Batman (1989)

Sjabloon:Film Batman is een Amerikaanse fantasyfilm uit 1989 van regisseur Tim Burton, gebaseerd op de gelijknamige stripreeks van Bob Kane. Het titelpersonage wordt gespeeld door Michael Keaton. De film was een groot kassucces, de bestbezochte film van 1989.

De film was het eerste deel van een cyclus Batmanfilms, waar later Batman Returns (1992), Batman Forever (1995) en Batman and Robin (1997) toe gingen behoren. Een nieuwe serie is in 2005 begonnen met Batman Begins. De film is donkerder dan de meer campy Batman-televisieserie uit de jaren zestig.

Plot

Nadat hij als kind getuige was van de moord op zijn ouders, heeft multimiljonair Bruce Wayne (Michael Keaton) gezworen om de misdaad te bestrijden in zijn woonplaats, het donkere en gevaarlijke Gotham City. Hij ontwikkelt een alter ego, de superheld Batman, en kleedt zich 's nachts in een cape en masker om de straten van Gotham City weer veilig te maken. De enige die zijn geheim kent is zijn trouwe butler Alfred (Michael Gough).

Bij een overval op een chemische fabriek valt de misdadiger Jack Napier (Jack Nicholson), handlanger van maffiabaas Boss Grissom (Jack Palance), door toedoen van Batman in een vat met zuur, waardoor hij misvormd raakt. Zijn huidskleur is geheel wit, zijn haar groen en zijn gezicht staat in een permanente grijns. Hij komt terug als de maniakale de Joker en ontwikkelt een plan om de misdaad in Gotham City over te nemen en Batman uit de weg te ruimen. Batman is de enige die hem kan tegenhouden. Wayne houdt in de tussentijd een liefdadigheidsfeest, waar hij verliefd wordt op nieuwsfotografe Vicki Vale (Kim Basinger), die samen met verslaggever Alex Knox (Robert Wuhl) de geheime identiteit van Batman probeert te ontmaskeren.

De eerste actie van The Joker is het verspreiden van een lijn van cosmetica en hygiëneproducten onder de bevolking van Gotham City, die in bepaalde combinaties dodelijk kunnen zijn. Hij vertelt echter niet welke combinaties dodelijk zijn en de stad leeft in angst. Daarna trekt hij met zijn handlangers naar het Gotham Art Museum, waar hij op de muziek van Prince een ravage aanricht met graffiti en action painting. Het is een valstrik voor Vicki Vale, waar ook The Joker verliefd op is geworden.

Batman redt haar en neemt haar mee naar haar appartement. Hier ontstaat een confrontatie tussen Bruce Wayne en The Joker. Bruce daagt The Joker uit, waarop The Joker een geweer trekt en hem vraagt: "Tell me something, friend. Have you ever danced with the devil in the pale moonlight?", waarop hij Bruce neerschiet. The Joker verlaat het appartement, Bruce voor dood achterlatend. Vicki ontdekt tot haar verbazing dat Bruce is verdwenen. Bruce is echter ontkomen. In de Batgrot overpeinst hij de confrontatie, en komt tot de conclusie dat The Joker Jack Napier is, en dat Napier de moordenaar is van zijn ouders. De moordenaar van zijn ouders stelde namelijk precies dezelfde vraag toen hij zijn ouders vermoordde: "Have you ever danced with the devil in the pale moonlight?".

Zijn laatste zet is een campagne om de harten van de inwoners van Gotham te winnen, en zij tegen Batman te keren. Tijdens een nachtelijke parade, waarin hij enkele miljoenen aan geld rondstrooit in de menigte, die daardoor verandert in een graaiende massa. In het midden van de hysterie laat The Joker een dodelijk gas los. Het gas wordt echter weggeblazen door de helikopter van Batman. Vicki wordt gevangen genomen door een woedende Joker en meegenomen naar de top van de Gotham Cathedral. Op de top van de kathedraal ontstaat er een confrontatie tussen de Joker en Batman, die uiteindelijk resulteert in de dood van The Joker, die van een grote hoogte naar beneden valt.

Ontstaan

In 1980 kwam het idee om ook een film te maken over Batman. Tom Mankiewicz, die mede had geschreven aan het scenario van Superman (1978), schreef een eerste versie van een scenario, waarin de oorsprong van Batman werd verteld, met The Joker en The Penguin als de slechteriken. Robin zou aan het einde van de film in kostuum verschijnen. De film zou in 1985 worden uitgebracht, maar werd uitgesteld totdat het project werd opgepikt door producenten Jon Peters en Peter Gruber. Zij trokken Tim Burton aan voor de regie, nadat zijn film Pee Wee's Big Adventure een onverwacht succes was geworden. Burton herschreef samen met zijn toenmalige vriendin Julie Hickson een herziene versie, en gaf in 1986 aan Sam Hamm de opdracht om een nieuw script op basis van zijn wijzigingen te schrijven.

In 1988 kreeg het project groen licht, nadat Burtons Beetlejuice een groot succes bleek. In september 1988 ging de film in productie, en in oktober werd begonnen met filmen. In december was de film klaar. Gotham City werd ontworpen door de Britse ontwerper Anton Furst. Het sombere, stedelijke setontwerp deed denken aan de sets van films als Metropolis en Blade Runner. Furst combineerde hierin expres verscheidene architectuurstijlen, waardoor Gotham City niet uit een duidelijke tijdperiode kwam en de stad zeer lelijk en troosteloos overkwam.

Ontvangst

Toen bekend werd dat de film gemaakt werd, heerste er onder de fans van de stripserie de angst dat de film de luchtige, kluchtachtige toon van de televisieserie uit de jaren zestig zou overnemen. Hierbij speelde de casting van Michael Keaton als Batman een grote rol, aangezien Keaton tot die tijd voornamelijk bekend was voor zijn werk in lichte filmkomedies. De film bleek echter trouw aan de originele stripreeks. Ook was de invloed van de donkere Batmanstrips van Frank Miller uit 1986, The Dark Knight Returns, duidelijk. Batman werd een groot succes, die $100 miljoen dollar opbracht in de eerste tien dagen en uiteindelijk wereldwijd meer dan $400 miljoen opbracht. In Noord-Amerika alleen al maakte de film zo'n $82,8 miljoen dollar winst.

Toch kwam er enige kritiek, vooral van mensen die Batman vooral kenden van de televisieserie en een gelijksoortige film verwachtten. Sommige critici, waaronder vooraanstaand recencent Roger Ebert, merkten op dat de film misschien prachtig visueel was vormgegeven, maar de inhoud, het verhaal vrij dun was.[1] Andere recensenten, waaronder Leonard Maltin, merkten op dat de slechterik, The Joker, een veel interessanter personage was dan de held, Batman, en in iedere scène waarin hij zit de show steelt.

Naast de regie van Burton en de special effects werden bij ontvangst vooral de dramatische muziekscore van Danny Elfman en het sombere, stedelijke setontwerp van Anton Furst en Peter Young geprezen. Furst en Young werden beloond met een Academy Award voor het best set design. Jack Nicholson kreeg voor zijn rol een Golden Globe-nominatie. Verder werd de film genomineerd voor zes BAFTA's en kreeg de film twee People's Choice Awards, voor Favoriete Film en Favoriete Filmdrama, die hij deelde met Steel Magnolias.

Merchandise

De film ging gepaard met een uitgebreide merchandisingcampagne, met onder andere speelgoed, T-shirts, buttons en posters met het zwart-gele vleermuislogo.

Ook verschenen er twee soundtracks, een officiële, instrumentale soundtrack van Dany Elfman en een album van Prince met Batman en The Joker als hoofdthema, waarvan enkele nummers ook in de film te horen waren. Voor de makers van de film was de link tussen Prince en The Joker niet ver weg, aangezien beide figuren een voorkeur hadden voor het dragen van paarse kleding. De soundtrack van Prince werd een groot succes en bereikte in verscheidene landen, waaronder de Verenigde Staten en Nederland, de nummer-éénpositie. Ook het nummer Batdance werd een grote hit. Zowel de soundtrack van Elfman als een nummer van Prince, "Partyman", werden genomineerd voor een Grammy.

Cast & crew

Rolverdeling

• Michael Keaton - Bruce Wayne / Batman
• Jack Nicholson - Jack Napier / The Joker
• Kim Basinger - Vicki Vale
• Jack Palance - Boss Carl Grissom
• Robert Wuhl - Alexander Knox
• Billy Dee Williams - Harvey Dent
• Michael Gough - Alfred Pennyworth, de butler
• Pat Hingle - Commissioner Gordon
• Jerry Hall - Alicia
• Lee Wallace - Burgemeester Borg

Crew

• Tim Burton - regie
• Peter Gruber - productie
• Jon Peters - productie
• Sam Hamm - script
• Warren Skaaren - script
• Roger Pratt - cinematografie
• Danny Elfman - muziekscore
• Prince - liedjes
• Ray Lovejoy - montage
• Anton Furst - productiedesign
• Terry Ackland-Snow - art-direction
• Nigel Phelps - art-direction
• Peter Young - setdecoratie

Trivia

• De kleine rol van Billy Dee Williams als officier van justitie Harvey Dent zou oorspronkelijk een link zijn met het vervolg, waarin Dent zou veranderen in Two-Face. Uiteindelijk werd deze rol pas gebruikt in het derde deel, Batman Forever. De rol werd toen gespeeld door Tommy Lee Jones.

Zie ook

• Batman, de soundtrack van de film

Externe links

• Batman (IMDB)
• Foto's uit Batman