Fibromyalgie: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

In de regel

Versie van 18 okt 2007 15:14

Neem het voorbehoud bij medische informatie in acht.
Raadpleeg bij gezondheidsklachten een arts.

Sjabloon:DiseaseDisorder infobox Fibromyalgie is een relatief veel voorkomende niet-gewrichtsgebonden syndroom, gekarakteriseerd door spierpijn en drukpijnlijke punten verspreid over het lichaam. De spierpijn wordt doorgaans heviger na inactiviteit of blootstelling aan koude. Het syndroom gaat vaak gepaard met verschillende algemene klachten zoals slaapstoornissen, moeheid, spierstijfheid en hoofdpijn.

Het is een andere diagnose dan myalgische encefalomyelitis of chronisch vermoeidheidssyndroom. Een combinatie van fibromyalgie en ME/CVS komt regelmatig voor.

Naamsverklaring

De naam fibromyalgie komt van 'fibro' (bindweefsel), 'myo' (spier) en 'algie' (pijn) en betekent dus bindweefselspierpijn. Door een complexe samenhang zijn de spieren overdreven gespannen waardoor ze spierpijn en pijn aan de aanhechtingsplaatsen van spieren en pezen veroorzaken.

Om onderscheid te maken met de ziekte reumatoïde artritis wordt het ook wel foutief "weke-delenreuma" genoemd. Dit zou impliceren dat er een ontstekingsproces aan ten grondslag ligt wat echter niet het geval is. Over fibromyalgie bestaan veel misverstanden. Om duidelijkheid te krijgen over het klachtenbeeld en een onderscheid te kunnen maken met andere (pijn)syndromen is het nodig om de belangrijkste kenmerken op een rijtje te zetten.

Kenmerken van fibromyalgie

Een diffuse pijn in de omgeving van de gewrichten, met name op de aanhechtingsplaatsen van de spieren aan de pezen.
Bijna altijd klagen fibromyalgiepatiënten over stijfheid, met name 's ochtends (zo'n 1 a 2 uur) en na lange periodes staan, zitten of liggen in dezelfde houding.
Vermoeidheid is ook een klacht die door veel fibromyalgiepatiënten wordt genoemd. Soms wordt de vermoeidheid zelfs als hinderlijker ervaren dan de pijnklachten.
Eerder genoemde klachten nemen toe bij overbelasting; meestal nemen de klachten dan niet direct toe, maar vaak pas 's avonds of de volgende dag. De klachten nemen ook toe bij vocht, kou en vooral bij een combinatie van beide. Sommige patiënten noemen ook spanningen als een factor die de klachten doet toenemen.
Bijna altijd worden ook slaapproblemen als klacht genoemd. Sommige onderzoekers zagen deze slaapproblemen zelfs een poosje als een mogelijke oorzaak van de fibromyalgie klachten. Ze hebben het slaappatroon van fibromyalgiepatiënten onderzocht met behulp van EEG-technieken en vonden een verstoring van het "diepe-slaap-stadium". Ze ontdekten ook dat, als je bij gezonde proefpersonen dat slaapstadium experimenteel gaat verstoren, door bijvoorbeeld pieptoontjes te laten horen, dat deze proefpersonen dan klachten gaan ontwikkelen die lijken op fibromyalgie. Deze klachten verdwijnen echter weer wanneer ze de proefpersonen weer normaal lieten slapen. Bij fibromyalgiepatiënten verdwijnen de klachten niet, ook niet wanneer je met behulp van slaapmiddelen de kwaliteit van de diepe slaap verbetert. Tegenwoordig worden de slaapproblemen toch meer als gevolg van de pijnklachten dan als oorzaak gezien, maar een feit is het toch dat iedere fibromyalgiepatiënt(e), die er in slaagt om beter te slapen, ook betere dagen tegemoet kan zien. Dat laatste verschijnsel valt vooral op bij patiënten, bij wie de fibromyalgie nog niet al te erg is.
Zeer kenmerkend voor fibromyalgie zijn de zogenaamde "tender points". Dit zijn nauwkeurig omschreven anatomische plaatsen, die bij fibromyalgiepatiënten "drukpijngevoelig" zijn. Bij het met de vinger drukken op deze plaatsen met een redelijke kracht, levert dat een pijnsensatie en pijnreactie op bij de patiënt. Het aantal tenderpoints werd steeds op een minimum van 11 gezet, anders kon een patiënt de diagnose "fibromyalgie" niet krijgen. Maar daar is altijd veel discussie over geweest en bovendien was dit criterium oorspronkelijk enkel bedoeld om een aanvaardbare schifting te kunnen houden onder de patiënten voor onderzoeksdoeleinden. Het is eigenlijk niet zo dat, als iemand slechts 10 pijnpunten heeft en geen 11, hij/zij geen fibromyalgie kan hebben. Daarbij moet opgemerkt worden dat ook bij "gezonde personen" de pijnpunten, die zo typerend zijn voor fibromyalgiepatiënten, eveneens gevoeliger zijn dan in de periferie ervan (maar dan niet als "pijnpunt" ervaren worden).
Bij fibromyalgiepatiënten is er met bloedonderzoek of röntgenfoto's niets dat wijst op een ziekteproces, abnormale slijtage of iets dergelijks, fibromyalgie is dus een uitsluitingsdiagnose, wanneer alle onderzoeken andere aandoeningen hebben uitgesloten.

Doorgaans ontstaan de klachten spontaan en verergeren ze geleidelijk aan, in de beleving van de patiënt. Ook in een later stadium is er niets dat wijst op een slijtageproces, ontstekingen of andere beschadigingen in het lichaam.

Epidemiologie

Fibromyalgie is bepaald geen zeldzaam syndroom. Volgens schattingen van onderzoekers wordt bij 5-15 % van de nieuwe patiënten op een reumatologische kliniek de diagnose fibromyalgie gesteld. Fibromyalgie komt het meest voor bij vrouwen (ongeveer 90 % van de patiënten is vrouw). Op echt jonge leeftijd komt fibromyalgie zelden voor; doorgaans ontstaan de klachten na het dertigste levensjaar, soms wat eerder.

Erfelijkheid

Fibromyalgie komt soms in dezelfde families, als een soort "cluster" voor^[1]. De thans geldende gedachte is echter dat fibromyalgie niet erfelijk is.

Controversen rondom de entiteit fibromyalgie

De status als omschreven ziekte-entiteit is binnen de geneeskunde nog omstreden, vooral door het volstrekt ontbreken van aanwijsbare niet-subjectieve lichamelijke afwijkingen. De werkdiagnose wordt op dit moment nog per exclusionem gesteld, d.w.z. als andere oorzaken zijn uitgesloten. Dit is voor veel patiënten, die immers vaak wel degelijk sterk door hun klachten worden belemmerd een zeer onbevredigende situatie. De wereldgezondheidsorganisatie heeft fybromyalgie als aandoening opgenomen in het ICD-10.

Behandeling

Een specifieke behandeling voor fibromyalgie bestaat niet. Meestal wordt, door gedoseerde activiteit (d.w.z. regelmatig bewegen, geleidelijk opgevoerd) bij de patiënt te stimuleren en door milde pijnstillers een status quo bereikt waarbij de patiënt meer of minder gemakkelijk met de ziekte kan leven.

Pijnstillers

In de meeste gevallen zal de huisarts of reumatoloog zo mild mogelijk zijn in het voorschrijven van pijnmedicatie, veelal paracetamol en/of een lichte NSAID zoals ibuprofen. Morfine of andere opiaten worden bij fibromyalgie zelden of nooit voorgeschreven en een positief effect daarvan op de klachten is alleen bij een ernstige vorm van fibromyalgie vastgesteld.

Antidepressiva

In sommige gevallen brengen zorgvuldig gekozen antidepressiva verlichting. Meestal worden deze gegeven in een dosis die lager is dan welke men geeft aan patiënten met een depressie. Het zoeken naar een geschikt antidepressivum kan wel enige tijd in beslag nemen. Als eerste keus probeert men steeds amitriptyline, dat goed karakteristieken bezit bij fibromyalgie, maar vaak niet langer dan 3 weken werkzaam is.

Guaifenesine en duloxetine

Verlichting van de klachten kan soms ook bereikt worden door het gebruik van guaifenesine^[2] of duloxetine^[3]

Acupunctuur

Patiënten die geen heil zien in het gebruik van medicatie vinden sinds enkele jaren baat bij gespecialiseerde acupunctuur^[4], eventueel in combinatie met een voedingsadvies. Met name het gebruik van suiker zou de aandoening verergeren, danwel in stand houden^[5].

Cognitieve gedragstherapie

Een belangrijke benadering in de behandeling is het leren omgaan met de chronische pijn, daar er geen genezend medicijn is. Hiervoor moet de patiënt eerst inzicht krijgen in de complexe samenhang van de vele factoren van zijn ziekte. Met dat inzicht kan de patiënt leren meer controle over de pijn te krijgen. Deze benadering neemt meestal de pijn niet helemaal weg, maar zorgt wel dat de impact van de pijn vermindert. Zie ook de sectie 'Boeken' over dit onderwerp.

Boeken

Er zijn boeken verkrijgbaar over het omgaan met fibromyalgie en de bijbehorende klachten. Hieronder worden een aantal genoemd.

Beter leven met fibromyalgie van Aty van Galen. ISBN 90-6928-228-3. Geeft inzicht in het klachtenpatroon en een beschrijving van reguliere en alternatieve behandelaars en therapieën. Geschreven door de eindredacteur van het FES-Magazine.
Handboek ter verlichting van fibromyalgie van Chet Cunningham. Engelstalig: ISBN 1887053131. Nederlandstalig: alleen hier verkrijgbaar. Leert hoe men verlichting kan krijgen van de verschijnselen van fibromyalgie en welke gerichte maatregelen mogelijk zijn. Baseert zich vooral op het gebruik van guaifenesine, regelmatige beweging en voedingsadviezen.
De pijn de baas van Frits Winter. ISBN 9789055134113. Gaat niet specifiek over fibromyalgie, maar over chronische pijn. Het leert hoe om te gaan met chronische pijn en te voorkomen dat de pijn je hele leven bepaalt.
Zie ook hier voor meer boeken over fibromyalgie.

Zie ook

Chronischevermoeidheidssyndroom (voorheen ME, myalgische encefalomyelitis)

Externe links

[1] Overzicht van onderzoek naar fibromyalgie op www.neurotransmitter.net/fibromyalgiagenetic

[2] The guaifenesin protocol (Engels)

[3] Fibromyalgie: duloxetine.

[4] Acupunctuur is mogelijk werkzaam bij fibromyalgie

[5] Zie het gedeelte Fibromyalgie, Candida en Hypoglycemie

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ Regel 5: / Regel 5: @@
   ICD9        = {{ICD9|729.1}} |
 }}
-'''Fibromyalgie''' is een relatief veel voorkomende niet-gewrichtsgebonden [[syndroom]], gekarakteriseerd door [[spierpijn]] en [[drukpijn]]lijke punten verspreid over het lichaam. De spierpijn wordt doorgaans heviger na inactiviteit of blootstelling aan koude. Het syndroom gaat vaak gepaard met verschillende algemene klachten zoals [[slaapstoornis]]sen, [[moeheid]], [[spierstijfheid]] en [[hoofdpijn]]. Er is een grijs gebied met overlap tussen fibromyalgie en het [[chronischevermoeidheidssyndroom]] (voorheen ME, [[myalgische encefalomyelitis]]).
+'''Fibromyalgie''' is een relatief veel voorkomende niet-gewrichtsgebonden [[syndroom]], gekarakteriseerd door [[spierpijn]] en [[drukpijn]]lijke punten verspreid over het lichaam. De spierpijn wordt doorgaans heviger na inactiviteit of blootstelling aan koude. Het syndroom gaat vaak gepaard met verschillende algemene klachten zoals [[slaapstoornis]]sen, [[moeheid]], [[spierstijfheid]] en [[hoofdpijn]].
+Het is een andere diagnose dan [[myalgische encefalomyelitis]] of [[chronisch vermoeidheidssyndroom]]. Een combinatie van fibromyalgie en ME/CVS komt regelmatig voor.
 ==Naamsverklaring==