]?
ś  Ś
ष [ʂ]?
ṣ  Ṣ
स [s]?
s  S
  sibilanten
ह [ɦ]?
h  H
        fricatief

Taal-specifieke tekens[bewerken | brontekst bewerken]

Indien niet hieronder genoemd, kan de transliteratie van het ISO 15919 gevolgd worden.

  • Marathi: de stemhebbende retroflex ळ  ([/]?) wordt ḷ  of  Ḷ.