Albums van Croÿ
De Albums van Croÿ zijn een verzameling van 23 albums en cartularia over de Spaanse Nederlanden. Ze zijn gemaakt in opdracht van hertog Karel III van Croÿ en rijkelijk geïllustreerd met gouaches door Adrien de Montigny. Het geheel vormt een uitzonderlijke iconografische getuige van de landschappen en architectuur in de Nederlanden omstreeks 1600.
Geschiedenis
Rond 1590 begon Charles de Croÿ, een van de meest vermogende edellieden in de Nederlanden, met het aanleggen van cartularia. Ze bestonden vooral uit plattegronden, met hier en daar een zicht op een dorp of kasteel. Vervolgens liet hij deze prekadastrale plannen reproduceren in twee grote albums op perkament, waarbij naast de plannen voor elke plaats een gezicht in gouache werd toegevoegd. Montigny maakte er in totaal ruim 2500. Hij werkte exclusief voor de hertog en had verschillende medewerkers. In het mooie seizoen ging hij ter plaatse tekenen en in de winter bracht hij zijn kleurenschetsen over op perkament. De hertog breidde dit werk uit tot gebieden die niet zijn eigendom waren maar waar hij een bestuursfunctie uitoefende. Hij bewaarde alles in zijn bibliotheek in de Sint-Barbaratoren van zijn kasteel te Beaumont.
De bekende albums zijn:
- 1598-1602: vijf albums over Henegouwen en het hertogdom Aarschot
- 1602: Doornik en omgeving
- 1603: kasselrij van Lille, Douai, Orchies en Auberchicourt
- 1604-1605: Graafschap Namen
- 1605-1611: Graafschap Artois
- 1608-1609: valleien van de Samber, Leie, Scarpe en Schelde
Na de dood van de hertog werden de albums in 1614 openbaar geveild. Ze raakten verspreid en werden heringedeeld of in stukken gesneden.
Een 26-delige uitgave bracht de albums in 1985-1996 voor het eerst in druk (Franse en Nederlandse editie).
Bewaring
Een groot deel van de albums wordt bewaard in de Österreichische Nationalbibliothek en ook de familie bezit er nog een zestal. Voorts zijn er exemplaren in de Bibliothèque Nationale van Parijs en in de Koninklijke Bibliotheek van België.
Literatuur
- Jean-Marie Duvosquel (ed.), Albums de Croÿ, vol. 26, Recueil d'études. Table générale et index, 1996, ISBN 2757402897
- Jean-Marie Duvosquel, "Une source de l'histoire rurale des Pays-Bas méridionaux au tournant des XVIe-XVIIe siècles. Les cadastres, albums et 'besognés' du duc Charles de Croÿ", in: R. Calmès en J.-M. Moriceau (éds.), Enquêtes rurales, vol. 4, Les constructions parcellaires dans le temps et dans l'espace, 1998, p. 61-78
